Phạm Tạc Tổ, hay Nguyễn Tạc Tổ (chữ Hán: 阮鑿組, sinh ngày 10 tháng 3 năm 1443), tự Ái Gia (愛家), hiệu Anh Vũ (英武), là một con người đáng thương. Cậu sinh năm Quý Hợi, là năm Thái Hoà thứ nhất, là con trai thứ năm của Nguyễn Trãi và phu nhân Phạm thị. Năm Quang Thuận thứ hai (1461), cậu được 19 tuổi ta (18 tuổi).

Sinh ra trong một gia tộc bị vu oan giá hoạ rồi tàn sát dã man, nhưng không như chuyện tích cũ kể về người con trai đi báo thù nợ máu, cậu tuyệt đối không mang mối hận truyền kiếp với triều đình nhà Lê. Mẹ cậu là Phạm Thị Mẫn đã dạy dỗ cậu tử tế, biến cậu thành một con người trưởng thành, thật thà, hiền lành, và trung kiên. Dù thế, cậu vẫn biết rõ cha mình là ai, đã bị đắc tội như thế nào với triều đình, rồi bị thái hậu và cận thần hàm oan ra sao. Thật ra thì cậu chẳng muốn dính dáng gì đến triều đình nữa, cho đến khi Duy An xuất hiện và tự ngầm xưng là con trai Nguyễn Trãi. Đến lúc đó, cuộc đời cậu như bị đảo lộn, bởi tưởng chừng như cậu đã tìm ra được người anh em cùng cha khác mẹ thất lạc bấy lâu nay. Từ khi mẹ cậu mất, Tạc Tổ đã rời đất Thanh Hoá và đi ra Bắc, ngao du đó đây để tìm những người thân còn sót lại trong gia tộc. Cậu lưu lạc đến huyện Gia Định, ghé thăm Lệ Chi Viên năm xưa và hội ngộ được với "em trai" Duy An. "Em trai" cậu văn hay võ giỏi, khí phách ngút trời, luôn chiến đấu vì chính nghĩa, khiến cậu vạn lần bội phục. Nhưng vì Duy An còn chối bay chối biến thân phận con trai Nguyễn Trãi nên Tạc Tổ không dám để lộ thân phận của mình. Cậu luôn muốn gặp lại và giữ liên lạc với "em trai" ở Đông Kinh để cùng nhau tìm cách minh oan cho cha, lấy lại thanh danh cho dòng họ Nguyễn.

Tạc Tổ được dạy dỗ và cho ăn học tử tế, lại được chính vị Tế tửu đã về hưu của Quốc Tử Giám, Vũ Mộng Nguyên (Lạn Kha) dạy dỗ nên Tứ thư Ngũ kinh đều thuộc làu làu. Cậu thông minh, sắc bén, có khiếu văn thơ giống cha cậu. Mặc dù đã đỗ Hương cống (sau này) và hoàn toàn có thể thi Hội, thi Đình và đỗ đạt Tiến sĩ, Tạc Tổ đã một mực từ chối vì không muốn tiếp bước cha mình theo nghiệp làm quan lớn (để rồi gần vua lại dễ bị bay đầu). Lê Tư Thành dù rất tiếc (và rất bực) nhưng cũng không tài nào thuyết phục được tên này, đành phải ban cho cậu 100 mẫu ruộng và bổ nhiệm cậu làm Tri châu, rồi lên Tri huyện. Sau khi làm quan, cậu mới đổi lại họ Nguyễn, lấy cho mình cái tên hiệu là Anh Vũ. Mọi người đều gọi cậu là Nguyễn Anh Vũ. Cái tên dân dã Tạc Tổ chỉ được gọi lên bởi người thân trong gia đình cậu mà thôi.

Không giống như "em trai" tính tình hậu đậu và bộp chộp, Tạc Tổ làm gì cũng cẩn thận, từ tốn, trừ việc bếp núc. Cậu lễ phép, ăn nói nhỏ nhẹ, đi đứng chậm rãi. Mỗi lời cậu nói ra đều có ý tứ rõ ràng, tuyệt đối không nói chuyện xàm xí (chẳng hạn các thể loại như tán dóc, mách lẻo, đâm thọt). Tạc Tổ có tâm hồn nhạy cảm, đôi lúc hơi mít ướt, và yêu thích sự tĩnh lặng của thiên nhiên, hệt như cha cậu lúc về già. Cậu thích sống một đời cô độc, chu du nay đây mai đó, nhưng vì đã hứa với mẹ trước khi mất rằng cậu sẽ lấy vợ nối dõi tông đường nên cậu định sẽ chọn đại một, hai cô nào đó ưa nhìn, gia thế tốt về làm vợ. Chỉ không ngờ sau này vợ cả của cậu gia thế hiển hách và tính cách dữ dội quá, nên Tạc Tổ có bị vợ đè đầu cưỡi cổ cũng trở thành chuyện thường tình.

Trong truyện, Tạc Tổ có hướng suy nghĩ trái với lẽ thường này cũng một phần bị ảnh hưởng từ Nick. Đối với cậu, Nick lúc đầu là một dấu chấm hỏi to đùng. Hai người dần dần cũng thân nhau (nhất là sau vụ án thứ ba) theo cái kiểu bạn cùng phòng bất đắc dĩ, và nhận ra cả hai cũng có nhiều điểm chung: đều có gia đình tan nát, yêu thích nghệ thuật, có đầu óc cầu tiến và chịu thương chịu khó. Nick dạy cậu vẽ tranh, còn cậu dạy Nick chữ Hán và chữ Nôm. Hai người học hỏi rất nhiều từ nhau và tư tưởng người này chắc chắn sẽ truyền qua người kia. Tạc Tổ ngưỡng mộ sự phóng khoáng và tài năng hội hoạ của Nick, còn Nick coi trọng sự lạc quan và tính chu đáo của cậu.

Tạc Tổ đối với Andrey thì hơi sờ sợ, vì Andrey luôn khiến người ta có cảm giác nguy hiểm đang đến gần (giống như cái cảm giác ở gần Lê Tư Thành). Với lại thằng nhỏ nóng tính và bạo lực quá, đã vậy còn mang vũ khí trên người 24/7 (ngay cả đi nhà xí cũng mang theo dao găm là thế nào?). Tạc Tổ không bao giờ muốn làm Andrey nổi giận, bởi cậu đã chứng kiến "em trai" mình bị Andrey hành hung ngay giữa ban ngày ban mặt. Việc thằng Andrey cao lớn và mặt mày lúc nào cũng như kẻ vừa bị mất tiền càng khiến Tạc Tổ càng né tránh cậu. Nói chung là trong bộ ba hiện đại, Tạc Tổ coi Pax như người thân, Nick như bạn thân, chỉ có Andrey là coi như bạn xã giao.

Về bức vẽ: Đây là tư thế chào hỏi của người Việt thời xưa. Tạc Tổ thường mặc áo giao lĩnh bảy thân màu nâu sờn bạc bên ngoài và áo trung đơn bên trong, cột thêm cái đai lưng để... quần không bị tuột. Cậu có một đặc điểm rất dễ nhận dạng là sợi tóc mai dài chấm vai.

Giả định hình tượng Tạc Tổ ngoài đời (so với tưởng tượng thì tấm này giống nhất):