Câu 4: Trình bày các hình thức tham vấn: tham vấn qua mạng, tham vấn nhóm, tham vấn gia đình?

Trả lời:

* Khái niệm tham vấn

- Tham vấn là quá trình tương tác giữa nhà tham vấn (có chuyên môn và kỹ năm tham vấn, có các phẩm chất, đặc điểm của nghề tham vấn và được luật pháp thừa nhận) với thân chủ (là khách hàng, người đang có khó khăn về mặt tâm lý, mong muống được giúp đỡ). Thông qua các kỹ năng trao đổi, chia sẻ tâm tình (dựa trên các nguyên tắc đạo đức và mối quan hệ mang tính chất nghề nghiệp) thân chủ hiểu và chấp nhận thực tế của mình, tự tìm thấy tiềm năng bản thân để giải quyết vấn đề của chính mình.

-Tham vấn là giúp người khác đang có khó khăn về tâm lý mà ko hướng họ theo ý mình, để tự họ lựa chọn cách giải quyết những khó khăn tâm lý của bản thân

1.Tham vấn qua mạng:

* Khái niệm: Tham vấn qua mạng là hình thức tham vấn gián tiếp, nó được định nghĩa là việc thực hành nghề tham vấn và cung cấp thông tin được diễn ra thông qua mạng internet giữa nhà tham vấn và thân chủ ở 2 nơi khác nhau và thân chủ tự xác định địa điểm và thời gian bộc lộ vấn đề của họ.

*Ưu điểm: + Tốc độ phản hồi nhanh và có thể duy trì mối liên lạc với nhà tham vấn ngay cả khi nhà tham vấn ra khỏi nhà.

                 + Thời gian phụ thuộc vào nhà tham vấn hay thân chủ.

                 + Có thể sử dụng các biểu tượng: khuôn mặt, cảm xúc để thể hiện cảm xúc của mình.

-Tham vấn qua thư có những ưu điểm sau:

 + Có thể bộc lộ những suy nghĩ, cảm xúc và giải tỏa những vấn đề tâm lý khi chúng đang lên cao trào.

 + Viết thư có thể tiếp tục sau nhiều  ngày đã ngừng.

 + Viết thư có thể thực hiện vào bất cứ lúc nào.

 + Thân chủ chủ động được thời gian.

 + Giảm những cảm xúc bị kìm nén bằng cách viết ra trên giấy những suy nghĩ, ý tưởng, cảm xúc..

 + Biết rằng nhà tham vấn sẽ trả lời có thể giúp cho quá trình tiến triển của thân chủ và được bí mật.

-Tham vấn trực tuyến: là hình thức tham vấn mà ở đó nhà tham vấn và thân chủ thực hiện quá trình tham vấn qua các hình thức kết nối trực tuyến của mạng internet như: chatroom, voice chat, webcome

 +Ưu điểm:- Không cần nói rõ thân thế, bộc lộ tâm lý tự nhiên, cả những điều thầm kín khó nói.

        -Thông tin lưu giữ dễ dàng, giúp ích cho quá trình theo dõi ca của nhà tham vấn trong quá trình giám sát

+ Nhược điểm: - Cũng có thể bị lộ thông tin do thân chủ lưu giữ mà nhà tham vấn khó kiểm soát.

                         -Không quan sát được biểu hiện tâm lý, cảm xúc

                         -Hỏi và trả lời có thể không ăn ý.

                         -Thân chủ tùy tiện ngắt quãng quá trình trò chuyện

                        -Khó sử dụng kết hợp các bài tập trị liệu, thư giãn, yoga.

2.Tham vấn nhóm.

- Khái niệm: Tham vấn nhóm là 1 hình thức tham vấn trực tiếp theo đó các vấn đề của các cá nhân sẽ được thể hiện trong phạm vi của 1 nhóm gồm nhiều người có cùng vấn đề giống nhau cần được giúp đỡ.

- Mục đích:

+ Giúp các thành viên giải quyết các vấn đề và các mâu thuẫn trong cuộc sống của họ.

+ Giúp các thành viên phát triển sự tự nhận thức và có những thay đổi về nhận thức, cảm xúc.

+ Xây dựng mối quan hệ giữa các thành viên và mối quan hệ giữa các thành viên với nhà tham vấn từ đó tăng cường sự tham gia hợp tác giữa các thành vien trong nhóm

+ Giáo dục các thành viên trong nhóm để hoàn thiện bản thân.

-Ưu điểm:

+ Tạo tình cảm gắn bó, hiểu người khác, quan sát, trải nghiệm những vấn đề chung của mọi người trong nhóm=> có sự nhận diện.

+ Bồi dưỡng ý thức hợp tác.

+ Thay đổi nhận thức, tính cách.

+ Hỗ trợ ra quyết định và giải quyết vấn đề.

-Nhược điểm:

+ Không thích hợp với những người nhút nhát, tự ti.

+ Nhà tham vấn phải có năng lực, trình độ cao trong việc tổ chức hoạt động nhóm, hình thức này được sử dụng cho nhiều đối tượng, đặc biệt là những vấn đề mang tính chất xã hội.

-Yêu cầu cho sự thành công của nhóm:

+Nắm vững giai đoạn phát triển của nhóm để tác động cho phù hợp.

+Phải nêu nhiệm vụ, yêu cầu và lập được kế hoạch cho từng buổi sinh hoạt nhóm.

+Thảo luận các quy định sinh hoạt của nhóm để họ thấy mình thuộc về nhóm

+ Duy trì nguyên tắc, kỹ thuật để tham vấn nghiêm túc và thuận lợi.

+ Kết hợp tham vấn nhóm với các hình thức khác: vui chơi, thể dục thể thao.

-Kỹ năng tham vấn nhóm:

+ Kỹ năng điều hành nhóm

+Kỹ năng lắng nghe tích cực.

+ Kỹ năng kết nối ( giữa các thành viên, các thông tin).

+ Kỹ năng ngăn cản.

+ Kỹ năng đặt câu hỏi xoay vần.

+ Kỹ năng trấn áp và khích lệ.

+ Kỹ năng tóm lược và tổng hợp.

-Yêu cầu với nhà tham vấn:

+ Phải có năng lực thẩm thấu tốt, cởi mở, nhạy cảm và khả năng đối mặt.

+ Lập nội quy sinh hoạt nhóm, số người 6-12 người/nhóm, thời gian1,5-2h/tuần, từ 12-16 lần/1 vấn đề.

+ Phải có kỹ năng phân chia nhóm, căn cứ vào giới tính, trình độ, hoàn cảnh và vấn đề khó khăn mà thân chủ quan tâm.

+ Phòng tư vấn phải yên tĩnh và rộng.

+ Thay đổi không khí bằng cách kết hợp với các hoạt động khác.

+ Công nhận các cảm xúc, kinh nghiệm mà thân chủ trải nghiệm

+ Có thủ thuật để đối phó với các tình huống gây gổ, không tôn trọng người khác.

+ Nhận thức được các giai đoạn phát triển của nhóm trong quá trình tham vấn.

+ Nhắc các thành viên giữ bí mật thông tin.

+ Ghi chép hồ sơ các cuộc tham vấn.

3.Tham vấn gia đình.

- Nội dung: Giúp cho các thành viên trong gia đình hiểu và chấp nhận thực tế đang xảy ra trong gia đình, giúp họ tự giải quyết  các vấn đề của chính họ.

Lưu ý: Tham vấn gia đình giúp cho gia đình có mối qh hài hòa, phát huy được vai trò của họ, tạo sức mạnh của cả gia đình

-Mục đích:

+ Cơ cấu lại hệ thống tương tác trong gia đình, giúp cho gia đình thích ứng với tác động của môi trường.

+ Giúp cho mỗi thành viên trong gia đình thay đổi cách ứng xử để thích ứng.

+ Cải thiện bầu không khí tâm lý bế tắc trong gia đình.

+ Giúp cho các thành viên trong gia đình sử dụng các tiềm năng mơi và tăng cường đối mặt với các xung đột căng thẳng.

-Một số chiến lược tái cấu trúc gia đình:

+ Cơ cấu lại vai trò của các thành viên: nhà tham vấn giúp các thành viên nhìn nhận lại hành vi thông qua vai trò của các cá nhân trong gia đình để giúp các thành viên thích ứng với các hành vi mơi.

+ Định  hướng rõ ràng và giao nhiệm vụ: Định hướng vào nhiệm vụ là những yêu cầu tường minh để gia đình có những hành vi cụ thể.’

+ Kỹ thuật làm mất cân bằng, nhằm tạo ra sự mất cân bằng trong gia đình khiến cho các…..triệu chứng bị đảo lộn.

+ Sử dụng thuật ngữ cái “Tôi” để các thành viên trong gia đình tự bộc lộ vấn đề, quan điểm của mình nhưng có hiệu quả để giáo dục các thành viên trong gia đình trong suốt quá trình tham vấn.

-Công việc của nhà tham vấn trong tham vấn gia đình

+ Làm sáng tỏ mục tiêu tham vấn và nắm được nhu cầu của các thành vien.

+ Gặp gỡ từng thành viên trong gia đình ( đặc biệt là những thành viên mà ta xác định có vấn đề để xác định vấn đề của họ.

+ Không đưa ra giải pháp, không phán xét về các trải nghiệm, cảm xúc của các thành viên.

+ Sử dụng kỹ thuật thẩm thấu, kỹ năng giao tiếp để nắm bắt nhận thức, cảm xúc, hành vi của các thành viên.

+ Làm việc như một đồng minh chứ không phải như một chuyên gia.

+ Tạo điều kiện cho các thành viên bày tỏ sự giận dữ, bất bình, tránh chỉ trích, phán xét.

+ Là người khởi sướng, lắng nghe, gợi ý.

+ Lôi kéo mọi người cùng trò chuyện.

- Ưu điểm:

+ Giúp cho các thành viên trong gia đình hiểu biết lẫn nhau=> Cải thiện môi trường tâm lý trong gia đình, giảm nguy cơ, duy trì và phát triển hành vi bị rối nhiễu.

+ Có ý nghĩa trong việc trị liệu trẻ em, vợ chồng mà nguyên nhân rối nhiễu được phát sinh từ gia đình.

+ Tạo ra sự bình ổn cho thân chủ.

-Nhược điểm:

+ Không dễ thực hiện vì không phải thành viên nào cũng nhận thức đúng được vai trò của tư vấn giáo dục, bởi vậy nhà tham vấn cần nhận thức rõ các giai đoạn phát triển của gia đình, từ đó xem xét vấn đề nảy sinh và có phương pháp  tác động hữu hiệu, cụ thể: Giai đoạn tiền hôn nhân- Giai đoạn mới cưới- Giai đoạn sinh và nuôi dạy con- Giai đoạn giữa hôn nhân- Giai đoạn các thành viên lần lượt dời gia đình- Giai đoạn cuối của gia đình( khi cha mẹ mất) => Nhà tham vấn cần nắm chắc sắc thái chuyển đổi tình cảm của các thành viên và các mối quan hệ trong gia đình.

-Các bước tham vấn

+ Bước1: Hoan nghênh tất cả mọi người đã đến,đã có mặt đông đủ tại nhà.

+ Bước2: Giải thích cho gia đình mục tiêu tư vấn và vai trò của mình và gia đình có thể trông đợi gì ở mình, hỏi xem họ cảm thấy như thế nào khi tham gia vào buổi gặp gỡ này, đưa ra những mong muốn của buổi tham vấn và nói với họ tính bí mật của buổi tham vấn.

+ Bước 3: Bày tỏ sự quan tâm đến từng người, làm chủ các cử chi phi ngôn ngữ của mình.

+ Bước 4: Tôn trọng mọi người  bằng cách cho phép họ trình bày mà không “sốt ruột”, cho phép mọi người bộc lộ xúc cảm khi giận dữ, thận trọng trong đặt câu hỏi với trẻ em.

+ Bước 5: Sáng tạo khi đặt câu hỏi, nhất là những bước đầu im lặng, khi câu chuyện trôi chảy không nên  đặt câu hỏi làm cắt mạch thông tin của họ.

+ Bước 6: Dành thời gian để kết thục cuộc tham vấn đầu tiên.

+ Bước 7: Sử dụng kỹ năng tóm lược trước khi kết thúc, xâu chuỗi vấn đề. Cố gắng diễn đạt vấn đề theo hướng tích cực, nhấn mạnh đến sự thành công của buổi gặp mặt này để mang lại hy vọng rằng sẽ có những thay đổi theo hướng tích cực trong gia đình.