dưới tư cách một người đam mê phim màn bạc vừa lấn sân sang mảng anime nửa năm gần đây, tôi không dám tự tin mình nắm rõ mạch truyện hay các chi tiết, các dòng thời gian mà fan cứng cạ của attack on titan đã thuộc nằm lòng. nhưng đối với tôi, attack on titan không phải câu chuyện về một anh hùng biến thành phản diện, eren yeager trong mắt tôi, từ đầu chí cuối vẫn luôn là một anh hùng.

tôi đã muốn dùng từ "phản diện bất đắc dĩ". khi một người phải cắn răng làm chuyện xấu vì bị dồn vào chân tường, đó là phản diện bất đắc dĩ. eren không có cái thảm hại đó, hoặc có chăng rằng anh ta không để lộ ra. trong đáy mắt anh điềm nhiên là bóng tối, bóng tối của một quyết tâm đã dâng lên ngùn ngụt đến mức ánh sáng phải bị lấp vùi. eren mà tôi thấy là chiến binh cảm tử, luôn chắc chắn với điều mình đang làm, không hề lưỡng lự một khi đã xác định mục tiêu dẫu cho ở đích đến anh ta có mất đi tất cả. đây chính là kiểu nhân vật "người ra đi đầu không ngoảnh lại". so với một eren kiên cường như thế, kiêu hãnh như thế, thì cái danh "phản diện bất đắc dĩ" thực sự cũng quá nhu nhược rồi.

eren cũng không phải phản anh hùng. lại nói một số người đem eren yeager và light yagami lên bàn cân, có lẽ điều tôi sắp nói đây sẽ làm phật lòng các tín đồ của "chúa" nhưng xét về lý tưởng, yagami quả thực không xứng. làm thế nào một ước mơ ấu trĩ như xóa sạch tội phạm và trở thành chúa trời định đoạt sinh tử nhân loại có thể ngang bằng một ý chí bảo vệ dân tộc khỏi họa suy vong? nói cách khác, nhân cách của eren đã có cốt lõi đúng với một anh hùng, đó là vị tha, vì người khác mà hành động. nhưng lại bàn đến hành động của eren có anh hùng như lý tưởng hay không? nếu anh hùng hy sinh một nhóm người này vì một nhóm người khác, họ có còn là anh hùng không?

nếu đây là một tờ báo hay bài phân tích, bạn đã gặp dòng này: "mỗi người chúng ta sẽ tìm thấy đáp án cho riêng mình". nhưng tiếc thay, đây là một màn độc thoại với những suy nghĩ không đầu không đuôi trong đầu tôi, cho nên tôi sẽ không ngại nói ra chính kiến của mình khi vắng bóng nỗi khiếp đảm mang tên dư luận - thứ đã muôn đời giết chết quyền tự do ngôn luận và ý muốn tự do ngôn luận.

nếu eren được thành toàn, đúng vậy, toàn bộ nhân loại trừ người eldia đã chết. bạn công kích eren tàn nhẫn vì cho rằng anh ta phạm tội diệt chủng như adolf hitler giết sáu triệu người do thái. không, chỉ thêm một so sánh khập khiễng. hitler làm vậy vì ông ta độc tài, lo sợ một giống người thông minh như do thái sẽ đe dọa giống người "aryan" thượng đẳng (đương nhiên còn xuất phát từ hiềm khích sẵn có với dân do thái). eren khác gã phát xít ở chỗ mục đích của anh ta không phải vì quyền lực, cũng không phải tư tưởng phân biệt chủng tộc. bên cạnh trả thù marley cho những việc họ đã gây ra với dân tộc và gia đình mình, động cơ của eren còn là điều anh ta một đời đeo đuổi: tự do.

rốt cuộc định nghĩa tự do của con người này là gì? đơn giản thôi, chính là vô ưu vô lo, được đặt chân đi đến những lục địa băng, những triền sa mạc, được thoải mái ngã lưng xuống bờ cát mà không phải tự nhắc mình kẻ thù đang ở bên kia bờ biển. tự do của eren là quyền cơ bản của con người. không chỉ là yên bình mà còn bao gồm sự an toàn tuyệt đối cho những người anh yêu thương. nên nhớ đây là một nhân vật có tính cách mãnh liệt, đến ý thức bảo vệ người khác cũng vô cùng mãnh liệt. trong quá khứ là một đứa trẻ từng vì cứu giúp mikasa mà bất chấp giết người.

nhưng đó không phải một biểu hiện của anh hùng là gì? thử hỏi trong phim truyện và cả thế giới thực, có anh hùng nào vì bảo vệ người khác mà tay chưa nhuốm máu của kẻ thù tử trận? có anh hùng nào vì lý do đạo đức mà tha chết cho giặc ngoại xâm? cánh chim bồ câu không thể trắng không tỳ vết. hòa bình tự cổ chí kim luôn được bồi đắp bởi chiến tranh. nếu bạn muốn sống hiền lương không từng vấy bẩn, vậy thì hãy làm một đóa bạch liên hoa, chứ đã là con người, ai rồi cũng phải học cách tàn nhẫn.

bản thân tôi sống không phân thiện ác đúng sai, chỉ có hành động chấp nhận được và hành động không chấp nhận được. đặt mình vào nhân vật mà nói, sự tàn nhẫn của eren đơn thuần là việc phải làm. ở đây không còn là sự đấu tranh để giành quyền độc lập tự chủ như dân ta đấu tranh với các nước đế quốc, mà là sự đấu tranh giữa hai giống loài khác nhau hoàn toàn. trải tầm nhìn nhìn ra xa một chút ta sẽ thấy, marley và eldia vốn không có khả năng tạo dựng hòa bình, dù cái kết có thế nào thì tôi vẫn giữ lập trường như vậy.

lý do đã nằm trong gốc rễ, đó là khả năng titan. tưởng tượng mà xem, một giống người có thể hóa khổng lồ hàng chục mét và ăn sống chúng ta. chúng ta sẽ đủ tin tưởng mà chung sống hòa bình với họ chứ? chúng ta sẽ không lo sợ một ngày họ trở mặt tấn công chứ? tôi thì không thể. nếu họ là một mối đe dọa lớn, chúng ta không còn cách nào khác là dùng công nghệ tiên tiến để triệt tiêu hay kiểm soát họ hoàn toàn, marley và toàn thế giới đã làm như vậy và không có lý do gì họ lại buông bỏ ý định ấy. quy luật tự nhiên sẽ bắt ép hai giống loài khác nhau đấu tranh, giành lấy vị trí của cấp sống cao hơn. luôn cố gắng để thống trị những giống loài còn lại chính là bản năng, như cái cách con người khiến cả giới động vật phục tùng, định đoạt vận mệnh của chúng hàng thiên niên kỷ.

vì một chữ tự do có đáng không? đáng. cái giá của tự do đắt đến thế sao? chính là đắt như vậy. chúng ta may mắn được sống trong thời bình, làm sao hiểu được tâm tư một người mà dân tộc anh ta đang lâm vào thế yếu, bị cả thế giới lăm le nuốt chửng mà đồng đội ai cũng muốn một kế sách hòa giải trong khi chính anh ta biết rõ, đây là tình huống người sống ta chết, không thể hòa giải được nữa rồi.

định luật xa gần của tổn thương: người nhìn vào vết thương không thể hiểu hết cơn đau của người đang chịu đựng vết thương, ở càng xa càng thấy nỗi đau nhỏ bé. người ngoài cuộc nói - hẳn phải còn cách khác, người trong cuộc nói - chẳng có cách khác nào cả. nếu ta vì đồng tộc thân hữu mà chống lại cả thế giới là tàn nhẫn, vậy đồng tộc thân hữu vì cả thế giới mà bỏ mặc đất nước, bỏ mặc cả ta, như vậy không tàn nhẫn sao?

thực ra mỗi người là một hệ quy chiếu khác nhau, góc nhìn quyết định tất cả. người bạn yêu đôi khi là tên phụ bạc cũng như người bạn ghét có lẽ đang giúp đỡ một ai đó. có nhiều mức độ tàn nhẫn, nhưng phán xét người khác mà chưa nếm qua nỗi đau của họ là loại tàn nhẫn phổ biến nhất. con người là giống loài có cảm xúc sâu sắc nhưng nghịch lý thay, cũng lại rất mực vô tình. bởi ích kỷ, mưu mô và nhu cầu cá nhân vẫn còn len lỏi, nhưng xin hãy mở lòng, cố gắng đừng tổn thương nhau.

tóm lại, tùy vào tiêu chuẩn của mỗi cá nhân mà anh hùng và phản diện được định hình. giữa búa rìa dư luận, tôi vẫn đồng hành với nam chính của attack on titan cho đến cuối mùa bốn phần hai này. vì đối với tiêu chuẩn anh hùng của tôi, eren yeager "đạt chuẩn". cuộc chiến của anh ta là vị chính nghĩa, là tiêu biểu cho sự mâu thuẫn giữa đạo đức và nghĩa vụ: cứu rỗi bằng cách phạm tội, xây dựng hòa bình trên hằng hà sa số xác người.

nhưng tôi nghĩ eren yeager sẽ không bao giờ quan tâm tôi hay bạn nói về anh ta thế nào đâu - là anh hùng cũng được, là phản diện của cũng chẳng sao. anh ta đã bảo vệ được những điều quan trọng nhất đời mình, đó là tất cả.