a)   Quan điểm của HCM về vai trò của con người

      + Con người là vốn quý nhất, là nhân tố quyết định sự thành công của sự nghiệp CM

Nhân dân là người sáng tạo ra mọi giá trị, cả vật chất và tinh thần, và mọi của cải. Người khẳng định: “Vô luận việc gì đều do con người làm ra, và từ nhỏ đến to, từ xa đến gần đều thế cả”.

      Không chỉ thấy rõ vai trò của con người, HCM còn nhìn thấy sức mạnh của con người khi được tổ chức lại. Người viết: “Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân” và “Dễ mấy lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong.

      Nhân dân là yếu tố quyết định thành công của CM: “Lòng yêu nước và sự đoàn kết của nhân dân là một lực lượng vô cùng to lớn, không ai thắng nổi”.

      + Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của CM, phải coi trọng, chăm sóc, phát huy nhân tố con người.

      HCM khẳng định mục tiêu của CM là giải phóng con người, mang lại tự do hạnh phúc cho con người. Suốt đời mình, người đã luôn đấu tranh vì mục tiêu đó. Người nói: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Trong di chúc, người cũng dành mối quan tâm đầu tiên là công việc đối với con người.

      Trong khi khẳng định mục tiêu của CM, HCM cũng đồng thời nhấn mạnh sự nghiệp giải phóng là do chính bản thân con người thực hiện. Nghĩa là con người là động lực của CM. Điều này thể hiện niềm tin mãnh liệt của HCM vào sức mạnh của nhân dân.

      Con người là động lực của CM được nhìn nhận trên phạm vi cả nước, toàn thể đồng bào, song trước hết là ở giai cấp công nhân và nông dân. Công nhân là gốc CM.

      Tuy nhiên không phải mọi con người đều trở thành động lực, mà phải là những con người được giác ngộ và tổ chức. Họ phải có trí tuệ, bản lĩnh chính trị, đạo đức, văn hóa…và được lãnh đạo, dẫn đường. Vì vậy, phải tăng cường giáo dục nhân dân, tăng cường sự lãnh đạo của đảng và CM

      Giữa con người - mục tiêu và con người – động lực có mối quan hệ biện chứng với nhau. Càng chăm lo cho con người - mục tiêu càng tốt thì sẽ tạo thành con người – động lực tốt bấy nhiêu. Ngược lại tăng cường sức mạnh của con người – động lực sẽ nhanh chóng đạt được mục tiêu CM.

b)   Quan điểm của HCM về chiến lược trồng người

      + Trồng người là yêu cầu khách quan, vừa cấp bách, vừa lâu dài của CM.

Xuất phát từ quan niệm coi con người là vốn quý nhât , là yếu tố quyết định đối với sự thành bại của CM, là mục tiêu và động lực của CM, HCM hết sức coi trọng chiến lược trồng người.

      Con người phải được đặt vào vị trí trung tâm của sự phát triển, nhằm phát huy cao nhất mọi tiềm năng của con người.

      Chiến lược trồng người vừa mang tính thường xuyên cấp bách vừa mang tính cơ bản lâu dài, phải làm công phu tỉ mĩ như người làm vườn vậy.

      + Muốn xây dựng CNXH trước hết cần phải có con người XHCN.

      CNXH sẽ tạo ra những con người XHCN, những con người XHCN lại là chủ thể của toàn bộ sự nghiệp xây dựng CNXH.

      Không phải chờ cho kinh tế, văn hóa phát triển cao rồi mới xây dựng con người XHCN, cũng không phải xây dựng xong con người XHCN rồi mới xây dựng xã hội XHCN. Việc xây dựng con người phải đặt ra từ đầu và quan tâm suốt quá trình.

      “Trước hết cần có những con người XHCN”, có nghĩa là không phải tất cả mọi người phải và có thể trở thành con người XHCN thật đầy đủ, thật hoàn chỉnh ngay một lúc, mà chỉ có nghĩa là trước hết cần có những con người tiên tiến, có những nét tiêu biểu của con người XHCN để có thể làm gương và lôi cuốn người khác cũng như toàn XH xây dựng con người mới, đồng thời họ cũng không ngừng được hoàn thiện, được nâng cao.

      Xây dựng con người mới là đào tạo xây dựng con người phát triển toàn diện: Đức, trí, thể, mỹ. Tiêu chuẩn của con người XHCN theo HCM:

-       Có tư tưởng XHCN: có ý thức làm chủ, có tinh thần tập thể, có tư tưởng mình vì mọi người, mọi người vì mình, có tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, quyết chí vươn lên, có tinh thần tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên CNXH.

-       Có đạo đức và lối sống XHCN: Trung với nước, hiếu với dân, thương yêu con người, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, có tinh thần quốc tế trong sáng, có lối sống lành mạnh.

-       Có tác phong XHCN: làm việc có kế hoạch, biện pháp, có quyết tâm, tổ chức, kỹ luật, có năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, lao động hăng say, không sợ khó, sợ khổ, làm việc vì lợi ích của XH, tập thể và của bản thân.

-       Có năng lực làm chủ: làm chủ bản thân, gia đình và công việc mình đảm nhiệm, đủ sức khỏe và tư cách tham gia làm chủ nhà nước và xã hội, thực hiện tốt quyền công dân, không ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hóa, khoa học công nghệ, chuyên môn nghiệp vụ để làm chủ.

      Ngoài những tiêu chuẩn chung trên, HCM còn nêu những tiêu chuẩn cụ thể cho người từng giới, từng ngành.

      + Chiến lược trồng người là một trọng tâm, một bộ phận hợp thành của chiến lược phát triển KTXH

      HCM vận dụng sáng tạo, phát triển quan điểm của Quản Trọng: “Thập niên chi kế mạc nhi thụ mộc, bách niên chi kế mạc nhi thụ thân” mà khẳng định: “Vì lợi ích 10 năm…..trăm năm trồng người”.

      Trồng người, xây dựng con người mới phải được thường xuyên đẩy mạnh trong suốt tiến trình đi lên CNXH và phải đạt được kết quả cụ thể qua từng chặng đường của thời kỳ quá độ. Bởi vì nếu sao nhãng việc trồng người, nhất định sẽ dẫn đến những bất cập, hơn nữa còn là những suy thoái về con người, có thể gây những hậu quả khôn lường.

      Trồng người, xây dựng con người mới, phải được đặt ra trong suốt cuộc đời mỗi người. Đây là quyền lợi cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi người với sự nghiệp xây dựng đất nước. Đồng thời nó cũng thể hiện sự trưởng thành, vươn lên của mỗi cá nhân.

      Những người có trách nhiệm trồng người cũng phải được vun trồng bởi quần chúng nhân dân, bởi tập thể những người đi trồng và được trồng, bởi cuộc sống thực tiễn và sự tự vun trồng trong suốt cuộc đời của chính họ.

      + Những biện pháp để xây dựng con người mới:

      Để thực hiện chiến lược trông người, có nhiều biện pháp, nhưng theo chủ tịch HCM, giáo dục đào tạo là quan trọng nhất. Người nói:

“Ngủ thì ai cũng như lương thiện,

Tỉnh dậy phân ra kẻ dữ, hiền.

Hiền, dữ đâu phải là tính sẵn,

Phần nhiều do giáo dục mà nên.”

“Óc của trẻ trong sạch như tấm lụa trắng. Nhuộm xanh thì nó sẽ xanh, nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ. Vì vậy sự học tập ở trong trường có ảnh hưởng rất lớn cho tương lai của thanh niên”.

      Người cho rằng để trồng người có hiệu quả, cần tiến hành đồng bộ các giải pháp sau”

-       Trước hết mọi người phải tự tu dưỡng, rèn luyện. Tu dưỡng hàng ngày, bền bỉ suôt đời, gắn với thực tiễn CM. Trong khi xây dựng những đức tính tốt, phải có bản lĩnh chống lại mọi thói hư tật xấu như lối sống bàng quan, vị ki cá nhân, thiếu tinh thần trách nhiệm, chống tham nhũng, xa hoa, lãng phí.

-       Phải dựa vào sức mạnh tổ chức của cả hệ thống chính trị. Đó là vai trò của chi bộ đảng, của các tổ chức chính trị XH như công đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội thanh niên, sinh viên VN…

-       Thông qua các phong trào CM như phong trào “thi đua yêu nước”, “ toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” , phong trào “người tốt việc tốt”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”, xóa đói giảm nghèo, xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, xã, phường văn hóa…