Câu 14. Quy luật giá trị: nội dung, yêu cầu và tác dụng của quy luật giá trị. Sự biểu hiện của quy luật giá trị trong các giai đoạn phát triển của chủ nghĩa tư bản. Ý nghĩa nghiên cứu đối với các doanh nghiệp Việt Nam:

    Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất và trao đổi hàng háo, ở đâu có sản xuất và trao đổi hàng hóa thì ở đó có quy luật giá trị. Nội dung của quy luật giá trị là sản xuất và trao đổi phải dựa trên cơ sở thời gian hao phí lao động và xã hội cần thiết. Nội dung này yêu cầu trong sản xuất hao phí lao động tư nhân bàng hao phí lao động xã hội, trong lưu thông yêu cầu phải trao đổi ngang giá, tức giá cả phải bằng giá trị. Qui luật giá trị bắt tất cả những ngừoi sản xuất phải tuân theo nội dung yêu cầu đó bằng cơ chế vận động của nó thông qua sự biến động của giá cả trên thi trường.

   Trong nền kinh tế hàng hóa, quy luật giá trị có 3 tác dụng sau đây:

Thứ nhất, điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa.

 Quy luật giá trị điều tiết sản xuất bằng cách căn cứ vào sự biến động của giá cả trên thị trường mà nó phân bổ lại các yếu tố sản xuất giữa các nghành, các lĩnh vực của nền kinh tế.

Điều tiết lưu thông bằng cách thông qua sự biến đổi giá cả trên thi trường nó phân phối lại hàng hóa từ nơi có giá cả thấp đến nơi có giá cả cao, góp phần ổn định thị trường, khuyến khích sản xuất phát triển.

 Thứ hai, kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuấn, tăng năng suất lao động và thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.

    Trong nền kinh tế hàng hóa, các chủ thể sản xuất cùng một loại hàng hóa trong các điều kiện khác nhau chi phí sản xuất ra hàng hóa sẽ khác nhau, nhưng trên thị trường, họ phải bán hàng hóa cùng một giá trị theo giá trị xã hội. Người nào có chi phí thấp sẽ thu được lợi nhuận cao và ngược lại. Do đó, buộc các chủ thể phải quan tâm đến việc cải tiến kĩ thuật, nâng cao trình độ quản lý, nhờ đó làm cho năng suất lao động tăng lên, góp phần thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.

   Thứ ba, thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hóa người sản xuất hàng hóa thành người giàu, người nghèo. Quá trình cạnh tranh các chủ thể trên thị trường tất yếu dẫn đến kết quả là: những người có điều kiện sản xuất thuận lợi, có trình độ kỹ thuật cao, quản lý giỏi, giá trị cá biệt thấp hơn giá trị xã hội cần thiết, nhờ đó giàu lên nhanh chóng. Họ mua thêm tư liệu ssản xuất, mở rộng kinh doanh. Ngược lại, những người không có điều kiện thuận lợi, làm ăn kém cỏi, hoặc rủi ro trong kinh doanh nên thua lỗ dẫn đến phá sản trở thành người nghèo.

    Quy luật gí trị tồn tại trong cả 2 giai đoạn phát triển chủ nghĩa tư bản. Tuy nhiên, trong các giai đoạn khác nhau nó có sự biểu hiện khác nhau. Trong giai đoạn tự do cạnh tranh, quy luật giá trị biểu hiện thành quy luật giá trị sản xuất: Gsx = K + p. Trong giai đoạn độc quyền, quy luật giá ttrị biểu hiện thành quy luật giá cả độc quyền: Gđq = K + Pđq.

     Để hoạt động có hiệu quả trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp nước ta hiện nay cần phải nắm vững và chủ động vận dụng quy luật giá trị. Trong hạch toán kinh tế phải tính đúng, tính đủ các yếu tố đầu vào và đầu ra, phải điều chỉnh sản xuất và trao đổi trên cơ sở thời gian hao phí lao động xã hội cần thiết.

*  Tác động của quy luật giá trị một mặt đào thải các yếu kém, kích thích các nhân tố tích cực phát triển. Mặt khác lại phân hoá người sản xuất thành giàu – nghèo, tạo những điều kiện xuất hiện quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Do vậy, đồng thời với việc thúc  đẩy sản xuất hàng hoá  phát triển, nhà nước cần có  biện pháp hạn chế mặt tiêu cực, đặc biệt trong điều kiện phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay.