Câu 21: Trình bày quan điểm của HCM về vị trí, vai trò, tính chất và chức năng của văn hoá.

Trả lời:

1) Vị trí và vai trò của văn hoá trong đời sống xã hội

- Một là, văn hoá là đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng.

HCM đặt văn hoá ngang hang với chính trị, kinh tế, xã hội, taọ thành 4 vấn đề chủ yếu của đời sống xã hội và các vấn đề này có mối quan hệ mật thiết với nhau.

- Hai là, văn hoá không thể đứng ngoài mà phải ở trong kinh tế và chính trị, phải phục vụ nhiệm vụ chính trị và thúc đẩy sự phát triển kinh tế.

Người cho rằng, văn hoá có tính tích cực chủ động đóng vai trò to lớn như một động lực thúc đẩy sự phát triển của kinh tế và chính trị. Văn hoá phải tham gia thực hiện những nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy xây dựng và phát triển kinh tế.

2) Tính chất của nền văn hóa

Nền văn hoá bao gồm ba tính chất: tính dân tộc, tính khoa học và tính đại chúng

- Tính dân tộc của nền văn hoá được HCM biểu đạt bằng nhiều khái niệm như đặc tính dân tộc, cốt cách dân tộc, nhằm nhấn mạnh đến chiều sâu bản chất rất đặc trưng của văn hoá dân tộc, giúp phân biệt không nhầm lẫn với văn hoá các dân tộc khác. Tính văn hoá không chỉ thể hiện ở chỗ biết giữ gìn, kế thừa, phát huy những truyền thống tốt đẹp cảu dân tộc mà còn phải phát triển những truyền thống tốt đẹo ấy cho phù hợp với điều kiện lịch sử mới của đất nước.

- Tính khoa học của nền văn hoá thể hiện ở tính hiện đại, tiên tiến, thuận với trào lưu tiến hoá của thời đại. Tính khoa học của văn hoá đòi hỏi phải đấu tranh chống lại những gì trái với khoa học, phản tiến bộ, phải truyền bá tư tưởng triét học mác xít, đấu tranh chống lại chủ nghĩa duy tâm, thần bí, mê tín dị đoan, phải biết gạn đục, khơi trong, kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại.

- Tính đại chúng của nền văn hoá được thể hiện ở chỗ nền văn hoá ấy phải phục vụ nhân dân và do nhân dân xây dựng nên. HCM nói: "Văn hoá phục vụ ai? Cố nhiên, chúng ta nói là phục vụ công nông binh, tức là phục vụ đại đa số nhân dân".

3) Chức năng của văn hoá: 3 chức năng chủ yếu

+ Một là, bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn và những tình cảm cao đẹp.

Chức năng cao quý nhất của văn hoá là phải bồi dưỡng nêu cao tư tưởng đúng đắn và tính cảm cao đẹp cho nhân dân, loại bỏ được những sai lầm và thấp hèn có thể có trong tư tưởng và tình cảm của mỗi người. Tư tưởng và tình cảm rất phong phú, văn hoá phải đặc biệt quan tâm đến những tư tưởng và tình cảm lớn, chi phối đời sống tinh thần của mỗi con người và cả dân tộc.

+ Hai là, mở rộng hiểu biết, nâng cao dân trí.

Nói đến văn hoá là phải nói đến dân trí. Đó là trình độ hiểu biết, là vốn kiến thức của người dân. Nâng cao dân trí phải bắt đầu từ chỗ biết đọc biết viết để có thể hiểu biết các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội như kinh tế, chính trị, lịch sử khoa học-kỹ thuật, thực tiễn Việt Nam và thế giới.Vấn đề nâng cao dân trí thực sự chỉ có thể thực hiện sau khi chính trị đã được giải phóng, toàn bộ chính quyền đã về tay nhân dân.

+ Ba là, bồi dưỡng những phẩm chất, phong cách và lối sống tốt đẹp, lành mạnh, hướng con người đến chân, thiện, mỹ để hoàn thiện bản thân.

Những phẩm chất và phong cách tốt đẹp làm nên giá trị con người. Văn hoá giúp con người hình thành những phẩm chất, phong cách và lối sống tốt đẹp, lành mạnh thông qua phân biệt cái đẹp, lành mạnh với cái xấu xa, hư hỏng, cái tiến bộ với cái lạc hậu, bảo thủ. Từ đó giúp con người phấn đấu làm cho cái tốt đẹp lành mạnh ngày càng tăng càng nhiều, cái lạc hậu bảo thủ ngày càng giảm bớt vươn tới cái chân, cái thiện, cái mỹ để hoàn thiện bản thân.