- Là bảng cân đối, so sánh và đối chiếu giữa các khoản tiền thu được từ ở nước ngoài với các khoản tiền phải chi trả cho nước ngoài

- Là một biểu tổng hợp phản ánh tất cả các giao dịch dưới hình thức tiền tệ của một nước với các nước khác

- Là một bản báo cáo thống kê ghi chép và phản ánh các giao dịch kinh tế giữa những người cư trú với người không cư trú (IMF)

Vai trò của cán cân thanh toán quốc tế

 Phản ánh tình hình kinh tế đối ngoại nói riêng, cũng như tình hình kinh tế xã hội của 1 nước nói chung

 Phản ánh mức độ hội nhập và mở cửa nền kinh tế

 Giúp hoạch định chính sách kinh tế đối ngoại

 Kiểm soát sự di chuyển của các luồng vốn: Đầu tư nước ngoài và xuất khẩu vốn

 Phản ánh cung cầu ngoại tệ và ảnh hưởng đến biến động tỷ giá

 Điều hành chính sách tỷ giá

 Cán cân vãng lai - current account balance: Phản ánh các luồng thu nhập và chi tiêu

 Cán cân thương mại

 Cán cân dịch vụ

 Cán cân thu nhập

 Cán cân chuyển giao vãng lai một chiều

 Cán cân di chuyển vốn - capital account balance: Phản ánh sự thay đổi về tài sản và nguồn vốn

 Cán cân di chuyển vốn dài hạn

 Cán cân di chuyển vốn ngắn hạn

 Cán cân di chuyển vốn một chiều

Cán cân thương mại - Trade Balance

- Phản ánh các khoản thu và chi từ hoạt động xuất nhập khẩu của một nước với các nước khác

- Khi xuất khẩu hàng hóa => Thu (+)

- Khi nhập khẩu hàng hóa => chi (-)

- Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến tình trạng của cán cân thương mại: Tỷ giá, lạm phát, giá cả hàng hoá, thu nhập, chính sách thương mại quốc tế, v.v...

- Cán cân thương mại có ảnh hưởng rất lớn đến cán cân thanh toán quốc tế đồng thời tác động trực tiếp đến cung, cầu, giá cả hàng hoá và sự biến động của tỷ giá, tiếp đến, sẽ tác động đến cả cung cầu nội tệ và tình hình lạm phát trong nước.

Cán cân dịch vụ - servies

- Phản ánh các khoản thu chi từ hoạt động dịch vụ giữa người cư trú và người không cư trú

- Dịch vụ: vận tải, tài chính, lao động...

- Cung ứng dịch vụ => thu (+)

- Nhận cung ứng dịch vụ => chi (-)

- Cán cân dịch vụ của các nước có quy mô và tỷ trọng trong tổng giá trị cán cân thanh toán quốc tế ngày càng tăng

- Giá trị dịch vụ xuất nhập khẩu chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố bao gồm: Thu nhập, tỷ giá, giá cả dịch vụ,và các yếu tố về tâm lý, chính trị, xã hội.

Cán cân thu nhập - Incomes

- Bao gồm những khoản thu nhập của người lao động (tiền lương, thưởng), thu nhập từ đầu tư và tiền lãi của những người cư trú và không cư trú

- Các khoản thu nhập được trả bởi người không cư trú => thu (+)

- Các khoản thu nhập trả cho người không cư trú => chi (-)

- Các nhân tố ảnh hưởng đến cán cân thu nhập bao gồm quy mô thu nhập và các yếu tố thuộc môi trường kinh tế, chính trị, xã hội.

Cán cân chuyển giao vãng lai 1 chiều - current transfers

- Bao gồm những khoản viện trợ không hoàn lại, giá trị của những khoản quà tặng và các chuyển giao khác bằng tiền và hiện vật cho mục đích tiêu dùng giữa người cư trú và không cư trú

=> Phản ánh sự phân phối lại thu nhập

- Các khoản thu (nhận) => thu (+)

- Các khoản cho (biếu) => chi (-)

- Quy mô và tình trạng cán cân chuyển giao vãng lai một chiều phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố thuộc về môi trường kinh tế, tâm lý, tình cảm, chính trị - xã hội và ngoại giao giữa các nước.

Cán cân di chuyển vốn dài hạn

- Bao gồm các khoản vốn đi ra hay đi vào của khu vực tư nhân và khu vực nhà nước dưới các hình thức đầu tư trực tiếp, gián tiếp và các hình thức đầu tư dài hạn khác.

- Luồng vốn đi vào => thu (+)

- Luồng vốn đi ra => chi (-)

- Quy mô và tình trạng cán cân vốn dài hạn phụ thuộc vào các nhân tố như: Tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng dài hạn, hiệu quả biên của vốn đầu tư (MEI hay ICOR) và các yếu tố thuộc về môi trường đầu tư, sự ổn định về chính trị, xã hội.

Cán cân di chuyển vốn ngắn hạn

- Cũng bao gồm các khoản vốn đi ra hay đi vào của khu vực tư nhân (chiếm tỷ trọng lớn) và khu vực nhà nước nhưng dưới rất nhiều các các hình thức khác nhau: Tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng, các hoạt động trên kinh doanh ngoại hối và giấy tờ có giá ngắn hạn kể cả các luồng vốn đầu cơ.

- Luồng vốn đi vào => thu (+)

- Luồng vốn đi ra => chi (-)

- Khác với cán cân vốn dài hạn, quy mô và tình trạng cán cân vốn ngắn hạn phụ thuộc vào các nhân tố như: Chênh lệch tỷ giá, tỷ suất lợi tức kỳ vọng ngắn hạn, lãi suất và các yếu tố thuộc về môi trường kinh tế, chính trị - xã hội.

Cán cân chuyển giao vốn một chiều

- Bao gồm các khoản chuyển giao vốn một chiều như viện trợ không hoàn lại với mục đích đầu tư, các khoản nợ được xoá.

- Khi được nhận các khoản viện trợ không hoàn lại và được xoá nợ => thu (+)

- Khi viện trợ hoặc xóa nợ => chi (-)

- Khác với các cán cân vốn trên đây, quy mô và tình trạng cán cân chuyển giao vốn một chiều phụ thuộc chủ yếu vào các mối quan hệ ngoại giao, hợp tác kinh tế - chính trị - xã hội giữa các nước có chung lợi ích và tình hữu nghị đặc biệt.