KIẾN THỨC CƠ BẢN CHO NHÀ ĐẦU TƯ

Trước khi sáng lập tờ Investor's Business Daily năm 1984, Bill O'Neil đã có 25 năm kinh nghiệm trên thị trường với tư cách là nhà đầu tư cá nhân, nhà môi giới chứng khoán, nhà tư vấn đầu tư và cho một công ty nghiên cứu và môi giới chứng khoán có phần lớn khách hàng là các nhà đầu tư tổ chức. Ông bắt đầu sự nghiệp năm 22 tuổi, ngay sau khi tốt nghiệp đại học, lập gia đình, gia nhập lực lượng không quân và quan tâm tới tương lai tài chính của mình. Ông mua cổ phiếu đầu tiên bằng tất cả số tiền ông có lúc đó là 500 đô-la.
Ông cũng bắt đầu đọc các sách viết về thị trường chứng khoán. Theo Bill O'Neil, tác phẩm hay nhất ông từng đọc là Battle for Investment Survival (Cuộc chiến để sống sót trong đầu tư) của Gerald Loeb. Chúng ta sẽ bắt đầu câu chuyện với ông về nội dung cuốn sách này.

Theo ông, điều quan trọng nhất mà một nhà đầu tư nên biết là gì?

Loeb là một nhà đầu tư rất thành công và ông khuyên chúng ta nên cắt giảm mọi thua lỗ càng sớm càng tốt. Theo tôi đây chính là quy tắc số 1. Bạn luôn phải bảo vệ tài khoản của mình. Đặc biệt, nếu bạn sử dụng đồng tiền đi vay để đầu tư thì cắt giảm thua lỗ là điều rất quan trọng.
Dù bạn là một nhà đầu tư mới bước vào nghề hay là một người dày dạn kinh nghiệm trên thị trường, bài học khó khăn nhất chính là:
học cách chấp nhận một thực tế rằng không phải lúc nào mình cũng đúng. Nếu bạn không nhanh chóng dừng thua lỗ thì sớm muộn gì bạn cũng phải chịu những thua lỗ nặng nề hơn.
Tôi biết 7 người rất thông minh, có học thức, ở độ tuổi 40, đã trắng tay vì đầu tư bằng tiền đi vay nhưng lại không tuân thủ một nguyên tắc bán nào. Trí thông minh, trình độ học vấn, cái tôi, tính ngoan cố và niềm kiêu hãnh là những nhân tố nguy hiểm trong trường hợp chúng ta tự đưa ra rồi tuân theo những nguyên tắc bán mà mình cho là hợp lý.

Vấn đề là ở chỗ bạn luôn hy vọng kiếm được nhiều tiền khi mua một cổ phiếu nào đó. Để rồi khi phải bán chúng đi và chấp nhận thua lỗ, bạn thấy thật xót xa và khó khăn khi thừa nhận sai lầm. Tốt hơn là bạn nên chờ đợi và hy vọng giá cổ phiếu sẽ tăng trở lại. Tình hình càng trở nên tồi tệ nếu đúng vào thời điểm bạn đang bán ra để cắt giảm thua lỗ thì cổ phiếu lại phục hồi và tăng giá trở lại.

Đây mới chính là lúc bạn thực sự cảm thấy thất vọng. Bạn nhận thấy rằng quyết định bán ra để giảm thua lỗ thật sai lầm.

Việc bạn nghĩ như thế nào về thua lỗ cũng vô cùng quan trọng.

Thông thường, đây là điều khiến hầu hết các nhà đầu tư mắc sai lầm và thấy bối rối.
Hãy tự hỏi mình những câu hỏi sau:

Năm ngoái, bạn đã mua bảo hiểm hoả hoạn cho căn nhà của mình chưa? Căn nhà của bạn có bị cháy không? Nếu nó không làm sao, bạn có thấy buồn khi đã lãng phí tiền mua bảo hiểm không? Nếu tiếc tiền, năm sau bạn sẽ không
mua bảo hiểm hoả hoạn nữa phải không? Tại sao bạn lại mua bảo hiểm hoả hoạn? Bạn biết trước là nhà mình sẽ bị cháy ư?

Câu trả lời là: Không! Bạn mua bảo hiểm là để bảo vệ mình khỏi những khả năng xấu có thể xảy ra bất kỳ lúc nào. Đó cũng là lý do khi bạn cắt giảm thua lỗ trên thị trường chứng khoán.

Theo ông, nên cắt giảm thua lỗ bao nhiêu?

Theo Loeb, 10% là một quy tắc cắt giảm thua lỗ hợp lý đối với những nhà đầu tư mới tham gia thị trường. Nhưng khi bạn đã dùng biểu đồ để quyết định chính xác thời điểm mua vào thì tôi khuyên bạn nên cắt giảm mọi thua lỗ ở mức 7% - 8% so với giá mua vào ban đầu. Làm được điều này có nghĩa là bạn đang có được sự bảo đảm, dù là rất nhỏ, để tự bảo vệ mình khỏi những thua lỗ có thể xảy đến.

Nếu bạn để một cổ phiếu giảm một nửa so với giá mua ban đầu thì chắc chắn bạn phải làm cổ phiếu tiếp theo tăng giá gấp đôi để hoà vốn. Nhưng vấn đề là bạn có thường xuyên mua được cổ phiếu tăng giá gấp đôi không?

Ông phải mất bao lâu để đầu tư thành công?

Tất nhiên, thành công không thể đến ngay được. Tôi phải mất vài năm để biết cách kết hợp mọi phương pháp lại với nhau. Đối với hầu hết nhà đầu tư thì việc đọc và hiểu biểu đồ cũng sẽ mất thời gian như vậy. Sau một thời gian học hỏi, bạn nên đưa ra những quyết định lưan chọn cổ phiếu đúng đắn hơn và giảm con số thua lỗ xuống mức 7% - 8%. Các khoản lỗ nhỏ rồi sẽ được bù đắp bởi những cổ phiếu đang thắng thế của bạn.

Hãy coi những khoản thua lỗ là học phí phải trả cho thị trường. Rất nhiều người nghĩ rằng đầu tư cho tấm bằng đại học là một quyết định sáng suốt. Họ không hề cho rằng việc đó lãng phí tiền bạc vì hy vọng tấm bằng sẽ giúp họ thành công trong tương lai. Vậy tại sao thành công trên thị trường chứng khoán lại bị coi là khác biệt?
Để thành công, bạn phải dành thời gian để học hỏi. Những cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp không thể thành công chỉ trong vòng 3 tháng và các nhà đầu tư thành công cũng vậy. Điểm khác biệt duy nhất giữa một người thành công với tất cả những người bình thường
khác là ở sự quyết tâm và tính kiên trì.

Ông đã từng phải kiên trì đến mức nào?

Tôi từng có một chuỗi 10 cổ phiếu cần phải bán để cắt giảm thua lỗ. Nhưng sau đó, cổ phiếu lại lên giá khi thị trường phục hồi và tăng gấp 3 lần.
Đôi khi tôi vẫn nghĩ: "Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi nản lòng và từ bỏ chỉ vì 10 cổ phiếu của mình lúc đó không đem lại kết quả như mong muốn?"
Một việc khá khó khăn đó là phải gạt bỏ những cảm xúc thường đi liền với các quyết định, như quyết định cắt giảm thua lỗ chẳng hạn.
Thật không dễ chịu khi phải bán đi một cổ phiếu mà bạn mới mua vài tuần trước đó chỉ vì nó giảm 8% so với giá ban đầu. Như thế là cảm xúc đang điều khiển bạn. Dù đang ở thế bất lợi, chúng ta cần phải bảo vệ quyết định ban đầu của mình và xác định sẽ giữ lại những cổ phiếu đó.
Nhưng bạn không thể mãi chỉ nhìn vào tấm gương quá khứ. Như thế thì bạn có thể sẽ luôn băn khoăn với những từ như "đã có thể", "giá như", "lẽ ra nên"...

Bạn mua cổ phiếu đó cách đây một tuần hoặc một tháng, chứ không phải bạn vừa mua hôm nay. Vậy thì hôm nay mọi chuyện đã hoàn toàn khác và bạn phải tự bảo vệ chính mình khỏi những thua lỗ to lớn có thể xảy đến bất kỳ. Cần phải làm được như vậy thì bạn mới có thể tiếp tục đầu tư.