Khái niệm

   - Ở nghĩa hẹp người ta hiểu công nghệ là tổng thể nói chung các phương pháp gia công, chế tạo, làm thay đổi trạng thái, tính chất, hình dáng nguyên vật liệu hay bán thành phẩm sử dụng trong quá trình sx để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh.

   - Ở nghĩa rộng lớn hơn, công nghệ không chỉ là phương pháp gia công, chế tạo mà còn là công cụ, là hệ thống kiến thức về quá trình và kỹ thuật để chế biến vật liệu và xử lý thông tin. Nó bao gồm tất cả các kỹ năng, kiến thức, thiết bị và phương pháp sử dụng trong sx chế tạo, dịch vụ quản lý thông tin. Như vậy theo nghĩa rộng có thể hiểu công nghệ là tổng thể các kiến thức, thông tin, các kỹ năng, các thiết bị, các phương pháp và các tiềm năng khác được sử dụng để biến đổi các yếu tố đầu vào thành sản phẩm và dịch vụ đầu ra phục vụ cho nhu cầu con người.

   - Công nghệ trong xây dựng được hiểu là tổng thể những tri thức (hiểu biết, kiến thức, kinh nghiệm, thông tin, quy trình, quy phạm, kỹ năng, năng lực hoạt động và hành nghề xd); những công cụ kỹ thuật (máy móc thiết bị, phương tiện kỹ thuật...); trình độ tổ chức (phương pháp thi công, điều hành, quản lý...) và các điều kiện vật chất khác được con người sử dụng để biến các yếu tố đầu vào (vốn, vật liệu, lao động...) thành các công trình hoàn thành ở đầu ra.

v  Thành phần của công nghệ xây dựng

    - Công nghệ xây dựng bao gồm 4 thành phần cơ bản có quan hệ chặt chẽ với nhau trong quá trình thống nhất đó là: kỹ thuật, con người, thông tin, tổ chức.

a) Phần công nghệ hàm chứa kỹ thuật – Technoware (T)

   - Thành phần này bao gồm: máy móc thiết bị, công cụ, vật liệu...nói chung là các phương tiện kỹ thuật. Nó được coi là phần cứng của công nghệ, không có máy móc thiết bị, công cụ...thì không có công nghệ, nhưng không thể coi công nghệ là máy móc, thiết bị hoặc chỉ là máy móc thiết bị.

   - Kỹ thuật là phần cốt lõi của bất kỳ công nghệ nào và trong xd cũng vậy. Nhờ có máy móc thiết bị, nhờ các phương tiện và các công cụ khác mà giảm được sức lao động nặng nhọc của con người, gia tăng sức mạnh trí tuệ, rút ngắn thời gian lao động, nâng cao mức độ chính xác...

b) Phần công nghệ hàm chứa con người – Humanware (H)

   - Phần này gồm những kinh nghiệm, kiến thức uyên thâm, kỹ năng, kỹ xảo, tay nghề thành thạo, tính sáng tạo và đạo đức trong lao động hay còn gọi là phần con người trong công nghệ.

   - Phần con người đóng vai trò chủ động trong bất kỳ công nghệ nào và trong công nghệ xd cũng vậy, con người sáng tạo ra máy móc thiết bị, con người làm cho máy móc thiết bị hoạt động đồng thời con người còn có thể cải tiến, mở rộng các tính năng của nó. Sự phức tạp và vai trò của con người trong hoạt động xd không chỉ phụ thuộc vào kỹ năng làm việc mà còn ở thái độ của từng cá nhân đối với công việc. Điều này liên quan đến thông tin và tri thức mà con người được trang bị và hành vi của họ dưới sự điều hành của tổ chức, thái độ tôn trọng quy trình, quy phạm, tiêu chuẩn, định mức...

d) Phần công nghệ hàm chứa thông tin – Infoware (I)

   - Phần này bao gồm: dữ liệu, thuyết minh, dự án, thiết kế, phương pháp, giải pháp kỹ thuật...Phần thông tin biểu hiện các tri thức được tích luỹ trong công nghệ, nó giúp trả lời câu hỏi: làm cái gì? và làm thế nào?. Nhờ các tri thức áp dụng trong công nghệ mà các sản phẩm xd ngày nay có đặc trưng mà sản phẩm cùng loại với công nghệ cũ ở những năm trước không thể có được (như cầu dây văng, cọc khoan nhồi, bê tông dự ứng lực...).

e) Phần công nghệ hàm chứa tổ chức –Orgaware (O)

   - Phần này được thể hiện trong thiết chế tổ chức, các thẩm quyền, trách nhiệm, phương pháp, sự liên kết phối hợp quản lý, các kế hoạch, các chính sách hay còn gọi là phần cơ cấu.

   - Phần tổ chức đóng vai trò điều hoà, phối hợp 3 thành phần trên của công nghệ. Nó là công cụ để quản lý: lập kế hoạch, tổ chức bộ máy, bố trí nhân sự, kích thích, động viên thúc đẩy và kiểm soát mọi hoạt động trong công nghệ. Phần tổ chức được đánh giá là động lực của công nghệ và biến đổi cho phù hợp với sự biến đổi của 3 thành phần trên của công nghệ. Vì vậy, mức độ phức tạp của phần tổ chức trong công nghệ cũng phụ thuộc vào mức độ phức tạp của 3 thành phần còn lại của công nghệ.

   - Các thành phần của 1 công nghệ có quan hệ mật thiết bổ sung cho nhau, không thể thiếu bất cứ thành phần nào. Mỗi thành phần đều có 1 giới hạn tối thiểu và tối đa để có thể hoạt động biến đổi mà không mất đi tính tối ưu hoặc tính hiệu quả của mình. Hiểu rõ chức năng và mối quan hệ tương hỗ giữa các thành phần của công nghệ sẽ khắc phục được lãng phí trong đầu tư trang thiết bị, đảm bảo tính tương đồng giữa các thành phần khác, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng chúng.

2. Nội dung của tiến bộ công nghệ trong xây dựng

Nâng cao trình độ nguồn nhân lực (H)

Nâng cao trình độ tổ chức quản lý (O)

Tiến bộ kỹ thuật (T)

Phát triển thông tin (I)

Phát triển hoàn thiện công cụ lao động (MMTB, CCDC)

Hoàn thiện và a/d kỹ thuật mới, công nghệ thi công tiên tiến

Sử dụng VL mới, VL thay thế, cấu kiện đúc sẵn, lắp ghép

Hoàn thiện các PP tổ chức sx, công nghệ quản lý, kỹ thuật quản lý

Tiêu chuẩn hoá, định hình hoá các chi tiết, cấu kiện bán thành phẩm,sp xd

Trong giai đoạn hiện nay, việc đổi mới công nghệ thi công, áp dụng các công nghệ thi công tiên tiến là nội dung cơ bản nhất quyết định nhất của lời giải cho bài toán về năng suất, chất lượng và hiệu quả XD.

   - Cơ sở vật chất của tiến bộ công nghệ trong xd cũng như trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân là công nghiệp nặng mà hạt nhân của nó là ngành chế tạo máy. Bên cạnh đó cũng phải nhấn mạnh rằng sự phát triển của các ngành công nghiệp khác (như công nghiệp hoá chất, công nghiệp sx VLXD...) cũng thúc đẩy tiến bộ công nghệ trong xd.