Câu 7: nhà ở đồng bằng sông cửu long

Vì là những lưu dân có cùng mục đích là tìm đất sinh nhai nên cư dân ở đồng bằng sông Cửu Long sống nương tựa vào nhau, giúp đỡ lẫn nhau trong những lúc tối lửa tắt đèn nên họ thường sống chung thành mọt cụm dân cư mà cụm dân cư này không hề có sự phân chia ranh giới một cách rõ ràng giữa làng này với làng kia. Về vật liệu làm nhà thì cư dân nơi đây thường chọn những vật liệu có sẵn trong vườn, hoặc ở địa phương mình… Người nông dân đồng bằng sông Cửu Long thường cất nhà bằng cây tròn, nhỏ như tràm, đước… và lợp bằng lá dừa nước.

Nhìn chung, ở đồng bằng sông Cửu Long có các dạng nhà chính sau đây:

- Nhà chữ đinh

Đây là kiểu nhà rất phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long, bao gồm một nhà trên và một nhà dưới. Nhà chữ đinh được xây bằng gạch, lợp ngói, hoặc tôn. Có khi được xây cất bằng gỗ, lợp lá, vách ván, hoặc bằng lá dừa nước. Nhà chữ đinh rất rộng và thoáng cho nên nó chỉ phù hợp với tầng lớp trung nông trở lên. 

hinh ANH]

- Nhà sắp đọi

Kiểu nhà này cũng phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long. Nó còn được gọi là nhà xếp đọi, nối đọi. Đây là loại nhà mà ngoài căn nhà trên ba gian, người ta còn nối thêm phía sau sát liền vách nhà trên một căn nhà dưới có đòn dông song song với đòn dông của nhà trên, theo kiểu nhà dưới sắp liền kề cùng chiều dài với nhà trên. Giữa hai nhà có chiếc máng xối chạy suốt từ đầu này tới nhà kia để hứng nước mưa. Nhà sắp đọi thường là nhà lá, cột bằng gỗ mù u, sầu đâu, so đũa, gỗ mít.

hinh ANH]

- Nhà chữ công

Kiểu nhà này ít được phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long. Loại nhà này gồm có nhà trên và nhà dưới như kiểu nhà sắp đọi, nhưng thay vì nhà sắp đọi được bố trí hai mái đấu vào nhau, giữa có máng xối để hứng nước mưa thì ở đây giữa nhà trên và nhà dưới cách nhau một khoảng sân rộng, gian nhà trên (nhà chính) nằm ngay ở giữa, dành làm trang tiếp khách và thờ tự, hai gian nhà phụ nằm dọc hai bên được nối với nhà dưới bằng một nhà cầu dài từ mái sau nhà trên đến mái trước nhà dưới.

- Nhà có chái

Thông thường nhà ở của cư dân đồng bằng sông Cửu Long gồm có một nhà chính và một nhà phụ. Ngôi nhà chính thường là ba gian hai chái, hoặc ba gian một chái. Nhà ba gian hai chái thường là nhà của tầng lớp khá giả. Còn nhà chỉ một gian chính với một chái thường là của tầng lớp nghèo. Còn lại nhà năm gian hai chái thì hiếm hoi, chủ nhân của loại nhà này thường là các quan lại hoặc nhà quyền quý. Các gian trong căn nhà được xem là khu vực chính dùng để thờ tự, tiếp khách, hai chái hai bên dùng làm buồng chứa đồ đạc và làm buồng ngủ cho phụ nữ trong gia đình.

Nhà không chái

Loại nhà này thường là của những người nông dân nghèo, với cấu trúc đơn giản, dễ làm. Chỉ cần một ít gỗ, tre để làm sườn, còn mái che và hai bên vách đứng thì làm bằng lá dừa nước hay ván gỗ. Toàn bộ vách mặt tiền của nhà trên chỉ là chấn song gỗ nên nhà có nhiều ánh sáng, mát và thông thoáng.

 Cửa ra vào của loại nhà này phân bố ở hai bên vách của nhà trên. Các chấn song có tác dụng như tấm bình phong che mặt tiền nhà.

 hinh ANH]