Câu 19: Sile và sự ra đời của hoá học hữu cơ:

Trả Lời:

 Sile

Nhà bác học Thụy Điển Caclơ Vinhem Sile (1742- 1786) là một trong ba nhà hoá học đồng thời phát minh ra oxi ở ba nước khác nhau. Các nghiên cứu của Sile có vai trò to lớn trong lịch sử hoá học. Kể về số lượng và tầm quan trọng của các phát minh thực nghiệm thì chưa chắc đã có một nhà hoá học nào của thế kỉ 18 có thể sánh được với Sile.

Sile là con một gia đình tiểu thương gốc Đức. Lúc còn học ở trường trung học, ông đã sớm thể hiện khuynh hướng thích làm thí nghiệm với các chất và do đó ông được gửi vào học tập ở một hiệu dược phẩm. Từ 1757 đến 1775, ông đã làm việc tại nhiều hiệu thuốc khác nhau. Mặc dù điều kiện khó khăn ông vẫn tiếp tục tự học và nghiên cứu. Sau đó, ông mua lại một hiệu thuốc và hoàn toàn tự do sử dụng nó vào mục đích nghiên cứu. Với những công trình nghiên cứu mẫu mực của mình, Sile đã làm cho cả thế giới khoa học phải khâm phục, vì vậy vào 1775 người dược sĩ Sile mới 32 tuổi ở một hiệu thuốc bình thường đã được bầu kàm viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Stôckhôn. Mặc dù đã trở thành viện sĩ ông vẫn làm việc ở hiệu thuốc, miệt mài nghiên cứu khoa học và sống một cuộc đời khiêm tốn giản dị. Suốt đời Sile dành hết thời gian và sức lực cho nghiên cứu khoa học, không nghĩ đến hạnh phúc gia đình.

Những công trình nghiên cứu của Sile thuộc nhiều lĩnh vực của hoá học. Sau đây là một số công trình quan trong:

-Về hoá hữu cơ, có nhiều đóng góp cơ bản và được coi như một trong những người sáng lập ra hóa hữu cơ.

- 1782, công bố công trình nghiên cứu về chất xanh Beclin (chính là axit xianhyđric).

- đã nghiên cứu bản chất của "dầu nước đá" (chính là anhyđric sunfuric), điều chế được nhiều hợp chất của lưu huỳnh trong đó có H2S.

-Có nhiều cống hiến lớn trong việc khám phá ra khí clo.

- Đã nghiên cứu về phôtpho.

- 1777 xuất bản cuốn "Luận văn hoá học về không khí và lửa". Cuốn sách này phần lớn nội dung nói về hoá học khí.

-Điều chế ra "không khí lửa" (chính là oxi) và nghiên cứu tính chất của nó.

Những thành công về hoá học thực nghiệm của Sile đã làm ông nổi tiếng như một nhà nghiên cứu thiên tài. Với một cuộc đời hoạt động không dài, ông đã hoàn thành một số lượng lớn công trình nghiên cứu rất đa dạng và sâu sắc. Về mặt quan điểm lí thuyết, ông vẫn theo quan điểm của thuyết Phlôgistôn và tìm cách giải thích mọi sự kiện cho phù hợp với quan điểm của thuyết Phlôgistôn, vì vậy đôi khi ông phải dùng đến những quan niệm hoang đường.

 Sự ra đời hoá hữu cơ: Sile có công sáng lập ra hoá hữu cơ

1769 Sile khám phá ra axit tactric, một trong những axit hữu cơ được khám phá đầu tiên. Sile đã dùng H2SO4 phân huỷ muối kali của axit tactric tách riêng được axit tactric.

Sau đó ông nêu giả thuyết các nước ép thực vật có chứa nhiều axit khác nhau ở trạng thái liên kết. Ông đã chế hoá các thứ nước ép này nhờ vậy điều chế được axit limônic(1784), axit malic(1785), axit galic(1786). Khi cho axit nitric tác dụng với đường ông điều chế được axit oxalic. 1783, điều chế được glixerin bằng cách dùng axit chì tác dụng lên dầu ôliu. Lúc đầu Sile nghĩ rằng glixerin có thể biến thành đường, nhưng khi cho nó tác dụng với axit nitric ông lại thu được axit ôxalic.

1770 Sile đã mô tả các este axêtic của axit nitric và axit HCl, rồi trong khoảng 1781-1785 ông đã mô tả este của axit axetic, axit benzoic và nhiều axit khác, đồng thời nghiên cứu các vấn đề thực tế, ví dụ cách giữ giấm lâu dài. 1782 công bố báo cáo "Các công trình nghiên cứu và nhận xét về este" trong đó mô tả các cách điều chế este của axit sunfuric và định nghĩa este là chất dầu dễ bay hơi, không màu, có mùi thơm, không tan trong nước.