Câu 7: Phân loại, mô tả Biểu mô tuyến ngoại tiết? Cho ví dụ từng loại.

 Định nghĩa Biểu mô tuyến:

Biểu mô tuyến là loại mô được tạo thành bởi những tế bào hay tập hợp những

tế bào có khả năng chế tiết.

 Phân loại tuyến:

■ Theo số lượng tế bào tạo ra sản phẩm có:

+ Tuyến đơn bào: chỉ gồm một tế bào chế tiết.

+ Tuyến đa bào: tuyến gồm có nhiều tế bào tham gia tạo chất chế tiết.

Đại đa số các tuyến trong cơ thể là loại tuyến đa bào.

■ Theo vị trí nhận sản phẩm chế tiết đầu tiên có:

+ Tuyến ngoại tiết: là những tuyến mà sản phẩm chế tiết được bài xuất

ra mặt ngoài cơ thể hoặc được đưa vào các khoang cơ thể. Tuyến ngoại

tiết có 2 phần: phần chế tiết và phần bài xuất.

+ Tuyến nội tiết: là những tuyến mà sản phẩm chế tiết được đưa thằng

vào máu. Tuyến nội tiết chỉ có phần chế tiết, không có phần bài xuất, nên

các tế bào tuyến liên hệ chặt chẽ với mao mạch.

 Biểu mô tuyến ngoại tiết:

Mỗi tuyến ngoại tiết đa bào gồm 2 phần: phần chế tiết gồm các tế bào tạo ra

sản phẩm chế tiết; phần bài xuất là những ống dẫn sản phẩm chế tiết đi ra khỏi

tuyến.

Dựa vào hình dạng của ống dấn và hình dạng của phần chế tiết, người ta chia

tuyến ngoại tiết thành 8 loại:

■ Tuyến ống, đơn: các tế bào biểu mô tạo thành 1 ống đơn giản như ống

nghiệm. Thành ống là một lớp tế bào.

VD: tuyến Lieberkuhn ở kẽ lông nhung ruột non.

■ Tuyến ống đơn, xoắn: phần chế tiết là ống xoắn lại, phần bài xuất thẳng.

VD: tuyến mồ hôi phân bố ở vùng hạ bì, chân bì.

■ Tuyến ống phân nhánh đơn giản: phần chế tiết phân chia ra một số nhánh

dạng ống.

VD: tuyến đáy dạ dày tiết ra HCl, lisape...

■ Tuyến ống phân nhánh phức tạp: phần chế tiết gồm các ống phân nhánh

phức tạp.

VD: tuyến Brunner ở niêm mạc tá tràng (tiết nhầy có tính kiềm).

■ Tuyến nang đơn giản: phần chế tiết phình ra như một giọt nước.

VD: tuyến độc trên da cóc, tuyến nhầy trên da ếch.

■ Tuyến nang nhánh đơn giản: phần chế tiết gồm nhiều nang phình ra các

hướng khác nhau.

VD: tuyến Mebomius ở sụn mí mắt tiết chất nhầy giúp 2 mí mắt khép kín

khi ngủ, tuyến nhờn ở gốc lông.

■ Tuyến nang phức tạp: phần chế tiết có các nang như chùm nho, mỗi nang

mở vào một nhánh nhỏ của một hệ thống ống bài xuất chi nhánh như kiểu

cành cây.

VD: tuyến sữa, tuyến tụy ngoại tiết.

■ Tuyến ống - nang phức tạp: phần chế tiết có phần hình ống, có phần nở

rộng thành túi. Phần bài xuất có dạng ống. Thành của các ống được lót bởi

biểu mô phủ. Thành những ống bài xuất nhỏ là biểu mô vuông, thành những

ống bài xuất lớn là biểu mô tầng.

VD: tuyến nước bọt dưới hàm.