Khi con tàu rú vang những hồi còi rồi đỗ lại ngoài xa, một chiếc thuyền lập tức rời bến tiến về phía chúng tôi. Gã lái thuyền chưa đến mức trần như nhộng nhưng cũng chả khá hơn là mấy với vỏn vẹn một chiếc khố đỏ dị hợm trên người. Thật là một nơi hoang dã! Mà chắc cũng chẳng ai mặc nổi kimono khi trời nóng thiêu nóng đốt thế này. Ánh nắng gay gắt phản chiếu xuống mặt nước chói lòa, nhìn hoa cả mắt. Tôi hỏi người quản lý tàu đây là đâu thì người ấy trả lời đây đúng là nơi tôi cần đến. Chỉ cần nhìn lướt qua thôi cũng đủ nhận thấy nó là một làng chài khoảng bằng vùng ngoại ô Omori của Tokyo. Bọn người đáng ghét, họ nghĩ họ là ai, xem thường tôi quá thể! Đưa tôi đến cái vùng khỉ ho cò gáy vậy sao sống được chứ? Nhưng thôi, giờ tôi đành chịu. Không dây dưa gì nữa, tôi nhảy ào xuống thuyền trước tiên và chừng sáu, bảy người liền theo sau, khệ nệ khiêng cả mấy cái rương to kềnh. Khố Đỏ nhanh chóng cho thuyền quay về bến. Lúc thuyền cập bến, tôi lại nhảy lên bờ đầu tiên, tóm luôn một thằng bé mũi thò lò đang đứng đó để hỏi xem trường trung học ở đâu. Thằng nhóc ngớ ra, trố mắt nhìn tôi rồi trả lời mỗi một câu cụt ngủn: "Khôôông biết!". Đúng là đồ nhà quê óc bã đậu! Cái thị trấn chỉ bé bằng nắm tay mà không biết trường trung học ở đâu ư?! Lát sau bỗng một người đàn ông mặc chiếc áo kimono kỳ quặc có ống tay áo chật ních tới bảo tôi đi theo ông ta. Tôi theo ông ta đến nơi thì hóa ra đó là quán trọ tên Minato gì đấy. Mấy cô hầu váy áo luộm thuộm đồng thanh cất tiếng mời chào khiến tôi chẳng muốn vào. Tôi dừng trước cửa, hỏi thăm trường trung học ở đâu. Nghe họ nói trường còn cách đây vài dặm và đi bằng xe lửa, tôi càng chả thiết vào. Tôi giằng lấy hai chiếc va-li của mình từ tay ông mặc chiếc kimono buồn cười nọ rồi bước thẳng. Đám người nhà trọ được một phen ngẩn tò te.

Tôi tìm được nhà ga khá nhanh, mua lấy một vé và leo lên chiếc xe lửa bé tẹo như cái bao diêm. Xe vừa ì ạch lăn bánh chưa đầy năm phút thì tới nơi. Chả trách giá vé lại rẻ thế, chỉ mất có ba xu! Tôi gọi một chiếc xe kéo chở đến trường, nhưng lúc đó đã tan học nên chẳng còn ai. Người bảo vệ nói rằng giáo viên trực trường hôm nay có việc đi vắng rồi. Lạ nhỉ, giáo viên nào trực mà thoải mái thế! Tôi định đi gặp ông hiệu trưởng nhưng cảm thấy mệt rã rời, đành kêu xe đưa về nhà trọ trước vậy. Bác ta vội vã đưa tôi đến nhà trọ Yamashiro – cùng tên với cửa hiệu cầm đồ của gia đình thằng Kantaro. Thật là một sự trùng hợp đáng ngạc nhiên.

Chả hiểu sao người phục vụ lại dẫn tôi đến căn phòng tối om, nóng hầm hập nằm dưới chân cầu thang. Tôi bảo tôi không muốn ở phòng ấy thì được trả lời là chẳng may các phòng khác có người thuê hết cả. Rồi cô ta ném vội hành lý của tôi xuống và bỏ đi mất. Hết cách, tôi đành vào trong, mồ hôi thi nhau tuôn ra nhễ nhại. Tôi ngồi được một chốc, họ báo với tôi nhà tắm đã chuẩn bị xong đâu đấy. Tôi cũng vào tắm, nhưng chỉ qua loa một tí liền ra ngay. Lúc trở về phòng, tôi để ý thấy còn nhiều phòng trống vừa đẹp vừa thoáng mát. Đúng là bọn dối trá, láo thật! Lát sau, cô hầu phòng đem cơm tối đến. Căn phòng vẫn ngột ngạt như thế, nhưng thức ăn rất ngon, khác xa so với nhà trọ tôi ở trước đây. Vừa dọn cơm cô ra vừa hỏi tôi ở đâu tới. Khi nghe tôi trả lời, cô hỏi tiếp Tokyo hẳn là một nơi tuyệt lắm nhỉ. Tôi nói dĩ nhiên. Xong bữa, cô ả mang chiếc khay trở về nhà bếp, từ đó chợt vang lên những tràng cười lớn. Cái chốn này có gì đáng để thức khuya cơ chứ, nghĩ vậy tôi bèn đi ngủ sớm, nhưng chẳng chợp mắt được. Không khí oi bức quá, lại thêm ồn ào kinh khủng, ồn gấp năm lần nhà trọ cũ. Cuối cùng, khi vừa thiu thiu ngủ thì tôi mơ thấy Kiyo đang nghiến ngấu mấy viên kẹo vùng Echigo, thậm chí bà còn ăn luôn cả lá tre dùng để gói kẹo. Tôi kêu lên trong lá tre có chứa chất độc đấy, bà đừng ăn. Thế nhưng Kiyo không nghe mà còn bảo lá tre rất tốt cho sức khỏe, rồi tiếp tục nhai một cách ngon lành. Tôi sửng sốt, sau đó bật cười ầm ĩ và tự dưng tỉnh giấc. Có cô hầu nào đấy đang mở lá chắn cửa. Bầu trời cứ trong vắt, không một áng mây như hôm qua đến giờ.

Tôi từng nghe nói khi ở trọ thì phải cho đám người phục vụ tiền quà, nếu không họ sẽ đối xử với mình rất tệ. Chắc là vì tôi không thưởng thêm tiền nên họ nhét tôi vào căn phòng chật hẹp, tối tăm này. Tôi lại ăn mặc xoàng xĩnh, xách cái túi vải thô và chiếc ô bằng lụa rẻ tiền nữa, trông thế họ càng có thái độ lếu láo tợn. Bọn nhà quê mà dám coi thường người khác! Được rồi, tôi sẽ cho họ thấy: tôi sẽ ném cho họ một mớ tiền quà thật đáng kể để họ sáng mắt ra. Dù đối với họ, nhìn bên ngoài tôi không gây ấn tượng lắm, nhưng khi rời Tokyo tôi có đến ba mươi yên trong túi, chi phí tàu xe mất một ít nhưng vẫn còn thừa lại mười bốn yên. Thêm vào đó, tôi sắp được lãnh lương, vì vậy có đem hết mười bốn yên cho họ thì cũng chả vấn đề gì. Dân quê là chúa keo kiệt, món tiền quà năm yên hẳn sẽ khiến họ lắc cả mặt. "Cứ chờ xem!", tôi nghĩ bụng trong lúc rửa mặt. Sau đó, tôi liền trở vào phòng và ngồi đợi. Người hầu gái hôm qua lại mang điểm tâm đến. Bày thức ăn cho tôi mà cô ả cứ nhơn nhơn cái kiểu cười mỉa mai đáng ghét. Quá quắt thế! Cô ta tưởng cô ta đang xem một tên hề à? Nói thật, mặt mũi tôi còn sáng sủa dễ coi hơn mặt cô ta nhiều nhé. Tôi định khi nào cô ta dọn dẹp xong mới cho tiền, nhưng thái độ ấy làm tôi tức sôi gan, bèn rút luôn tờ năm yên ra và bảo cô ta đem nộp cho quản lí. Cô ả ngẩn người, nhìn tôi lạ lẫm. Cơm nước xong là tôi tới trường ngay, chẳng màng lau chùi giày dép gì cả.

Tôi biết khá rõ đường đi vì hôm qua tôi đã đến trường bằng xe kéo rồi, chỉ cần qua vài ngã rẽ là có thể thấy ngay cổng vào. Lối dẫn từ cổng đến hiên được lát bằng đá hoa cương nên khi kéo xe sẽ tạo ra thứ âm thanh ken két nghe rất dễ sợ. Trên đường đi, tôi gặp nhiều học sinh mặc đồng phục bằng vải thô đen đang tuôn vào cổng. Vài đứa còn cao lớn, khỏe mạnh hơn tôi. Khi nghĩ mình phải dạy dỗ cái đám học sinh như thế này tôi có cảm giác thật ngán ngẩm. Tôi đưa danh thiếp và được dẫn đến phòng hiệu trưởng. Ông hiệu trưởng có bộ ria mép thưa, da ngăm đen với đôi mắt ốc nhồi, trông rất giống một con lửng. Điệu bộ của ông ta lại càng kiểu cách, ra vẻ. Ông hô hào, thuyết giáo tôi hãy cố gắng làm việc và hết sức trang trọng trao cho tôi tờ "Chứng nhận được bổ nhiệm" có đóng con dấu to (sau này, trên chuyến tàu trở về Tokyo tôi đã đem bảng chứng nhận ấy ra vo thành viên rồi thẳng tay ném xuống biển). Ông bảo sẽ giới thiệu tôi với toàn thể giáo viên trong trường, lúc đó tự tôi phải trình bảng chứng nhận cho từng người xem. Thật là nhiêu khê! Chi bằng cứ đem treo nó lên trong phòng giáo viên vài ngày có phải đỡ phiền phức hơn không.

Mọi người chỉ tập trung đầy đủ trong phòng giáo viên khi có tiếng kèn báo hiệu hết tiết học thứ nhất. Như vậy thì tôi vẫn còn phải đợi một lúc nữa. Ông hiệu trưởng lôi cái đồng hồ bỏ túi ra xem rồi bảo ông sẽ nói chuyện nhiều hơn, thân mật hơn với tôi sau, nhưng trước hết ông muốn tôi nắm được bài giảng lê thê về đủ thứ tinh thần, trách nhiệm trong sự nghiệp giáo dục. Tôi ngồi nghe cho có lẽ, nhưng thấy ông ta cứ huyên thuyên mãi tôi bỗng nghĩ mình đã tự chuốc một đống rắc rối khi đến đây. Dù gì đi nữa, tôi biết mình cũng chẳng có cách nào làm được những điều như ông ta mong muốn đâu. Một kẻ khờ khạo, liều lĩnh như tôi mà bị yêu cầu nào là phải trở thành tấm gương cho học sinh noi theo, nào là phải cư xử chuẩn mực theo cách mọi người trông đợi, nào là giáo viên chân chính thì ngoài việc truyền thụ kiến thức còn phải thể hiện lý tưởng đạo đức tốt đẹp trong cuộc sống của bản thân – toàn những đòi hỏi quá mức. Có ai xuất sắc đến thế lại chấp nhận về cái vùng quê hẻo lánh này với đồng lương chỉ bốn mươi yên một tháng không? Tôi cho rằng đã là con người thì đều giống nhau, nếu có chuyện gì tức lên dĩ nhiên cũng sẽ gây gổ thôi. Cứ đà này, chắc tôi chả dám mở miệng hay thậm chí còn không được đi dạo nữa cũng nên! Nếu khắt khe như vậy đáng lẽ họ phải thông báo rõ ràng mọi việc trước khi tuyển dụng tôi chứ. Tôi không thích nói dối, thành ra tôi không biết làm thế nào trong hoàn cảnh này: tôi chỉ hiểu rõ mình đã sai lầm khi đến đây, và quyết định từ bỏ công việc để quay trở về Tokyo là cách tốt nhất. Nhưng vì tôi vừa thưởng cho bọn nhà trọ những năm yên, giờ chỉ còn lại chín yên với một ít tiền lẻ nên không đủ chi phí đi Tokyo. Thật là món tiền thưởng tai hại! Nhưng bấy nhiêu cũng được rồi, chín yên thì chín yên, thà không đủ tiền đi đường vẫn hơn là nói dối.