*) Các yếu tố ảnh hưởng đến sự biến động của mật độ quần thể:

Mật độ quần thể là một chỉ tiêu luôn biến động theo thời gian. Tuy nhiên sự biến động đó không phải là vô hạn mà sự biến động luôn nằm trong phạm vi biến động nhất định.

Các yếu tố ảnh hưởng dến ngưỡng trên sự biến động:

- Yếu tố SV- sức mamg môi trường-nguồn thức ăn là yếu tố quan trọng quyết định sức mang môi trường, thứuc ăn gồm có số lượng và sự phù hợp.

Sức mang môi trường của SV là khả năng cung cấp đủ nguồn sống của môi trường cho một số lượng tối đa cá thể trong quần thể mà SV có khả năng cung cấp đủ thức ăn. Đó là chỉ tiêu định lượng được và luôn biến động theo thời gian. Như vạy trong tự nhiên, sự biến động sức mang môi trường sẽ là yếu tố quyết định lớn nhất đến sự biến động quần thể.

- Yếu tố SV-mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài

- Biến động khí hậu và thời tiết theo 2 hướng:

+ Chu kỳ mùa: 4 mùa xuân- hạ- thu- đông, càng lên vĩ tuyến cao, càng xa xích đạo thì chu lỳ mùa càng rõ rệt, càng gần xích đạo thì được thay thế bằng chu kỳ 2 mùa - khô và mưa.

+ Chu kỳ ngày đêm: sự biến đổi của nhiệt độ, ánh sang theo ngày và đêm là yếu tố quyết định đến sự biến đổi thời tiết theo ngày và đêm của vùng. SV phản ứng theo ngày và đêm khác nhau, hình thành trong suốt quá trình sống, dựa vào phản ứng ngày và đêm chia ra làm 3 nhóm SV chủ yếu- nhóm hoạt động ban ngày,nhóm hoạt động ban đêm và nhóm hoạt động vào lúc có biến động nhiệt đọ và ánh sáng lớn nhất.

Biến động không theo chu kỳ tức là sự biến đổi mạt độ quần thể không theo chu kỳ, con người không dự báo được hậu quả nghiêm trọng của nó trong cuộc sống.

Trong những thập kỷ gần đây (năm 80 của thế kỷ trước), những hoạt động của con người trong CN, NN, khai thác tài nguyên... tăng lên nhanh làm biến đổi môi trường rõ rệt, trong đó khí hậu và thời tiết biens đổi nhiều vùng trên thế giới. Hiệ thượng khí hậu thời tiết biến đổi không theo chu kỳ, quy luật cảy ra thường xuyên và ở nhiều nơi hơn trên trái đất làm nhiều loài sinh vật ( kích thước nhỏ, thời gian sống ngắn, VSV, côn trùng có sự biến đổi không theoc chu kỳ), không theo quy luật làm SXNN, đời sống của con người gặp nhiều khó khăn

Các yếu tố ảnh hưởng đến ngưỡng dưới: Người ta thấy rằng rất khó xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến ngưỡng dưới của sự biến đổi quần thể. Trong một hệ sinh thái ổn định thì khống chế sinh học dẫn tới cân bằng sinh thái là cơ chế chính dẫn tới sự biến đổi quần thể ở mức thấp nhất.

Tóm lại các yếu tố quyết định tới sự biến đổi quần thể có thể chia 2 nhóm:

-Nhóm phụ thuộc vào mật độ: yếu tố sinh vật là yếu tố quyết định tới mật độ quần thể sinh vật vùng nhiệt đới vì vùng nhiệt đới đa dạng về loài( trên 70%) nên quan hệ dinh dưỡng rất phức tạp, khống chế sinh học chặt, và sinh vật vùng nhiệt đới có thời gian sinh trưởng và phát triển trong năm kéo dài hơn so với sinh vật vùng ôn đới, do đó nó tạo mối quan hệ cạnh tranh trong loài gay gắt.

-Nhóm không phụ thuộc mật độ: yếu tố khí hậu, thời tiết là nhóm quyết định sự biến đổi mật độ quần thể vùng ôn đới vì vùng ôn đới không đa dạng về loài, quan hệ dinh dưỡng giữa các loài không phức tạp và sinh vạt vùng ôn đới có thưoif gian sinh trưởng và phát triển trong thòi gian ngắn hơn sinh vật vùng nhiệt đới trong năm, do đó nó tạo mối quan hệ cạnh tranh trong loài không gay gắt.

*) Ứng dụng trong SXNN và bảo vệ môi trường:

- Luân canh theo thời gian

- Luân canh theo không gian

- Luân canh giống theo thời gian và không gian

- Kỹ thuật trồng trọt: bón phân, tưới nước

- Kiểm kê tổng số: PP này được áp dụng với các loài sinh vật lớn, hoặc đối với các sinh vật dễ nhận biết, hoặc đối với các sinh vật sống thành tập đoàn.

- PP lấy mẫu theo diện tích: PP này gòm việc thống kê và cân đong các sinh vật trong một số khu vực tương ứng hoặc trong các mặt cắt có kich thước thích hợp để xác định mật độ trong diện tích nghiện cứu.

- PP đáng dấu và bắt lại: áp dụng đối với các động vật hiếu động hoặc côn trùng. Người ta bắt, đánh dấu và thả ra một phần nhất định của quần thể và sau đó xác định tỷ lệ các cá thể đánh dấu bị bắt lại, trên cơ sở đó đánh giá số lượng của toàn bộ quần thể.