Câu 4: Tác dụng, tác dụng phụ của acetylsalicylicacid (Aspirin)

Tác dụng:

Tác dụng hạ sốt và giảm đau trong vòn 1-4 giờ với liều 500mg/lần. Không gây hạ thân nhiệt

Tác dụng chống viêm: Chỉ có tác dụng khi dùng liều cao, trên 3g/ngày. Liều thấp chủ yếu là hạ sốt và giảm đau

Tác dụng thải trừ acid uric: Liều thấp 1-2g/ngày làm thải trừ acid uric qua nước tiểu do làm giảm bài xuất chất này ở ống lượn xa. Liều cao 2-5g/ngày làm đái nhiều urat do ức chế tái hấp thu acid uric ở ống lượn gần

Tác dụng trên tiểu cầu và đông máu:

Aspirin với liều thấp 40-325mg/ngày đã ức chế mạnh cyclooxygenase của tiểu cầu, làm giảm tổng hợp thromboxan A2 (chất làm ngưng kết tiểu cầu),  nên làm giảm ngưng kết tiểu cầu. Liều cao hơn ức chế cyclooxygenase của thành mạch, làm giảm tổng hợp PG I2 (prostacyclin) là chất chống kết dính và ngưng kết tiểu cầu, gây tác dụng ngược lại. Nhưng tác dụng trên tiểu cầu mạnh hơn nhiều.

Liều cao aspirin cũng làm giảm tổng hợp prothrombin, có thể là do đối kháng với VTM K. Vì vậy, aspirin có tác dụng chống đông máu

Tác dụng phụ

Dạ dày: Ức chế tổng hợp PGE2, PGI2 🡪 giảm tiết chất nhày, giảm tiết bicarbonate là các yếu tố bảo vệ dạ dày, giảm lưu lượng máu đến dạ dày🡪 tăng tiết acid dịch vị🡪 làm giảm các yếu tố bảo vệ, tăng các yếu tố tấn công🡪 tạo điều kiện thuận lợi gây viêm loét dạ dày. Ngoài ra thuốc còn có tính chất acid nên khi dùng lúc đói, uống liều cao thuốc tập trung tại chỗ ở niêm mạc dạ dày gây kích thích niêm nạc, tổn thương niêm mạc dạ dày

Thận: Ức chế tổng hợp PGE2, PGI2🡪 giảm lưu lượng máu đến thận, giảm sức lọc cầu thận, tăng tiết renin🡪 suy giảm chức năng thận, viêm cầu thận, thậm chí là suy thận

Tiểu cầu: Ức chế tổng hợp TAX2🡪ức chế ngưng kết hồng cầu🡪 khó đông cầm máu, quá trình hình thành cục máu đông chậm hơn🡪 chảy máu kéo dài

Phụ nữ có thai và trẻ nhỏ: Tác dụng tân dược của thuốc 🡪3 tháng đầu dễ gây quái thai; 3 tháng giữa và cuối gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Mặt khác, thuốc ức chế tổng hợp PGE, PGF🡪 giảm co bóp cơ trơn tử cung, đặc biệt là 1 vài giờ trước khi đẻ🡪 kéo dài giai đoạn chuyển dạ🡪 khó đẻ hơn. Sau khi sinh 1-2 tháng, người mẹ sử dụng thuốc🡪 trẻ bị rối loạn chức năng phổi, liên quan đến sự đóng sớm của ống động mạch🡪 ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của trẻ

Hô hấp: Ức chế tổng hợp enzyme COX🡪 ức chế acid arachidonic chuyển hóa theo con đường có enzyme COX🡪 tăng cường chuyển hóa acid arachidonic hóa theo con đường có enzyme LOX🡪 xúc tác tăng tổng hợp các leucotrien🡪 gây co thắt phế quản, tăng tiết nhày🡪 gây ra cơn hen giả với người bình thường, tăng cơn hen với người đã mắc hen

Tim mạch: Thuốc ức chế chọn lọc vào enzyme COX2🡪 giảm tổng hợp các COX2🡪 tăng tổng hợp enzyme COX1🡪 tăng tổng hợp TAX2🡪 gây co mạch, tăng ngưng kết tiểu cầu🡪tắc mạch🡪 nhồi máu cơ tim🡪 đột quỵ