Câu 6: Thế nào là khả năng phối hợp chung, khả năng phối hợp riêng? Các pp kiểm tra k.năg p/hợp chung, riêng?

a) Khả năg phối hợp chung của 1 dòng: là k/năg cho ưu thế lai nói chung khi lai dòng đó với 1 dòng giống #, K/năg phối hợp chung chỉ đại lượng trung bình về ưu thế lai của tất cả các tổ hợp của dòng đó. Nghĩa là all các giống lai của dòng đó

- Người ta dùng tester (vật liệu thử) Topcross. Để bảo đảm cxác sử dụng 2,3 vliệu thử. Cách tiến hành nếu 2 dòng thử:

A x X1 = AX1

A x X2 = AX2

A x X3 = AX3

Cộng các cách thử ta có trung bình XA. Tương tự ta có được trung bình của các dòng thử XB và XC

Giả sử XA > XB > XC thì nói rằng: k/năg pối hợp chung của dòng A tốt hơn của dòng B và tốt hơn của dòng C.

- Ngoài ra ngta còn thử pối hợp chung bằng khu cách ly (policross): Đem all các dòng thử p/hợp chung đc gieo trong vùng cách ly riêng để chúng tự do thụ phấn. Năm sau so sánh Nsuất các dòng để đánh giá k.năg p/hợp chung của chúng. Có nghĩa là: all mọi dòng tham gia đều là bố, là mẹ. hạt pấn trên cây nào là mẹ thì so sánh với các cây mẹ đó.

b) K.năg p/hợp riêng: là đtính của dòng khi lai nó với 1 dòng # nào đó cho ưu thế lai hay không.

Vd: Khi lai dòng A với dòng B => đc giồng lai có ưu thế lai cao hơn all các t/hợp lai A với dòng #. Nghĩa là A có k/năg p/hợp riêng với B cao. Trong các giống xđịnh k/năg p/hợp riêng rất qtrọng. Vì nếu biết sức p/hợp riêng có thể tạo ra giống lai tốt nhất.

- Để thử k/năg p/hợp riêng, ngta sd pp luân giao (Dialled cross).

* Luân giao: Là gieo những dòng định thử lai luân piên trực tiếp với nhau

            N!

N = --------------

         (n – r)! r!

Trong đó: n : số dòng định thử

R: số dòng trong 1 tổ hợp. nếu lai đơn số dòng = 2

N: số tổ hợp lai kép

- Nếu lai kép, khi ad công thức này pải nhân 3 lần.

           n!

N = ------------- x 3

        (n – r)! r!

Vì rừ 4 dòng A,B,C,D ngta có thể tạo ra 3 tổ hợp lai kép.

(A x B)(C x D)

(A x C)(B x D)

(A x D)(B x C)

- Nếu lai đơn, khi thuận nghịch

N = n (n-1)

- Nếu lai đơn, khi lai thuận:

        N (n-1)

N = ----------

            2

Vd: 10 dòng lai ké.

 Nếu làm theo cách này công việc rất lớn, 10 tổ hợp pải tiến hành 630 lai kép. Vì vậy theo Jenkins và Anderson thí nsuất của các giống lai kép những bình quân 4 giống lai đơn t/gia lai kép hay nsuất của A,B,C,D

                          (A x C)+(A x D)+(B x C)+(B x D)

( AxB)(CxD) = --------------------------------------------

                                                     4

Cho nên chỉ cần thử với lai đơn cta có thể suy ra lai kép. Công việc sẽ giảm đi rất nhiều.

- pp luân giao có ưu điểm rất lớn: Có thể đánh giá k/năg p/hợp chung và p/hợp riêng cảu các dòng định thử. Tuy nhiên số lượng dòng để thử rất lớn. Vì vậy ngta chỉ thử k/năg p/hợp riêng khi đã biết k.năg p/hợp chung

Vd: 10 dòng lai kép. Tính tỏ hợp định thử lai kép:

         10!

N = -------------  = 630

        (10-4)! 4!

Hoặc có thể t/hành lai đơn: N = n(n – 1) = 90

                                  n (n-1)

Lai đơn thuận: N = ------------ = 45

                                      2