1-Phương pháp cân đối.

Cân đối sự công bằng giữa hai mặt của các yếu tố với quá trình kinh doanh

Ví dụ : - Cân đối tài sản (vốn) với nguồn vốn hình thành.

           - Giữa các nguồn thu và nguồn chi.

           - Giữa nhu cầu sử dụng vốn với khả năng thanh toán

       - Giữa nguồn vốn huy động vật tư với nguồn vốn sử dụng vật tư cho sản xuất kinh doanh ...

     Công thức cân đối về hàng

T1 + N = T2 + X + H

       Trong đó:   T1: Tồn đầu kỳ; T2: Tồn cuối kỳ; N: Nhập; X: Xuất; H: Hư hao.

2- Phương pháp so sánh

Các nguyên tắc để so sánh

2.1- Lựa chọn tiêu chuẩn để so sánh

Tiêu chuẩn so sánh là chỉ tiêu của một kỳ được lựa chọn làm căn cứ để so sánh, được gọi là gốc so sánh. Các gốc so sánh có thể là:

-        Tài liệu năm trước ( kỳ trước) nhằm đánh giá xu hướng phát triển của các chỉ tiêu.

-        Các mục tiêu đã dự kiến (kế hoạch, dự toán, định mức) nhằm đánh giá tình hình thực hiện so với kế hoạch, dự toán, định mức.

-        Các chỉ tiêu trung bình của ngành, khu vực kinh doanh, nhu cầu đơn đặt hàng...Nhằm khẳng định vị trí của doanh nghiệp và khả năng đáp ứng nhu cầu...

-        Các chỉ tiêu của kỳ trước được so sánh với kỳ gốc được gọi là chỉ tiêu kỳ thực hiện và là kết quả mà doanh nghiệp đã đạt được.

2.2- Điều kiện để so sánh: các chỉ tiêu thực hiện phải đồng nhất về thời gian và không gian

Về mặt thời gian: Là các chỉ tiêu được tính trong cùng một khoảng thời gian hạch toán phải thống nhất trên ba mặt sau:

-        Phải cùng phản ánh nội dung kinh tế.

-        Phải cùng một phương án tính toán.

-        Phải cùng một đơn vị đo lường.

Về mặt không gian: Các chỉ tiêu cần được quy đổi về cùng quy mô và điều kiện kinh doanh tương tự nhau.

Để đảm bảo tính đồng nhất người ta cần phải quan tâm tới phương diện được xem xét mức độ đồng nhất có thể chấp nhận được, độ chính xác cần phải có, thời gian phân tích được cho phép...

Kỹ thuật so sánh

So sánh bằng số tuyệt đối: Là kết quả của phép trừ giữa trị số của kỳ phân tích so với kỳ gốc của các chỉ tiêu kinh tế, kết quả so sánh biểu hiện khối lượng quy mô của các hiện tượng kinh tế.

So sánh bằng số tương đối: Là kết quả của phép chia, giữa trị số của kỳ phân tích so với kỳ gốc của các chỉ tiêu kinh tế, kết quả so sánh biểu hiện kết cấu, mối quan hệ, tốc độ phát triển, mức phổ biến của các hiện tượng kinh tế.

So sánh bằng số bình quân: Số bình quân là dạng đặc biệt của số tuyệt đối, biểu hiện tính chất đặc trưng chung về mặt số lượng, nhằm phản ảnh đặc điểm chung của một đơn vị, một bộ phận hay một tổng thể chung có cùng một tính chất.

     Phương pháp so sánh được áp dụng rộng rãi nhất trong việc xây dựng, đánh giá  phân tích kế hoạch. Có nhiều cách so sánh  

a- So sánh CTTH và CTKH. Kết quả cho biết mức độ thực hiện CTKH.

b- So sánh CTTH giữa các năm.

c- So sánh CTKH với nhau.

d- So sánh các chỉ tiêu trong cùng một thời gian.

e- So sánh các chỉ tiêu với một chỉ tiêu trung bình tiên tiến hay tiên tiến nhất

     Khi so sánh các chỉ tiêu giá trị, không cùng một đơn vị thời gian thì phải quy về giá trị gốc để so sánh bằng cách nhân với chỉ số giá (chỉ số giá nói lên sự mất giá trị của tiền do lạm phát).

3- Phương pháp tỷ trọng (Phương pháp phân tích chi tiết) so sánh các chỉ tiêu chi tiết cấu thành chỉ tiêu tổng thể

              Phương pháp chung vốn con bò

4- Phương pháp liên hệ

Liên hệ các chỉ tiêu bằng cách lấy một chỉ tiêu quan trọng để so sánh các chỉ tiêu khác.

5- Phương pháp loại trừ

Đây là trường hợp đặc biệt của phương pháp liên hệ: khi có một chỉ tiêu có mối liên hệ phủ định, khi có chỉ tiêu này thì khó có chỉ tiêu kia.

6- Phương pháp tìm xu hướng phát triển của các CT

Là phương pháp tính mức gia tăng hay nhịp phát triển của chỉ tiêu.

Nhịp cơ sở: So sánh định gốc

Lấy một chỉ tiêu nào đó của một năm so sánh tình hình thực hiện của nó qua các năm

Nhịp mắt xích: So sánh liên hoàn

Lấy các CTTH của một năm so sánh với năm ngay trước đó.

Ý  nghĩa:

-        Nhịp cơ sở X cho biết xu hướng phát triển của CT tăng hay giảm so với một năm.Thường chọn năm gốc làm năm đầu tiên của dãy so sánh nếu xu hướng tăng hay giảm. Nếu chỉ số không có xu hướng thì chọn một năm nào đó để làm gốc. Cơ số mẫu phải > 5.

-        Nhịp mắt xích Y cho biết tốc độ phát triển của chỉ tiêu tăng hay giảm so với năm trước đó. Cơ số mẫu phải > 5.