Câu 2: Tác dụng tại chỗ, tác dụng toàn thân, tác dụng chính, tác dụng phụ của thuốc. Cho VD minh họa

- Tác dụng tại chỗ và toàn thân

+ Tác dụng tại chỗ là tác dụng ngay tại nơi thuốc tiếp xúc, khi thuốc chưa được hấp thu vào máu

VD: Thuốc sát khuẩn ngoài da
Thuốc làm săn niêm mạc: tanin
Thuốc bọc niêm mạc đường tiêu hóa: kaolin, hydroxyd nhôm

- Tác dụng toàn thân là tác dụng xảy ra sau khi thuốc đã được hấp thu vào máu qua đường hô hấp, đường tiêu hóa hay đường tiêm. Tác dụng toàn thân không có nghĩa là thuốc tác dụng khắp cơ thể và chỉ là thuốc đã vào máu để "đi" khắp cơ thể

VD: Thuốc mê
Thuốc trợ tim
Thuốc lợi tiểu

- Tác dụng tại chỗ và toàn thân có thể gây hiệu quả trực tiếp hoặc gián tiếp

VD: tiêm d-tubocurarin vào tĩnh mạch
Trực tiếp: tác dụng lên bản vận động làm liệt cơ vân

+Gián tiếp: làm ngừng thở do cơ hoành và cơ liên sườn bị liệt chứ không phải thuốc ức chế trung tâm hô hấp

+ Tác dụng gián tiếp còn có thể thông qua phản xạ

VD: Khi ngất, ngửi amoniac, các ngọn dây TK trong niêm mạc đường hô hấp bị kích thích gây phản xạ kích thích trung tâm hô hấp và vận mạch ở hành tủy, làm người bệnh hồi tỉnh

- Tác dụng chính và tác dụng phụ
+ Tác dụng chính là tác dụng để điều trị

VD: Aspirin: hạ sốt, giảm đau, chống viêm

Nifedipin: thuốc chẹn kênh Calci điều trị tăng huyết áp

- Tác dụng phụ: ngoài tác dụng điều trị, thuốc có thể còn gây nhiều tác dụng khác, không có ý nghĩa trong điều trị, được gọi là tác dụng không mong muốn, tác dụng ngoại ý. Các tác dụng ngoại ý có thể chỉ gây khó chịu cho người dùng (chóng mặt, buồn nôn, khó ngủ), gọi là tác dụng phụ; nhưng cũng có thể gây phản ứng độc hại (ngay với liều điều trị) như xuất huyết tiêu hóa, giảm bạch cầu, tụt huyết áp tư thế đứng.. gọi là tác dụng độc hại

VD: Aspirin gây chảy máu tiêu hóa
Nifedipin: gây nhức đầu, nhịp tim nhanh, ho, phù chân, tăng enzym gan, tụt huyết áp

Trong điều trị, thường phối hợp thuốc để làm tăng tác dụng chính và giảm tác dụng không mong muốn hoặc có thể thay đổi đường dùng thuốc

VD: Uống thuốc chẹn β giao cảm cùng Nifedipin sẽ làm giảm được tác dụng làm tăng nhịp tim, nhức đầu của Nifedipin

Dùng thuốc đặt hậu môn để tránh tác dụng khó uống, gây buồn nôn