Giới Thiệu Tổng Quát

Thật ngạc nhiên khi nhận

thấy rằng những sách tâm

lý viết về khả năng

trị liệu của tha thứ

quá hiếm hoi. Theo sự

hiểu biết của tôi, không

một trường tâm lý trị

liệu nào đã thử cố

gắng đưa ra một lời

giải thích về tính chất

chữa bệnh của sự tha

thứ. Hơn nữa, họ chẳng

nghĩ đến việc dành cho

tha thứ một chỗ trong

quan niệm của họ về

nhân cách. Làm sao cắt

nghĩa sự thiếu sót nầy

? Chắc chắn lỗ hổng

nầy đến do khuynh hướng

của họ giảm trừ sự

tha thứ vào một hoạt

động thuần túy có tính

cách tôn giáo. Nếu như

vậy thì đó là một

sai lầm nghiêm trọng, bởi

vì như chúng ta đã

thấy, tha thứ đụng đến

tất cả mọi chiều kích

của con người, từ những

chiều kích thiêng liêng đến

những chiều kích sinh học

và tâm lý.

Ngày nay, tha thứ có

một tính thời sự rất

lớn. Lợi ích gộp lại

của nó được phát triển

như một nhân tố quan

trọng của sức khoẻ thể

lý, tâm lý và thiêng

liêng. Các nhà thần học,

chuyên gia tâm lý, bác

sĩ và các nhà liệu

pháp điều trị vừa bắt

đầu khám phá được giá

trị trị liệu của tha

thứ. Tại sao có lợi

ích bất thần nầy ?

Có lẽ bởi vì người

ta bắt đầu từ bỏ

dần dần cái quan niệm

ma thuật hay duy ý

chí của một sự tha

thứ được thực hiện theo

yêu cầu. Thay vì nhìn

thấy trong sự tha thứ

một thứ ma thuật hay

một cố gắng đơn giản

của ý chí, dần dần

họ nhận thấy rằng không

phải muốn tha thứ là

tha thứ được đâu. Sự

tha thứ phải tuân theo

những định luật phát triển

của con người và phải

thích ứng với những chu

kỳ trưởng thành của nhân

vị. Còn lâu mới là

kết quả của một động

tác ý chí, tha thứ

phát xuất bởi một qui

trình đòi hỏi sự dấn

thân của tất cả mọi

khả năng của con người

và theo một lộ trình

chia ra nhiều giai đoạn.

Những giai đoạn nầy nhiều

ít tùy theo tác giả.

Đối với tôi, dưới ánh

sáng kinh nghiệm bản thân,

lâm sàng và đọc sách,

tôi đi đến kết luận

rằng có mười hai giai

đoạn cần thiết để đạt

tới sự tha thứ đích

thực. Tại sao lại mười

hai ? Vì những lý

do sư phạm. Khi phân

chia sự khó tha thứ

thành nhiều giai đoạn, tôi

muốn sáng tạo một khoa

sư phạm riêng về tha

thứ, làm cho sự tha

thứ khả dĩ đạt đến

số đông người nhất có

thể. Tôi cũng phân phối

công việc tha thứ thành

những nhiệm vụ xem ra

có thể thực hiện được.

Dĩ nhiên tha thứ không

phải như một cái máy

có thể tháo ráp lúc

nào muốn cũng được. Tôi

hoàn toàn không nghĩ đến

việc phát minh ra một

công thức không sai lầm

về tha thứ. Tuy nhiên

tôi xác tín về lợi

ích của những cột mốc

nầy, dù xem ra quá

nhiều, trên con đường tha

thứ luôn luôn bấp bênh

nầy.

Chúng ta hãy xem các

giai đoạn tha thứ được

tổ chức như thế nào.

1) Ngay từ đầu, một

đàng tiến trình được khởi

sự với quyết định vững

chắc không trả thù và

đàng khác khiến kẻ gây

nên xúc phạm phải thôi

đi những hành động xấu

của nó. Đó là giai

đoạn đầu tiên.

2) Ba giai đoạn tiếp

theo nhằm săn sóc các

thương tổn : nhận ra

vết thương, chia sẻ vết

thương bằng cách mở lòng

ra với người nào đó

để xác định nó và

đành chịu thương tổn.

3) Giai đoạn thứ năm

hệ tại việc chấp nhận

nỗi tức giận và ước

muốn báo thù của mình.

4) Giai đoạn thứ sáu

hệ tại một khúc quặt

lớn trên con đường tha

thứ, là tha thứ cho

chính mình.

5) Một khi cố gắng

chăm sóc chính mình, người

ta quay về kẻ xúc

phạm mình để cố gắng

hiểu y. Đó là giai

đoạn bảy.

6) Rồi người ta sẽ

đi tìm ý nghĩa mà

tổn thương có thể mang

đến trong đời sống mình.

Đó là giai đoạn thứ

tám.

7) Ba giai đoạn kế

đó sẽ mặc lấy một

tính chất thiêng liêng hơn

: biết mình xứng đáng

với sự tha thứ và

đã được đặc xá rồi,

thôi làm khổ mình để

tha thứ, mở ra với

ân sủng tha thứ.

8) Giai đoạn thứ mười

hai và là giai đoạn

cuối cùng liên quan đến

những hậu quả mà người

ta muốn mang lại cho

sự tha thứ đã được

thực hiện. Người ta tự

hỏi xem đàng nào tốt

hơn cho mình : cắt

đứt liên hệ hay làm

mới nó lại.

Vậy đây là bảng liệt

kê các phận vụ phải

chu toàn, hầu đạt được

một sự tha thứ đích

thực :

1. Quyết định không báo

thù và khiến thôi những

cử chỉ xúc phạm.

2. Nhận ra thương tổn

và nghèo nàn nội tâm

của mình.

3. Chia sẻ thương tổn

với một ai đó.

4. Xác định rõ mất

mát của mình để đành

nhận chịu.

5. Chấp nhận nỗi giận

và lòng muốn báo thù

của mình.

6. Tha thứ cho chính

mình.

7. Bắt đầu tìm hiểu

kẻ xúc phạm đến mình.

8. Tìm ra ý nghĩa

của thương tổn trong cuộc

sống của mình.

9. Biết mình đáng được

tha thứ và đã được

đặc xá.

10. Thôi tự làm khổ

mình vì muốn tha thứ.

11. Mở lòng ra với

ân sủng tha thứ.

12. Quyết định chấm dứt

quan hệ hay đổi mới

quan hệ.

Đó là con đường đã

được vạch ra. Dĩ nhiên

mỗi người sẽ sử dụng

theo ý mình tấm bản

đồ đi đường nầy trong

cuộc hành hương tha thứ

của mình. Người ta sẽ

quyết định lướt nhanh qua

một số giai đoạn nào

đó, trong khi nghĩ là

lợi ích hơn phải chậm

lại lâu ở những giai

đoạn khác trình bày một

thách đố đặc biệt cho

mình. Một cuốn nhật ký

sẽ giúp đỡ lớn lao

trong việc ghi nhận các

tiến bộ của mình.

Cho mỗi giai đoạn, chúng

ta sẽ tìm thấy một

bài thực tập hay một

bản câu hỏi giúp đánh

dấu việc chu toàn nhiệm

vụ đòi hỏi trước khi

bước sang giai đoạn kế

tiếp. Kiểu cách cho các

áp dụng nầy thay đổi

bất ngờ, nhằm mục đích

cho đọc giả thực sự

sống một tiến trình tha

thứ và đi theo lối

ấy. Cũng có một số

bài tập được làm sẵn

để đọc cho nghe.

Giai Đoạn 1

Không trả thù và khiến

thôi đi những cử chỉ

xúc phạm

Bạo lực không bao giờ

chấm dứt được bạo lực

mà chỉ có bất bạo

lực mới chấm dứt được

bạo lực thôi.

"Dĩ oán báo oán, oán

trập trùng ; dĩ ân

báo oán, oán tiêu tan"

(Kinh Phật)

Ngay khởi đầu cuộc hành

hương nội tâm tiến đến

tha thứ, tôi đề nghị

với bạn hai quyết định

trọng đại : quyết định

không trả thù và quyết

định bắt phải chấm dứt

những cử chỉ xúc phạm.

Chuyển động tha thứ không

thể kết nối được bao

lâu bạn muốn làm thỏa

mãn lòng báo thù của

bạn, vì bạn sẽ kiệt

sức trong một tình trạng

nạn nhân.

1. Quyết định không báo

thù :

Trước hết, chúng ta hãy

bàn đến sự báo thù,

một chuyển động bản năng

được cảm nhận theo sau

một sự xúc phạm oan.

Lòng khao khát báo thù

là một cố vấn xấu.

Tránh đi lòng khao khát

báo thù là bạn tránh

được cho mình cả một

lô phiền muộn, như một

câu châm ngôn Trung Hoa

nói : "Kẻ báo thù

sẽ phải đào hai cái

huyệt". Nhưng còn hơn thế

nữa : đòi "nửa cân

thịt người" bù lại cho

những sĩ nhục đã phải

chịu sẽ an ủi bạn

trong chốc lát oán giận

trong lòng, nhưng sẽ không

dập tắt được nó. Trái

lại, sự trả thù sẽ

lôi kéo đến với bạn

cả một chuỗi những cay

đắng và bất hạnh mà

tôi sẽ liệt kê sau

đây. Trước khi bạn biết

chúng, tôi xin báo cho

bạn hay rằng bản liệt

kê đó không được gợi

hứng bởi một thứ luân

lý cấm đoán, nhưng từ

ý hướng tốt muốn kiếm

tìm hạnh phúc của bạn.

Đó chính là cái mà

người ta gọi là trãi

ra với trị liệu thực

tại, nghĩa là một trị

liệu nhằm đến cái có

thực và sự thoải mái

của bạn.

Trước hết hãy để thời

giờ đọc và suy niệm

những lý do bênh vực

cho sự không trả thù,

rồi bạn hãy tự hỏi

: "Sau khi xét qua

tất cả những lý do

đó, hỏi tôi có còn

thực sự muốn báo thù

nữa không ?"

- Sự báo thù hướng

chú tâm và nghị lực

của bạn lui về quá

khứ. Hiện tại của bạn

không còn chỗ nữa và

tương lai của bạn trống

rổng các dự án thích

thú.

- Tinh thần trả đũa

khơi sâu thêm vết thương

của bạn bằng cách không

ngừng nhắc đến nó. Nó

ngăn cản bạn vui hưởng

sự bình an và yên

tĩnh cần thiết cho sự

chữa lành vết thương và

liền sẹo.

- Để có thể thỏa

mãn lòng báo thù của

bạn, bạn sẽ phải bắt

chước kẻ xúc phạm đến

bạn, dù bạn không muốn

và bạn để mình bị

lôi đi trong cái vòng

địa ngục của nó. Không

những bạn sẽ làm bạn

bị tổn thương hơn nữa

khi làm điều đó, mà

rồi bạn còn bị giảm

giá trị.

- Sự trả thù xui

khiến tác giả của nó

làm lại những cử chỉ

độc ác cản trở việc

tăng trưởng nhân cách của

mình, vì bóp nghẹt hết

mọi sáng kiến sáng tạo.

- Trừng phạt người nào

để bạn được vui thú

trả thù sẽ sản sinh

ra nơi bạn một tình

cảm sâu xa là mình

có lỗi. Bạn sẽ cảm

thấy có tội đã sử

dụng đau khổ của một

người khác để xoa dịu

sự sĩ nhục của bạn.

- Tinh thần trừng phạt

tội ác nhân danh xã

hội thúc đẩy kết án

không thương xót kẻ mắc

lỗi, nhưng còn sợ rằng

phê phán làm giảm uy

tín bạn ném xuống trên

người ấy sẽ quây trở

lại chống đối chính bạn.

Lúc đó bạn sẽ cảm

thấy bị ám ảnh bởi

nỗi lo sợ bị những

người khác bắt bạn phải

trả chính cái giá ấy

trong một tương lai gần.

- Miếng đánh trả mà

bạn cho là đích đáng

sẽ tạo nên trong bạn

một trạng thái sợ hãi

và lo âu thường xuyên.

Bạn sẽ không ngừng e

sợ cái ngày mà kẻ

thù của bạn sẽ tấn

công trả đũa lại bạn.

- Sự trả thù sẽ

nuôi dưỡng trong lòng bạn

sự oán giận, hiềm khích

và tức giận, là tất

cả những thứ tình cảm

gây nên ứng suất. Chắc

bạn biết rõ những hậu

quả tác hại của ứng

suất. Nó tấn công hệ

thống miễn dịch và như

vậy gây nên cả một

lô bệnh về thần kinh

thực vật.

- Một Đấng bậc nọ

quá sính quyền bính và

cầu toàn phải chịu nhiều

ứng suất, gây tổn thương

tâm thần và cả thể

lý, vì dù đã dùng

nhiều biện pháp trả đũa

vẫn không khuất phục được

những người "bất tâm phục".

Càng dùng biện pháp càng

sa lầy trong sóng ngầm

"bằng mặt mà không bằng

lòng". Sự tức giận và

nhu cầu trừng trị có

hậu quả "gậy ông đập

lưng ông".

Đó là những nỗi bất

hạnh theo sau sự trả

thù. Hy vọng chúng nổi

bật lên cho bạn thấy

để chống lại sự trả

thù. Bấy giờ bạn có

thể thích hơn giải pháp

ít đắt giá hơn mà

lại triển nở nhất, đó

là giải pháp tha thứ.

Nếu, sau khi đã suy

nghĩ về những lý do

không nên trả thù, mà

bạn không thành công trong

việc chế ngự được các

xung năng, thì tôi khuyên

bạn lập tức qua ngay

giai đoạn thứ năm, là

nơi bạn sẽ học được

cách thức thuần hóa cơn

tức giận và ý thích

trả thù của bạn.

2. Khiến thôi đi những

cử chỉ xúc phạm :

Một người kia lưu ý

tôi thế nầy : "Kêu

gọi kẻ thù mình chấm

dứt những cử chỉ xúc

phạm không phải là một

hình thức che đậy của

sự trả thù sao ?"

Thưa, khiến thôi đi những

hành động xúc phạm bằng

cách sử dụng tất cả

sức mạnh của mình không

có gì giống với trả

thù hết. Trái lại, đó

chính là tự trọng không

tấn công kẻ xúc phạm.

Có thể lời kêu gọi

mặc lấy dáng dấp của

một lời nói cộc lốc

hạ nhục, nếu nó được

làm trong ý hướng tấn

công hay cố gắng tạo

nên nơi kẻ xúc phạm

một mặc cảm có lỗi.

Như vậy thật rất quan

trọng trong cách can thiệp

khiến thôi đi những cử

chỉ xúc phạm, cũng như

giữ mình trong thái độ

không trả thù.

Bao lâu cách ứng xử

xúc phạm còn tiếp tục

thì việc nghĩ đến muốn

tha thứ là vô hiệu.

Làm sao người ta có

thể làm việc đó, ngay

cả nghĩ đến làm việc

đó, khi mà còn chịu

khuất phục dưới một bạo

lực thường xuyên ? Tha

thứ trong những hoàn cảnh

như vậy là tương đương

với việc từ bỏ quyền

lợi của mình và là

bằng chứng của hèn nhát.

Ghandi, vị đại tông đồ

của bất bạo động, cũng

không nghĩ khác đi khi

khẳng định : "Nếu phải

lựa chọn giữa bạo lực

và hèn nhát, thì tôi

không ngần ngại khuyên chọn

bạo lực".

Hạnh phúc thay còn có

những chọn lựa khác để

chấm dứt bất công, chẳng

hạn chọn chạy đến công

lý. Tôi biết có những

phụ huynh đủ sức mạnh

làm việc đó : được

nhóm tương trợ nâng đỡ,

họ có can đảm tố

cáo với cảnh sát chính

con trai họ buôn bán

ma túy ; những người

vợ bị đánh đập đã

lướt thắng sợ hãi và

đã kêu gọi tới công

lý để tự vệ chống

lại sự bạo hành của

chồng. Dĩ nhiên ý hướng

tác động những người nầy

không phải là trả thù,

nhưng là để bắt chấm

dứt khủng bố và bất

công, và đồng thời để

chữa trị kẻ bạo hành.

Xét như vậy, phải chăng

là không có ý nghĩa

gì việc Đấng dạy chúng

ta tha thứ kẻ thù

lại chính Ngài đã không

nghĩ đến tha thứ cho

những kẻ buôn bán trong

Đền Thờ trước khi đuổi

chúng đi ? Ngài đã

xét thấy là đúng và

cấp bách việc trước hết

bắt phải thôi đi sự

xúc phạm Đền Thờ. Đó

là thái độ ứng xử

tương tự mà tôi đã

khuyên một người đàn ông

nọ trong các thủ tục

ly hôn có vấn đề

phân chia của cải và

nuôi giữ con cái. Ông

ta hỏi tôi trong những

hoàn cảnh như thế làm

sao ông có thể tha

thứ cho vợ ông. Tôi

đã trả lời là trước

hết ông phải tiến hành

vụ kiện với sự ngay

thẳng nhất có thể, và

rồi sau đó, nhưng chỉ

sau đó mà thôi, ông

sẽ tập trung nghị lực

để tha thứ cho vợ

ông.

Tôi muốn minh họa hơn

nữa điểm nầy dựa vào

một kinh nghiệm bản thân.

Tôi nghe từ hai nguồn

khác nhau rằng một trong

những đồng nghiệp tu trì

của tôi, mà tôi luôn

duy trì những tương quan

thân ái, đã nói xấu

tôi. Trong khi vắng mặt

tôi, người anh em đó

đã tố cáo tôi với

các đồng nghiệp là tôi

đã yêu sách quá đáng

tiền của nhà trường, nơi

chính anh ta làm việc.

Tôi cảm thấy buồn phiền

và tức giận hay rằng

thanh danh của tôi bị

bôi nhọ vì những lời

nói xảo trá như vậy.

Phản ứng đầu tiên của

tôi là không để cho

những lời vu cáo đó

tiếp tục, nhưng nhớ lại

điều tôi dạy người khác

là cấp thiết phải bắt

thôi đi những cử chỉ

xúc phạm, tôi cầm bút

và viết cho ngài :

"Thưa cha, tôi nghe rằng

cha đã nói sau lưng

tôi về những đòi hỏi

tiền bạc quá đáng của

tôi. Điều đó đúng hay

sai ? Nếu sai, nghĩa

là cha không nói, thì

cha chỉ đơn giản vất

lá thư nầy vào xọt

rác. Nhưng nếu đúng là

cha đã nói như vậy,

thì tôi yêu cầu cha

chấm dứt việc loan truyền

những lời như thế về

tôi. Nếu cha cần giải

thích, tôi sẵn sàng cung

cấp cho cha theo ý

cha, ngay cả vấn đề

lương bổng của tôi chẳng

liên quan chút nào đến

cha". Ông cha chấm dứt

ngay những lời bép xép

và tôi cảm thấy vui

vẻ hơn để lờ đi

câu chuyện ấy.

Những thí dụ nầy chứng

tỏ rằng tha thứ không

chước miễn phải có can

đảm chất vấn một người

xúc phạm và nại tới

công lý, nếu cần thiết.

Đức Gioan-Phaolô II tha thứ

cho kẻ ám sát ngài

là Agça, nhưng ngài đã

không bao giờ xin cho

anh ta thoát khỏi công

lý.

3. (Bài tập)

Để điểm lại tình hình

về hoàn cảnh nạn nhân

của mình :

Đây là một bản câu

hỏi giúp điểm lại tình

hình về một hoàn cảnh

trong đó mình là nạn

nhân. Tôi không phải nhắc

lại rằng sự tha thứ

vẫn không thể được bao

lâu người ta để cho

kẻ xúc phạm mình tiếp

tục mãi những cử chỉ

xúc phạm.

1) Bạn làm gì trong

những hoàn cảnh mà bạn

là nạn nhân của những

thủ đoạn của một cá

nhân ?

- Bạn thử cố quên

đi.

- Bạn để mặc cho

tình hình xấu đi.

- Bạn tự nhủ là

không có gì phải làm

cả.

- Bạn sợ những phản

ứng mà kẻ xúc phạm

sẽ có nếu bạn đòi

anh ta chấm dứt những

xử sự phá hoại ấy.

- Bạn để nỗi oán

giận lớn lên.

- Bạn chờ lúc để

báo thù.

- Bạn sợ nổi nóng

lên và trở nên bất

công.

2) Bạn dự tính can

thiệp một cách thế nào

cho có hiệu quả mà

không rơi vào sự báo

thù ?

3) Bạn có thể nói

với người nào về tình

hình để làm nhẹ đi

nỗi sợ hãi và tính

bạo lực của bạn, hầu

tìm được chiến lược can

thiệp thích hợp nhất và

hiệu quả nhất ?

4) Cách nào bạn muốn

chất vấn kẻ bách hại

bạn ?

Giai Đoạn 2

Nhận biết thương tổn và

sự nghèo nàn của mình

Sự Thật sẽ giải thoát

các con.

Phúc Âm theo thánh Gioan

Một nhà tâm lý trị

liệu già dặn kinh nghiệm

tâm sự với tôi :

"Tôi đã đi đến xác

tín rằng đa số những

bệnh tâm thần đều có

nguồn gốc ở một sự

phủ nhận hoặc không có

khả năng chịu đau khổ".

Quả thực, nếu sau khi

bị một xúc phạm mà

bạn không thuận tình nhận

biết và thừa nhận nỗi

đau của bạn thì bạn

sẽ liều không bao giờ

đạt tới sự tha thứ

đích thực được. Sự tha

thứ mà bạn tưởng cho

đi đó cuối cùng sẽ

là một hình thức tự

vệ chống lại đau khổ.

Bạn sẽ không bao giờ

thành công trong việc tha

thứ được, nếu bạn vẫn

cứ khăng khăng phủ nhận

việc bạn đã bị xúc

phạm và tổn thương, đồng

thời sự nghèo nàn nội

tâm của bạn đã bị

bóc trần. Do đó, một

trong những phận sự đầu

tiên của bạn sẽ là

sống biến cố bị xúc

phạm. Nhưng lần nầy, bạn

sống biến cố bị xúc

phạm với một niềm tín

nhiệm lớn lao ở bạn,

nhất là nếu bạn được

tháp tùng trong cuộc chinh

phục nội tâm nầy. Nỗi

đau gây nên bởi sự

xúc phạm nầy, bạn sẽ

học chấp nhận nó, chữa

lành nó và biến đổi

nó cho lợi ích của

bạn. Phải xử sự với

điều xúc phạm cũng giống

như đối với một lưỡi

câu đâm vào ngón tay

: bạn không thể lấy

lưỡi câu đi bằng cách

lôi nó ra được, nhưng

bạn phải đẩy lưỡi câu

sâu vào trong thịt để

rồi lôi cái đầu lưỡi

câu ra bên kia.

Bài tập tập trung mà

tôi đề nghị ở cuối

chương nầy sẽ giúp bạn

thực hiện việc trở về

với chính bạn. Nó sẽ

dạy bạn phải xử sự

làm sao để tiến bộ

trong pha xúc cảm nầy

của sự tha thứ. Nhưng

trước đó, điều quan trọng

là bạn ý thức về

hiện tượng các cơ chế

tự vệ được sử dụng

để chống lại đau khổ.

1. Hiện tượng các cơ

chế tự vệ :

Tâm thần con người được

tổ chức tốt để tự

vệ chống lại sự xâm

nhập của một đau khổ

quá lớn lao. Khi nỗi

đau trở thành không thể

chịu đựng được thì tâm

thần con người tìm cách

làm giảm nhẹ sự va

chạm của nó bằng nhiều

phương tiện khác nhau. Trên

bình diện sinh học, nóđiều động các hóc-môn tự

nhiên chống lại đau đớn.

Trên bình diện tâm lý,

những cơ chế tự vệ

hay kháng cự hành động

theo cách thức các cầu

chì chảy đi để ngăn

cản một dòng điện quá

mạnh làm cháy mạch điện.

Một cách chính xác hơn,

chúng làm tê liệt các

hậu quả tác hại củanhững cảm giác quá mạnh

ngõ hầu toàn bộ cơ

thể có thể tồn tại.

Một số tác giả tâm

lý học xem ra không

tán dương đúng mức sự

lợi ích của các cơ

chế tự vệ. Theo ý

họ thì phải loại bỏ

chúng đi, sớm chừng nào

có thể. Nhưng xem rahọ quên đi rằng có

một sự khôn ngoan được

ghi khắc trong những cơ

chế tự vệ sinh lý

và tâm lý. Những cơ

chế tự vệ sinh lý

và tâm lý nầy cho

phép những người bị tổnthương được sống còn và

rồi theo đuổi các hoạt

động của họ mà không

phải suy sụp hoàn toàn.

Phải chăng là nhờ các

cơ chế tự vệ nầy

mà người lính bị thương

tìm được sức mạnh vượt

qua những đoạn đường dài

đi bộ để được chăm

sóc ? Mà người mẹ

gia đình phải buồn phiền

sâu xa vì cái chết

của chồng sẽ nén lặng

nỗi khổ đau của mình

để tiếp tục chăm sóc

con cái ? Mà nhà

kinh doanh bị đe dọa

một cuộc phá sản sắp

xảy ra tìm được can

đảm để theo đuổi những

công việc thường ngày không

để cho mình bị quật

ngã ?

Tuy nhiên, những cơ chế

tự vệ nầy sẽ tỏ

ra vô ích và ngay

cả nguy hại, nếu chúng

cứ tiếp tục bảo vệ

một người nào đó, một

khi đã qua đi cơn

nguy hiểm. Con người nầy

sẽ giống như một cảnh

sát viên cố chấp cứmặc chiếc áo chống đạn

sau khi thi hành công

vụ, để được an toàn

trong nhà ở của mình.

Chúng ta hãy đi thêm

một bước và khảo sát

gần hơn những hình thức

khác nhau mà các sức

kháng cự tâm lý nầy

có thể mặc lấy. Như

thế sẽ nhận diện chúng

tốt hơn. Chúng thuộc về

hai phạm trù lớn :

những sức kháng cự do

khả năng nhận thức và

những sức kháng cự do

cảm xúc.

2. Những sức kháng cự

do khả năng nhận thức

:

Tôi sẽ đụng đến một

tí ở đây đề tài

về những sức kháng cự

do khả năng nhận thức,

bởi vì tôi đã nói

ở chương III. Chúng ta

hãy nhớ lại rằng sự

cự tuyệt có tính cách

nhận thức hệ tại việc

chối bỏ sự xúc phạm

hoặc cố giảm nhẹ sự

va chạm của xúc phạm.

Những sức kháng cự nầy

mặc lấy nhiều hình thức.

- Trước hết là hình

thức của sự quên :

lúc ấy người ta dám

chắc rằng sự quên đi

điều xúc phạm hoặc tác

động của nó trên mình

sẽ là lý tưởng để

theo đuổi trong hành động

tha thứ.

- Tiếp đến là hình

thức của sự xin lỗi

: lúc ấy người ta

sẽ gắng sức phát minh

ra đủ thứ lời xin

lỗi giả trá nhằm gỡbỏ trách nhiệm cho kẻ

xúc phạm.

- Cuối cùng, chúng ta

hãy nhớ lại một cạm

bẩy tương tự nhằm xoá

đi một xung đột của

một tha thứ nhanh chóngvà bề ngoài.

Để biện minh cho sự

cự tuyệt do khả năng

nhận thức, các lý do

không thiếu. Chúng còn cấp

bách hơn nữa khi liên

quan đến những sự phản

bội hoặc là những bất

công trầm trọng đến từ

những người thân cận. Chúng

được xem như là những

xúc phạm hết sức đau

đớn và đe dọa mà

người ta muốn không biết

đến chúng thì hơn. Nhưthế, nên, mặc dù có

nhiều dấu hiệu, người chồng

không chịu rằng vợ mình

không trung thành với mình

; người mẹ không tin

rằng con trai bà dùng

ma túy, ngay cả khi

bà nhận thấy nơi con

bà tất cả những cách

xử sự của một người

nghiện ma túy ; ông

chủ không nghĩ là người

thợ của ông tận tụy

như thế lại ăn trộm.

Dĩ nhiên một chiến lược

đà điểu không dám nhìn

thẳng vào nguy hiểm nhưthế giảm nhẹ nỗi đau

và thất vọng, nhưng về

lâu về dài sẽ phải

cay đắng nhiều khi ý

thức.

Đôi khi, sự kháng cự

do khả năng nhận thức

dẫn đến việc quên đi

trọn vẹn một biến cố.

Nhưng biến cố đó vẫn

làm phát sinh hậu quả

tai hại của nó trên

thái độ ứng xử, ngaycả sau nhiều năm. Đó

là điều xảy ra cho

một cán sự xã hội

mà tôi đã kể cho

bạn câu chuyện. Biến cố

đau thương ở bệnh viện

cũng như quyết định trẻ

con không còn tín nhiệm

vào người lớn đã bị

quên đi hoàn toàn và

chôn vùi trong vô thức.

Làm sao ông ta có

thể thực hiện một tiếntrình tha thứ, nếu ông

ta đã không phát hiện

ra được nguồn gốc sự

mất mát và xấu hổ

đã dẫn ông đến chỗkhông còn tín nhiệm vào

các cấp trên thuộc phái

nam của ông ?

3. Những sức kháng cự

do cảm xúc :

Những nghiên cứu mới đây

về những sự lệ thuộc

tạo nên do rượu và

ma túy mạc khải rằng

sự xấu hổ không đượcsống tốt đóng một vai

trò quyết định trong sự

cự tuyệt có tính cách

cảm xúc. Vậy người ta

khó nhọc bắt đầu khảosát tỉ mỉ cảm giác

xấu hổ và những cơ

chế tự vệ dùng đểche đậy nó. Cho đến

đó, cảm giác xấu hổ

thường bị lẫn lộn với

cảm giác có lỗi. Nhưng

cảm giác nầy không phảilà cảm giác kia. Chúng

không có cùng nguồn gốc,

mà cũng không có cùng

phận sự. Cảm giác có

lỗi trổi dậy từ ý

thức đã vi phạm một

luật hoặc một nguyên tắc

luân lý trình bày một

lý tưởng cá nhân hoặc

xã hội phải thực hiện.

Sự xấu hổ là tình

cảm mà cái ngã sâu

thẳm bị bóc trần và

phơi bày ra ánh sáng.

Sự xấu hổ làm cho

người ta khám phá thấy

mình quá dễ bị tổn

thương, bất lực, bất tài,

không thích hợp và lệ

thuộc. Người mắc phải cảmgiác có lỗi sẽ nói

: "Tôi đã làm điều

xấu, tôi có lỗi và

tôi cảm thấy mình là

thủ phạm", trong khi người

cảm nhận sự xấu hổ

sẽ khẳng định : "Tôi

là người xấu và chẳngđáng chi. Tôi rất sợ

rằng người ta sẽ loại

bỏ tôi".

Cảm giác có lỗi đến

từ ý thức đã không

đạt tới lý tưởng của

mình, trong khi cảm giác

xấu hổ sinh ra từ

ý thức sâu sắc về

những suy yếu và tính

cách dễ bị tổn thương

của cái ngã sâu thẳm.

Người xấu hổ có cảm

tưởng rằng những yếu đuối

của mình bị trưng bày

ra trước mắt mọi người.

Y luôn luôn cảm thấy

đe dọa bị người ta

chê cười và loại bỏ.

Một số người sẽ tự

hỏi : "Tại sao quá

nhấn mạnh như thế đến

mối tương quan giữa sự

xấu hổ và sự tha

thứ ?" Chính là vì

có mối tương quan chặt

chẻ giữa sự xấu hổvà sự cự tuyệt do

cảm xúc, và do đó

với sự tha thứ. Mộtcách chắc chắn, sự xúc

phạm gây nên một cảm

giác sĩ nhục và xấu

hổ. Cảm giác nầy còn

lớn lao hơn nếu sự

xúc phạm phát xuất bởi

một người được yêu mến

hay kính trọng mà người

ta lệ thuộc vào. Sự

lệ thuộc của y đối

với một người khác và

những nhu cầu khác nhau

ít nhiều ấu trĩ của

y bấy giờ bị phát

giác. Sự thất vọng còn

thấm thía hơn nữa khi

người ta cảm thấy bị

lăng nhục bởi chính conngười mà mình chờ đợi

tình thương yêu và sự

kính trọng.

Muốn tha thứ mà không

ý thức đến sự sĩ

nhục và xấu hổ đi

theo sự xúc phạm nầy

là tiến đi trên một

con đường mìn bẩy và

ngõ cụt. Ý muốn tha

thứ, dù có quảng đại

đi nữa, sẽ che đậy

một nhu cầu tự bảo

vệ chống lại sự xấuhổ cảm thấy mình "thấp

kém".

Thách đố lớn hơn phải

lấy đi trong suốt pha

cảm xúc của tha thứ,

chính thực là nhìn nhận

tình cảm xấu hổ sâu

xa của mình để chấp

nhận nó, tương đối hóa

nó, tiêu hóa nó và

sáp nhập nó. Một khi

được thuần hóa, tình cảm

xấu hổ đó không những

trở nên có thể chịu

đựng được, mà nó còn

làm cho con người ý

thức hơn về sự bất

lực và hữu hạn chung

của tất cả mọi người.

Nhưng tình cảm xấu hổkhông tự để bị khám

phá ra cách dễ dàng

đâu. Chúng ta cần phải

nhận ra các mặt nạ

mà nó ẩn núp bên

dưới : sự tức giận,

ý muốn quyền lực, óc

luân lý biệt phái, mặc

cảm nạn nhân vĩnh viễn

và chủ nghĩa cầu toàn.

Sự tức giận và nhu

cầu trả thù thường được

sử dụng để che đậy

sự xấu hổ. Thay vì

chấp nhận nó, người bị

xúc phạm lấy làm xấu

hổ và bị sĩ nhục

phản ứng lại bằng cáchmuốn đến phiên mình sẽ

hạ nhục kẻ xúc phạm.

Trong nổ lực tự giải

thoát khỏi sự xấu hổ

của mình, người bị xúcphạm phóng chiếu sự xấu

hổ đó lên kẻ xúc

phạm, hầu thấy nó cũng

phải đau khổ vì cùng

một sự dữ. Nơi một

số người, đôi khi sự

tức giận và nhu cầu

trừng trị có hậu quả"gậy ông đập lưng ông".

Sau khi đã kiềm chế

mọi tình cảm bạo lực,

họ quây lại chính mình

sự tức giận và ướcmuốn trả thù đó. Lúc

ấy sự xấu hổ được

che đậy ở đàng sau

những tình cảm lo âu

và có lỗi tự trừng

phạt. Cái đó càng làm

cho nó khó mà nhận

ra được.

Trong chiều hướng đó, có

thể nói là người ta

thích cảm thấy mình có

lỗi hơn là cảm thấy

xấu hổ và bất lực.

Một số sự tha thứ

được ban ra sau khi

tức giận đã đời đượclàm thành bởi những sự

trả thù tinh vi. Điều

đó giải thích tại sao

người được hưởng một sự

tha thứ như thế lạicảm thấy một sự khó

chịu sâu xa : thay

vì cảm thấy một tình

cảm giải thoát thì lại

cảm thấy xấu hổ và

lắm khi bị sĩ nhục.

Dù xem ra thật mâu

thuẫn, một số người bị

sĩ nhục lại chấp nhận

những thái độ quyền lực

và kẻ cả. Do đó

họ tìm cách tránh kinh

nghiệm sự bất lực phát

sinh do sự xấu hổ

về chính mình. Để phản

ứng lại, họ sẽ phóng

đại tầm quan trọng của

họ, họ xem người khác

kém hơn họ về mặt

hiểu biết, về phẩm chất

luân lý và về quyền

bính. Nói theo ngôn ngữ

của phân tích thỏa hiệp,

những người đó tự tuyên

bố là mình "nghiêm túc"

và cho những người khác

là "không nghiêm túc". Trong

cùng vết chân ấy, họchấp nhận những cung cách

ngạo nghễ của kẻ cả

và hiểu biết mọi mặt.

Tất cả những cái đó

là vì sợ trực diện

với sự nghèo nàn nội

tâm mà chỉ nghĩ đến

thôi họ đã cảm thấy

lo âu rồi. Quan niệm

của họ về tha thứ

đã bị hỏng và họ

sử dụng nó như một

phương thế bảo đảm cho

sự chế ngự vượt trội

của họ.

Ý muốn quyền lực là

một hình thức khác của

sự che đậy xấu hổ.

Nhìn trong một viễn tượng

luân lý, nó mặc hìnhthức của một sự cao

thượng luân lý giả dối

mà người ta có thể

gọi tên là não trạng

biệt phái. Người bị xúc

phạm, không có khả năng

chấp nhận sự sĩ nhục

của mình, sẽ sử dụng

sự tha thứ như một

phương tiện làm nhục kẻ

đã gây ra thiệt hại

cho mình. Người đó có

vẻ như muốn nói :"Anh thấy đó, tôi trổi

hơn anh và tôi sẽ

chứng minh điều đó bằng

cách tha thứ cho anh".

Thật quá rõ ràng là

thứ tha thứ nầy che

đậy nhiều tự ái và

lòng khinh bỉ kẻ khác.

Đối ngược lại não trạng

biệt phái với thứ luân

lý ngạo nghễ là người

đóng vai nạn nhân vĩnh

viển. Đảo ngược lại chiến

lược, người đó học được

cách rút phần lợi của

sự xấu hổ về mình

để lôi kéo lòng thương

hại của những người khác

: người đóng vai nạn

nhân vĩnh viển biết cáchkhai thác những lầm lỗi

của kẻ bách hại cho

lợi ích của mình. Y

luôn than phiền về kẻ

bách hại và những hànhđộng xấu của kẻ bách

hại, y nói về nỗi

đau khổ của mình cho

người nào muốn nghe, y

khéo léo trưng bày nhữnghành động tàn nhẫn y

phải chịu đựng. Đồng thời

y khêu gợi lên sự

tức giận nơi các thính

giả đối với kẻ bách

hại. Cũng vậy, khi người

phải chịu đau khổ triền

miên đó khẳng định bỏ

qua những lầm lỗi người

ta đã phạm đối với

y, thì y chỉ tìm

cách tỏ ra là mình

xứng đáng được ngưỡng vọng

và ca tụng.

Cuối cùng, chúng ta hãy

xem cái mặt nạ hoàn

hảo mà người tha thứ

có thể mặc cho mình.

Lúc là con trẻ, ngườicầu toàn thường đã phải

chường mặt ra với nhiều

xấu hổ. Sự giáo dục

gia đình đã khắc sâu

vào lòng y bằng nhữnglời quở trách khiến y

phải xấu hổ. Hoặc có

lẽ y đã phải sống

nhiều xấu hổ đối mặt

với những ứng xử thất

thường của một người cha

say rượu. Còn là trẻ

con, y đã có thểthề rằng sẽ không bao

giờ làm điều chi sai

lỗi để không phải xấu

hổ nữa. Để được như

vậy, y cố gắng trở

nên không gì chê trách

được trong mọi sự và

ở khắp mọi nơi. Là

gương mẫu về nhân đức,

y tự bắt buộc mình

phải tha thứ. Sự tha

thứ giúp y bảo vệ

cái bề mặt mỏng dòn

mà y muốn cho nó

không thể bị tấn công

được.

Đó là vài cái bẩy

tâm lý có thể gây

trở ngại cho việc mổxẻ cõi lòng con người,

là thành phần của động

lực tha thứ. Những cái

bẩy tâm lý nầy thường

nhằm che đậy cảm giác

sĩ nhục và xấu hổ

bởi một sự tha thứ

giả dối. Và như thế

chúng sẽ ngăn cản sự

tha thứ trở thành một

cử chỉ giải thoát và

triển nở. Do đó mà

có nhu cầu trước hếtphải tẩy rửa lãnh vực

cảm xúc của mình trước

khi đạt tới sự tha

thứ đích thực.

4. (Bài tập)

Để nhận biết thương tổn

và sự nghèo nàn của

mình:

Mục đích bài tập nầy

là để loại bỏ những

sức kháng cự đau khổ

và xấu hổ đã trở

nên vô ích và ngay

cả tác hại. Nó giúp

thực hiện chân lý và

chuẫn bị cho giai đoạn

kế tiếp hệ tại việc

chia sẻ với một người

khác.

Như chúng ta vừa thấy,

tâm thần con người không

dễ để lộ ra ý

thức trọn vẹn những kinh

nghiệm đau thương. Nó tự

bảo vệ chống lại đau

khổ và nhất là sự

xấu hổ. Vậy vấn đề

không phải là cày sâu

những sức kháng cự tâm

lý nầy hoặc ngay cả

tháo gỡ chúng đi, nhưng

trái lại, trước hết phải

ý thức chúng, chấp nhận

chúng và để chúng tựtan rả đi.

Phương thế tốt nhất để

đạt được điều đó là

đi đón gặp chúng ở

bất cứ đâu mà chúng

đang phục kích, nghĩa làtrong thân thể mình. Thân

thể đã ghi lại tất

cả và giữ như in

trong ký ức sự xúc

phạm và những hậu quả

vật lý và tâm lý

của chúng. Những sự căng

thẳng, xơ cứng, đau đớn,

ngay cả một số bệnh

tật thể xác phản ánh

sự đau khổ tâm lý

đã không được bộc lộ

ra. Chúng báo hiệu cómột vết thương cần được

chữa lành.

Nếu bạn sẵn sàng bắt

đầu bài tập luyện, bạn

hãy chú tâm tạo một

bầu khí thật yên tĩnh

chung quanh bạn. Hãy liệuđừng để bị quấy rầy

trong chừng hai mươi phút.

Hãy giữ một tư thế

thoải mái. Tránh đừng mặc

những quần áo quá chật.

Hãy để một lúc để

đi vào nội tâm bạn.

...

Hãy đặt mình bạn trước

sự hiện diện của Chúa

hay suối nguồn thiêng liêng

khác quan trọng đối với

bạn. Nhờ đó bạn sẽ

có can đảm hơn để

bắt liên lạc với thương

tổn và sự nghèo nàn

nội tâm của bạn.

...

Bạn hãy bắt đầu bằng

việc nhắc lại kinh nghiệm

về sự xúc phạm, trong

khi vẫn chăm chú vào

các phản ứng cơ thểcủa bạn. Nếu bạn không

nhớ ra, bạn hãy ý

thức về những căng thẳng,

xơ cứng và cả những

triệu chứng cơ thể củabạn. Hãy chú ý đặc

biệt những gì diễn ra

trong con tim vật lý

của bạn.

...

Nếu có nhiều phản ứng

cơ thể xảy đến trong

cùng lúc, bạn hãy chấp

nhận tất cả những phản

ứng ấy trong vài chốc

lát. Rồi bạn hãy cố

tập trung tinh thần trên

phản ứng nào xem ra

quan trọng nhất, trung tâm

nhất đối với bạn.

...

Bạn hãy hiện diện với

sự căng thẳng hay nỗi

đau của bạn mà không

muốn thay đổi gì hết,

cũng chẳng tìm một lờigiải thích. Bạn hãy tiếp

đón với nhiều tế nhị

và thiện cảm cái phần

đau khổ đó của bạn.

...

Vẫn luôn luôn với sự

tử tế đó, bạn hãy

hỏi sự căng thẳng của

bạn : "Mầy đang duy

trì ẩn giấu cái gì

đó ? Cái gì đang

diễn ra ? Tao sẵn

sàng lắng nghe mầy đây".

Bạn cũng có thể nói

thẳng với lòng bạn :

"Mầy đang giữ cái gìcủa sự xúc phạm để

nó ngăn cản mầy sống

một cách trọn vẹn ?"

...

Bạn hãy tiếp tục giữ

liên lạc với sự căng

thẳng và nỗi đau của

bạn. Bạn hãy chuẫn bị

đón tiếp những gì sắp

lộ ra mà không phê

phán gì cả. Bạn hãy

để cho các hình ảnh,các lời nói và ngay

cả những cảm giác khác

trổi dậy mà không tìm

giải thích, thay đổi hay

loại bỏ chúng đi.

...

Bạn cũng có thể nói

lại trong ngôn ngữ của

bạn những sứ điệp chảy

dồn tới dưới hình thức

những hình ảnh, những lời

nói hoặc những cảm giác.

Hãy hỏi cái phần đó

của bạn : "Tao có

hiểu rõ cái kỷ niệm

hay hình ảnh nầy mà

mầy giao cho tao không

? Đó có phải là

những lời mầy muốn nói

với tao không ? Cái

cảm giác kia đến từ

mầy hay từ một nguồn

nào khác ?" Chính như

vậy mà bạn tỏ cho

nó thấy sự chấp nhận

thuần túy và đơn giản

những gì xảy đến ở

trong bạn mà không phê

phán, không cắt nghĩa vàcũng không muốn thay đổi.

...

Nếu không có gì vươn

lên ý thức, bạn hãy

tiếp tục nhẫn nại giữ

liên lạc với thân xác

bạn. Nếu bạn sốt ruột,

bạn hãy tập trung vào

sự mất nhẫn nại đó

và để nổi bật lênsứ điệp mà cái lúc

sốt ruột nầy mang lại

cho bạn.

...

Khi bạn bằng lòng với

cái bạn vừa học được,

bạn hãy cám ơn cái

phần đau khổ của bạn

vì đã muốn thông hiệpvới bạn. Bạn hãy cho

nó một cuộc hẹn khác

và chuẫn bị để từ

giả nó.

Khen ngợi bạn vì đã

can đảm trở lại gặp

gỡ cái phần bị tổn

thương của bạn và đã

có thể nhìn thẳng mặt

sự nghèo nàn nội tâm

của bạn. Bạn nên bắt

đầu lại cuộc tập luyện.

Hiếm khi vô thức mạc

khải tất cả mọi sự

trong một lúc. Nó sẽ

để bạn tiêu hóa vài

nhúm nhỏ mà nó đã

cho bạn.

Cuối cùng, điều quan trọng

là bạn ghi lại trong

nhật ký những mạc khải

đã nhận được trong buổi

tập luyện.

Giai Đoạn 3

Chia sẻ thương tổn của

mình với một người nào

đó

Nếu tôi được lắng nghe,

chỉ được lắng nghe thôi,

tôi có được tất cả

không gian cho tôi, tuy

nhiên, vẫn có một người

nào đó.

Maurice Bellet

Có nhiều phản ứng có

thể có đối với một

lăng nhục, một sự phản

bội hay một bạo lực.

Giữa phản ứng tự vệ

của một người tự cô

lập mình và phản ứng

tự vệ của một người

bị bắt nạt đóng vai

tử đạo, có một chọn

lựa lành mạnh hơn và

hứa hẹn hơn cho việc

chữa lành : bạn chia

sẻ đau khổ của bạn

cho một người nào đó

biết lắng nghe bạn mà

không phê phán bạn, không

dạy luân lý cho bạn,

không đè nặng lên bạn

bằng lời khuyên bảo, ngay

cả không cố gắng nâng

đỡ nỗi đau của bạn.

Sự thành công của pha

cảm xúc của việc tha

thứ tùy thuộc phần lớn

vào sự cởi mở chân

thành của bạn với người

đối thoại chăm chú nầy.

1. Tại sao phải chia

sẻ nội tâm bị thương

tổn của bạn?

Một trong những khía cạnh

khó kham nhất của vết

thương bạn, chính là cảm

giác phải mang vác gánh

nặng nầy một mình đơn

độc trên đời. Vì thế,

khi bạn kể câu chuyện

của mình ra với người

nào đó chấp nhận lắng

nghe bạn thì bạn không

còn đơn độc nữa. Có

người nào đó không những

chia sẻ nỗi thầm kín

của bạn, mà còn chia

sẻ gánh nặng khổ đau

của bạn.

Ngoài ra, việc bạn tâm

sự với người nào đó

sẽ làm cho bạn sống

lại biến cố thương tổn

cách bình tĩnh hơn. Bạn

sẽ tận dụng điều đó

để ý thức những cảm

xúc còn canh cánh trong

lòng. Quá khứ chổi dậy

và trở thành hiện tại.

Bạn sẽ sống lại thảm

kịch của mình, nhưng lần

nầy trong bối cảnh được

an lòng hơn. Bạn sẽ

thủ đắc được một bảo

đảm lớn lao hơn nhờ

lòng tín nhiệm mà bạn

đã đặt để nơi người

tâm phúc của bạn. Quan

niệm của bạn về sự

xúc phạm sẽ thay đổi.

Bạn sẽ thấy nó bớt

đe dọa hơn và có

thể chịu đựng được hơn.

Chắc chắn bạn đã kinh

nghiệm được rằng dễ tìm

được giải pháp cho các

vấn đề của người khác

hơn là của mình. Đó

quả thật là cái xảy

đến với bạn khi bạn

thổ lộ tâm tình với

người nào đó đóng vai

làm chiếc gương phản chiếu

hoặc thùng dội âm cho

bạn. Tiếp đến, bạn sẽ

bắt đầu giữ khoảng cách

với những khó khăn của

bạn và sẽ thấy những

khó khăn đó trong một

viễn ảnh rộng lớn hơn.

Kết quả là bạn sẽ

chế ngự chúng cách tốt

đẹp hơn.

Lợi ích sau cùng bạn

có thể rút ra được

từ những cuộc trao đổi

của bạn với một người

khác : sự chấp nhận

vô điều kiện của họ

sẽ bắt đầu dần dần

có ảnh hưởng trên bạn.

Từ sự kiện người đó

đã đón nhận bạn với

lòng trắc ẩn, bạn sẽ

sẵn sàng hơn để đón

nhận chính mình với lòng

bao dung. Tôi bảo đảm

với bạn rằng sự đón

nhận chính bạn nầy sẽ

mang lại cho bạn bình

an và yên tĩnh nội

tâm.

Những hậu quả tốt lành

của việc chia sẻ các

trạng thái tâm hồn với

một người bạn tri âm

là không thể chối cải

được. Người ta có thể

chờ đợi những hậu quả

của một cuộc chia sẻ

như thế với chính người

gây nên xúc phạm chăng

?

2. Chia sẻ với chính

kẻ gây nên xúc phạm

:

Nhà tâm lý trị liệu

lâm sàng từng trải kinh

nghiệm James Sullivan khẳng định

trong cuốn Journey to Freedom

rằng sự thành công của

việc tha thứ có tính

cách xúc cảm tùy thuộc

vào ba điều kiện cốt

yếu sau đây về phía

người gây nên xúc phạm

:

- Nhìn nhận lầm lỗi

của mình,

- Biểu lộ sự ân

hận của mình,

- Quyết định không tái

phạm nữa.

Chính tôi đã có kinh

nghiệm sống một tình huống

tập trung cả ba điều

kiện đó. Đó là một

việc tầm thường xảy ra,

nhưng đã biến thành cuộc

xung đột tiềm ẩn thường

xuyên. Tôi ngồi nghe tin

tức truyền hình cùng với

mươi tu sĩ đồng nghiệp.

Một người trong họ khám

phá thấy một cái chai

rổng để gần một chiếc

ghế. Tin chắc tôi là

tác giả của sự cẩu

thả đó, người ấy đứng

dậy đầy phẩn nộ, cầm

cái chai đưa về phía

tôi và nói với tôi

bằng giọng càu nhàu và

cáo buộc : "Cái chai

nầy của ai ?" Không

cần phải thêm rằng sự

va chạm của cử chỉ

nầy tăng gấp mười vì

sự hiện diện của những

người chứng kiến. Đồng thời

không phải là tôi không

nhận ra những tiếng cười

phía các đồng nghiệp. Có

thể nói rằng họ chỉ

chờ việc xảy ra đó

để xác nhận thành kiến

của họ là tôi hay

chểnh mãng.

Tôi cầm lấy cái chai

không nói một lời, nhưng

sục sôi tức giận. Cho

tới lúc đi ngủ, tôi

nghĩ ra đủ thứ biện

pháp trả thù tinh tế.

Vào giờ nguyện gẫm ban

sáng, tôi ngạc nhiên về

tầm quan trọng mà tôi

đã đem vào mình do

cuộc đối đầu hôm trước.

Trong khi kiếm tìm nguyên

nhân của một mối xúc

cảm như thế, tôi khám

phá ra được rằng những

vết thương cũ đã bị

mở ra lại và ngay

lập tức tôi đã quyết

định đẩy xa mọi ý

nghĩ trả thù và sẽ

gặp người đồng nghiệp cáo

buộc ấy.

Tôi đợi lúc thuận tiện

chỉ có một mình tôi

với người anh em. Tôi

chia sẻ với y sự

sĩ nhục và cơn tức

giận của tôi do những

lời nói của y. Tôi

hết sức ngạc nhiên là

người bạn đồng nghiệp đã

khiêm tốn xin lỗi, viện

dẫn sự mệt mỏi hết

sức của anh như lý

do cách ứng xử của

anh. Rồi anh bắt đầu

thổ lộ với tôi suốt

một giờ những sự khó

khăn riêng của anh. Xem

ra sự cởi mở của

tôi đã khơi ra sự

cởi mở của anh. Một

sự thân tình mới đã

được tạo lập giữa hai

chúng tôi.

Chính lúc ấy tôi hiểu

được hơn câu ngạn ngữ

cũ : "Lỗi lầm đã

thú nhận được tha thứ

một nửa rồi", bởi vì

vào lúc anh thú nhận

và tỏ ra ân hận

thì lập tức tôi cảm

thấy trong mình tan biến

mất tất cả oán giận.

Dù chẳng nghĩ tới làm

việc đó, tôi đã tha

thứ cho anh ta rồi.

Cũng nên ghi nhận rằng

trước khi chất vấn người

bạn đồng nghiệp, tôi đã

chuẫn bị kỷ : tôi

đã cầu nguyện, đã cẩn

thận cân nhắc từng chữ

tôi sẽ chất vấn, tôi

đã cho anh ta trước

hình thức của một sứ

điệp không cáo buộc. Tôi

đã muốn tránh đi mọi

cáo buộc chống lại gây

tổn thương. Như thế, tôi

đã cho anh ta phản

ứng xúc cảm của tôi

một cách đơn giản và

không tấn công. Hơn nữa,

tôi đã sẵn sàng lắng

nghe anh và theo đuổi

cuộc đối thoại với anh

cho đến khi chúng tôi

có thể cùng nhau làm

sáng tỏ được tình cảnh.

3. Khi sự chia sẻ

với kẻ gây xúc phạm

là không thể được :

Nhưng cái gì xảy ra

nếu người có lỗi không

muốn nói đến, mà cũng

chẳng muốn nghe nói đến

sự xúc phạm, như trường

hợp của thiếu nữ kia

là nạn nhân một vụ

lạm dụng tình dục về

phía dượng ghẻ của cô.

Sau một thời gian dài

trị liệu, cô cảm thấy

nhu cầu phải nói với

ông về những hậu quả

tác hại do những lạm

dụng tình dục ông đã

làm cho cô phải chịu

đựng. Cô cảm thấy thời

gian cấp bách, vì dượng

cô đã bị ung thư

tới giai đoạn cuối. Về

phía mình, người dượng ghẻ

luôn luôn tránh đề cập

tới vấn đề đó. Không

thể đối thoại được với

dượng, cô nghĩ rằng không

thể tha thứ cho ông.

Tôi đã khuyên cô sử

dụng ngôn ngữ thinh lặng

của tâm hồn để nâng

đỡ nỗi đau và bạo

lực của ông, và liệu

tình hình mà tha thứ

cho ông. Đó là điều

cô ta đã làm. Trong

những lúc thinh lặng ở

bên giường bệnh của dượng

cô, cô đã tạo nên

một tương quan sâu xa

với ông bằng cách làm

cho nhịp thở của cô

đồng điệu với nhịp thở

của dượng cô, rồi cô

đã kể trong lòng cô

cho dượng cô tất cả

những đau khổ mà "việc

ấy" đã gây nên nơi

cô. Sau nhiều lần cô

để cho con tim mình

nói lên, cô cảm thấy

sự tha thứ trổi dậy

trong cô và lúc ấy

cảm thấy được nâng đỡ

sâu xa. Điều lạ lùng

là dượng cô xem ra

yên tĩnh nhiều hơn.

Tình trạng sẽ phức tạp

khi kẻ gây nên xúc

phạm từ chối nhìn nhận

lầm lỗi của mình, hoặc

kẻ gây nên xúc phạm

vắng mặt, không thể gặp

được, lạ mặt hay đã

chết. Trong một hoàn cảnh

tương tự, James Sullivan gợi

ý cho người cố vấn

đóng vai kẻ gây nên

xúc phạm, nhân danh kẻ

gây nên xúc phạm để

nhìn nhận lỗi lầm của

y, bộc lộ sự hối

hận và quyết tâm của

y.

Để minh họa chủ định

của mình, ông thuật lại

câu chuyện của một nữ

tu bị trầm uất thường

xuyên vì trong thời thơ

ấu đã bị mẹ ruồng

bỏ. Một khi hiểu rằng

nữ tu ấy đã  chuyển

vị hình ảnh của mẹ

nàng sang ông, James Sullivan

chấp nhận đóng vai mẹ

nàng. Ông đã xin lỗi

vì đã lãng quên nàng

trong tuổi thơ ấu của

nàng. Rồi ông biểu lộ

niềm vui mừng khám phá

lại được nàng và có

thể học yêu thương nàng

trở lại. Theo vị chuyên

gia tâm lý nầy, những

trao đổi đó thật hết

sức sinh phúc, chúng khiến

vị nữ tu đã có

thể gặp lại đứa bé

gái bên trong của mình,

cho phép nàng sống lại

và bộc lộ những xúc

cảm mà mãi cho tới

lúc ấy đã bị băng

giá trong lòng nàng. Nàng

đã khóc thật nhiều, đã

tỏ ra giận dữ, nhưng

cuối cùng đã tha thứ

cho mẹ nàng.

Sự giúp đỡ của người

cố vấn sẵn sàng đóng

vai nhân vật gây nên

xúc phạm không phải luôn

luôn là có thể được.

Trong trường hợp đó, phải

chạy đến với các phương

tiện thay thế. Chẳng hạn,

viết những bức thư mà

không gởi đi, đối thoại

với một chiếc ghế mà

tưởng tượng rằng kẻ gây

nên xúc phạm đang ngồi

ở đó.

Đối mặt với một kẻ

gây nên xúc phạm không

hối cải và ngoan cố,

phương thế cuối cùng là

giao phó y cho Chúa,

như một khoản luật Dothái

muốn : "Nếu kẻ xúc

phạm đến ngươi không muốn

sửa chữa, ngươi hãy giao

phó nó cho sự công

bằng của Thiên Chúa". Đó

rõ ràng là điều vị

giám đốc một học hiệu

quan trọng đã làm. Khi

ông biết ý định của

tôi là viết về sự

tha thứ, ông đã kể

lại cho tôi câu chuyện

của ông, dĩ nhiên là

với ý hướng, dù không

nói ra, là để tôi

làm ích cho các đọc

giả của tôi.

Là nạn nhân của những

âm mưu bất chính của

hai đồng nghiệp, ông đã

bị mất một địa vị

hành chánh cao và đã

thấy sự nghiệp của mình

bị gãy đổ. Lúc đó

ông đã bị trầm uất

nặng, nhưng ông đã thoát

ra được nhờ một lời

khuyên được tìm thấy trong

tác phẩm của Michael Murphy

về tha thứ. Nhiều lần

trong ngày, ông đã lặp

đi lặp lại lời nguyện

vắt tắt sau đây :

"Lạy Chúa, trong sự bất

lực của con, con xin

trao phó các đồng nghiệp

của con (ở đây, ông

kể tên họ ra) cho

lòng nhân hậu lớn lao

của Chúa, ngõ hầu Chúa

biến đổi điều thiệt hại

họ đã làm cho con

thành lợi ích, và chớ

gì ý Chúa được hoàn

tất như vậy". Ông bảo

đảm với tôi rằng sau

ba tháng cầu khẩn như

thế, ông không còn cảm

thấy trong mình dấu vết

nhỏ mọn thù hận và

oán giận nào nữa. Vào

một dịp hội nghị, gặp

lại những kẻ gièm pha

cũ, ông ngạc nhiên thấy

mình tự phát đưa tay

ra bắt tay họ.

4. Để chia sẻ thương

tổn của mình :

Giữa những phương thế chia

sẻ đã được khuyên trong

chương nầy, bạn có tìm

kiếm phương thế nào thích

hợp nhất cho tiến trình

tha thứ riêng của bạn

không ?

Nói với chính kẻ xúc

phạm bạn, sau khi đã

chuẫn bị cuộc can thiệp

của bạn như thế nầy

: quyết định nói với

y điều bạn đã cảm

nhận nhờ những sứ điệp

bắt đầu bằng "tôi", lắng

nghe lời giải thích của

kẻ xúc phạm và đi

cho đến cùng cuộc trao

đổi.

Tìm một người nào đó

biết lắng nghe mà không

phê phán bạn.

Thực hành thứ "ngôn ngữ

của con tim" trong những

hoàn cảnh khó khăn.

Giao phó kẻ xúc phạm

bạn cho Chúa trong lời

cầu nguyện.

Giai Đoạn 4

Xác định rõ mất mát

của mình để đành nhận

chịu mất mát

"Tôi đã chịu một xúc

phạm, nhưng tôi đã không

bị xúc phạm ở thâm

sâu hữu thể mình."

(Vô danh)

Trên con đường dài của

tha thứ, bạn đã bắt

đầu nhận ra thiệt hại

mà sự xúc phạm đã

gây ra nơi bạn và

bạn đã nói về điều

đó với một người nào

rất có cảm tình. Hoàn

cảnh của bạn đưọc làm

sáng tỏ và gánh nặng

xúc cảm của bạn được

vơi đi. Vậy bây giờ

bạn đang trên đường được

chữa lành trọn vẹn. Trong

suốt giai đoạn thứ tư

nầy, tôi đề nghị với

bạn làm một bản kiểm

kê cụ thể những sự

mất mát gây nên bởi

sự xúc phạm đó. Sự

ý thức nầy sẽ giúp

bạn đành chịu những mất

mát đó. Bởi vì nếu

bạn không đành chịu những

gì bạn đã mất, bạn

sẽ không thực sự tha

thứ được.

1. Xác định rõ sự

mất mát của mình :

Chính là khởi đi từ

một kinh nghiệm bản thân

mà tôi đã hiểu được

tầm quan trọng của việc

xác định rõ thương tổn

của mình trước khi có

thể chữa lành nó. Hôm

đó, tôi nhận được một

lá thư của một thanh

niên muốn ghi danh vào

Đại học nơi tôi đang

dạy. Cậu ta xin tôi

cung cấp cho cậu những

chỉ dẫn về một chương

trình học mà tôi phụ

trách. Thế mà anh chàng

sinh viên đã quên không

cho tôi địa chỉ. Tôi

đoán chừng và nghĩ rằng

anh ta đã đăng ký

vào một phân khoa khác

trong cùng Đại học nên

anh ta không cần cung

cấp những chỉ dẫn đó

nữa. Thực sự tôi đã

quyết định đến hỏi viên

thư ký, công việc tôi

cho là thông thường. Nhưng

tôi vừa xin thì viên

thư ký đã có vẻ

gay cấn và sau khi

bảo tôi "đưa câu hỏi"

thì thẳng thừng từ chối

cung cấp thông tin tôi

xin. Còn tệ hơn, y

cáo buộc tôi ăn trộm

tài liệu học viện và

tống tôi ra khỏi văn

phòng.

Vừa bị va chạm, t

ôi

không rõ cái gì xảy

ra, rồi một cảm giác

tức giận tràn ngập lấy

tôi. Vậy tôi bắt đầu

viết cho ông giám đốc

để đưa viên công chức

vô lễ và khinh người

nầy vào khuôn phép. Tôi

vừa viết xong lá thư

với giọng điệu đầy chua

cay thì một đồng nghiệp

bước vào văn phòng của

tôi. Tôi kể cho anh

bạn nghe trường hợp khó

xử của tôi. Anh ta

chăm chú lắng nghe tôi

rồi đột ngột hỏi: "Tôi

thấy anh tức giận lắm.

Nhưng tôi tự hỏi không

biết điểm nhạy cảm nào

mà viên thư ký đã

có thể đụng đến ở

anh ?" Ngay lúc đầu,

tôi thấy câu hỏi của

anh ta không hợp thời,

cũng chẳng thích hợp nữa.

Tuy nhiên khi suy nghĩ

lại, câu hỏi đó đã

làm tôi khám phá ra

hai việc nầy : người

thư ký đặt vấn đề

về sự thẳng thắn nghề

nghiệp của tôi. Y cũng

đã đánh thức trong tôi

một nỗi đau khổ cũ

mà tôi tưởng đã quên

đi. Sự ý thức nầy

về các lý do sự

phẩn nộ của tôi làm

phát sinh trên tôi một

hậu quả hết sức bất

ngờ : tôi rất ngạc

nhiên, cơn nóng nảy và

cảm giác oán giận của

tôi tan biến đi đến

độ tôi không còn muốn

gởi lá thư cho ông

giám đốc nữa.

Làm sao một sự thay

đổi bất thần như vậy

đã có thể được thực

hiện nơi tôi? Đây là

giải thích tôi đã tự

cho mình. Ngay khi sự

việc khó chịu xảy ra,

tôi đã có cảm giác

rằng tất cả nhân cách

của tôi đã bị đặt

vấn đề. Rồi tiếp đó,

tôi hiểu rằng viên thư

ký đã nghi ngờ một

phần của tôi, tức sự

thẳng thắn nghề nghiệp của

tôi. Khám phá nầy giúp

tôi có một cái nhìn

mới trên thương tổn của

mình. Trước hết, tôi thấy

nó không quá lớn. Thứ

đến, tôi khám phá ra

rằng sự giao động của

tôi đến do cuộc cải

vả với viên thư ký

ít hơn là từ một

hoàn cảnh nặng nề mà

tôi đã chưa dàn xếp

được.

Bài viết của Trotter về

kết quả các nghiên cứu

của chuyên gia tâm lý

Martin Saligman soi sáng cho

tôi hơn nữa về những

gì đã xảy ra cho

tôi. Chuyên gia tâm lý

nầy chủ trương rằng người

ta bị tổn thương nhiều

do sự giải thích của

chính mình về một biến

cố khó chịu hơn là

do chính biến cố đó.

Theo ý kiến của ông,

người nào tự cho mình

là nguyên nhân trọn vẹn,

duy nhất và thường trực

của một biến cố bất

hạnh thì kẻ đó tự

kết án đánh giá thấp

về mình, và tức khắc

bị rơi vào sự bất

lực để phản ứng lại.

Để nắm bắt tốt hơn

ý nghĩa của những chữ

"trọn vẹn, duy nhất và

thường trực", chúng ta chỉ

cần lắng nghe cuộc đối

thoại nội tâm mà một

cá nhân nói về sự

thiệt thòi của y, hầu

giải thích những nỗi cay

đắng của mình. Y có

khuynh hướng tự chê trách

mình một cách trọn vẹn

và triệt để, dường như

đó là một khuyết điểm

bẩm sinh vậy. Y nói

"từ lúc nào, tôi luôn

luôn sai trái và bất

lực" thay vì tự khích

lệ mình bằng cách sau

đây : "Tôi đã làm

một điều lỗi, nhưng hoàn

toàn có thể sửa chữa

được". Tiếp đến, y tự

nhận về mình tất cả

trách nhiệm của lầm lỗi.

Y nghĩ rằng "tôi là

người duy nhất chịu trách

nhiệm về nỗi bất hạnh

của tôi", trong khi nhận

định rằng y không phải

là người duy nhất có

trách nhiệm về hoàn cảnh

và còn có những người

chủ chốt khác trong thử

thách nầy. Sau cùng, y

tự coi mình như nạn

nhân vĩnh viễn của số

phận. Y than phiền "cái

đó luôn luôn xảy đến

với tôi" thay vì tự

nhủ "đó là hậu quả

của một thời cơ chóng

qua".

2. Để thôi tự chê

trách mình :

Sự kiện lấy làm thích

thú trong tình trạng nạn

nhân chỉ có thể phá

hoại ngầm các nghị lực

của mình. "Tự đánh đòn"

mình luôn luôn là một

lời khuyên xấu và cản

ngăn tiến bộ trên con

đường tha thứ. Để ra

khỏi sự trì trệ đó,

tôi đề nghị những tập

luyện sau đây :

a) Bạn hãy tự hỏi

xem phần nào của bạn

đã bị đụng tới. Bạn

đã bị mất mát cái

gì ? Bạn cảm thấy

bị tấn công hay bị

nhạo báng trong những giá

trị nào ? Những chờ

đợi nào hay những mộng

ước gì đã bất thần

bị hủy hoại ?

Đây là vài giá trị

có thể phải chịu thiệt

hại : sự tự trọng

của bạn, thanh danh của

bạn, lòng tín nhiệm ở

chính mình, lòng tin vào

tha nhân, sự gắn bó

của bạn với người thân,

lý tưởng của bạn, mộng

ước hạnh phúc của bạn,

những của cải vật chất

của bạn, sức khoẻ của

bạn, sắc đẹp của bạn,

hình ảnh của bạn trong

xã hội, những chờ đợi

của bạn đối với quyền

bính, nhu cầu cẩn mật

đối với các bí mật

của bạn, sự ngưỡng vọng

của bạn đối với những

người bạn yêu thương, tính

ngay thẳng của bạn, v.v...

Sau khi đã nêu lên

và gọi tên sự mất

mát của bạn, bạn hãy

ý thức rằng đó không

phải là tất cả hữu

thể của bạn đã bị

xúc phạm, nhưng chỉ một

phần của bạn mà thôi.

Thật sinh phúc cho bạn

khi lặp đi lặp lại

: "Không phải tất cả

con người tôi đã bị

đụng tới, nhưng đó là

(ví dụ) thanh danh của

tôi đã bị thiệt hại".

Cách đây ít lâu, tôi

đã nghe trên truyền hình

chứng tá của một người

đàn bà nạn nhân của

một cuộc cưỡng hiếp. Bà

ta khẳng định : "Tôi

bị cưỡng hiếp, nhưng tôi

không không đáng khinh". Bằng

những từ ngữ khác, bà

nói : "Quả tim của

tôi vẫn an lành và

trọn vẹn, bất chấp sự

cưỡng hiếp, và tôi đã

không mất đi khả năng

tự chữa lành".

Khi nói đến những tai

ương xảy đến cho tôi,

tôi dùng động từ "có"

hoặc tất cả các thì

kép khác của trợ động

từ nầy, chẳng hạn "tôi

đã có nhận một sự

lăng nhục", tôi không diễn

tả cùng một việc nếu

tôi dùng động từ "là",

ví dụ "tôi bị lăng

nhục". Có một sự khác

biệt rất lớn trong quan

niệm về sự xúc phạm.

Khi tôi nói "tôi có

một tổn thương", tôi để

người ta hiểu rằng có

một khoảng cách giữa tôi

và vết thương, điều nầy

cho phép tôi phản ứng

và tự chữa lành. Trái

lại, khi tôi khẳng định

"tôi bị tổn thương" là

tôi đồng hóa mình trọn

vẹn với sự tổn thương

và như vậy tôi bất

lực phản ứng lại.

b) Cần thiết bạn nên

nhắc lại cho bạn rằng

bạn không phải là người

duy nhất chịu trách nhiệm

về biến cố nặng nề

hoặc về sự xúc phạm.

Trong một buổi thuyết trình

cho những người ly thân

hoặc ly dị, tôi nói

với họ rằng họ không

phải là những tác nhân

duy nhất của sự thất

bại về hôn nhân của

họ. Người phối ngẫu, cha

mẹ, xã hội, v.v... cũng

có một phần trách nhiệm.

Nghe những lời nầy, một

nữ thính giả đầm đìa

nước mắt. Tôi hỏi nàng

cái gì đã xảy ra,

và nàng đã trả lời

tôi rằng lần đầu tiên

nàng ý thức mình không

phải là "con mụ độc

ác" duy nhất có trách

nhiệm về sự thất bại

hôn nhân của nàng.

c) Sau cùng, điều quan

trọng là bạn phải xác

tín rằng một lầm lỗi

không bao giờ là không

thể sửa chữa được. Bạn

không bị kết án phải

sống lại không ngừng lỗi

lầm đó mãi hoặc bị

kết án phải luôn luôn

gánh chịu những hậu quả

của nó. Nếu bạn cứ

tưởng tượng bạn luôn luôn

bị theo đuổi bởi rủi

ro hoặc bởi số phận

xấu, bạn sẽ tự vạch

chương trình cho những thất

bại mới một cách không

sai chạy đâu cả.

Vậy thay vì tự dằn

vặt mình trước một thất

bại, bạn hãy tìm khám

phá ra tất cả bài

học mà bạn có thể

rút ra từ thất bại

đó. Biết bao nhiêu thất

bại là cơ hội cho

những kinh nghiệm phong phú,

những khởi hành mới và

những thành công trong cuộc

sống. Cuối cùng đây là

một khía cạnh tích cực

khác của những sai lầm

của bạn : chúng sẽ

làm cho bạn trở nên

bao dung hơn đối với

những người khác.

3. Chữa lành những tổn

thương thời thơ ấu :

Những thương tổn khó nhận

biết và xác định rõ

nhất là những thương tổn

lần lên trong quá khứ

xa xăm của thời thơ

ấu. Người ta không còn

nhớ đến những thương tổn

đó, cũng như các hoàn

cảnh đã gây nên những

thương tổn ấy. Cái còn

lại từ những thương tổn

đó thường chính là những

sự cứng cỏi trong ứng

xử và những phản ứng

tự vệ, phản ánh các

chấn thương cũ của tâm

hồn mà một xúc phạm

nhỏ đã đủ để khơi

dậy.

Những mối thất vọng của

thời thơ ấu vẫn tiếp

tục làm cho người ta

cảm nhận được hậu quả

của chúng một cách vô

thức nhiều năm sau. Tôi

thường gặp những con người,

dù rất thiện chí, bảo

rằng họ không thể tha

thứ được cả những lỗi

lầm rất nhỏ. Sự bất

lực của họ trong việc

tha thứ sĩ nhục họ

và thường làm cho họ

cảm thấy rất có lỗi.

Một người vợ trẻ thổ

lộ với tôi rằng chị

không thể tha thứ được

cho bố chồng của chị.

Cái lỗi "kinh khủng" của

ông là đã ở lại

hai ngày tại nhà con

dâu, trong khi ông chỉ

được mời ăn bửa cơm

tối gia đình thôi. Chỉ

với ý nghĩ tha thứ

cho ông, chị đã vấp

phải sự từ chối nội

tâm dai dẵng. Chị cũng

tự trách mình đã làm

lớn lầm lỗi một cách

quá mức. Chị tự nhủ

"đó là một việc tầm

phào, ta phải thôi không

nghĩ đến nữa". Thất vọng

không biết làm sao, Chị

xin gặp tôi. Tôi mời

chị định nghĩa thật chính

xác, chừng nào có thể

được, bản chất của thương

tổn. Chị trả lời tôi

: "Con có cảm giác

rằng con chẳng quan trọng

gì trước mắt ông, bởi

vì ông đã chẳng thèm

biết đến lời con ghi

trong giấy mời". Lúc ấy,

tôi đề nghị chị cứ

ở vậy với cái tình

cảm "không có gì quan

trọng", rồi đem tâm trí

về lại trong quá khứ,

để trổi lên trong chị

cái gì đã tự phát

liên kết với cái tình

cảm ấy. Chị ta bị

xúc động đến phát khóc,

vì nhớ lại một biến

cố trong thời thơ ấu,

và chị thuật lại cho

tôi rằng lúc lên tám

tuổi, mẹ chị đã hứa

với chị trong suốt cả

một năm trời là sẽ

dẫn chị đi tham dự

thánh lễ nửa đêm. Thế

mà khi chị thức dậy

thì đã là buổi sáng

lễ Giáng Sinh ! Chị

đã khóc và mẹ chị

bảo là chị còn bé

quá để tham dự thánh

lễ nửa đêm ! Sự

chán nản trẻ con nầy,

dù chị đã hoàn toàn

quên đi rồi, nay lại

đến, như một tiếng vọng

xa xăm, làm ách tắc

ước muốn tha thứ cho

bố chồng của chị. Như

thế, chính sau khi đã

họa lại dấu vết nguồn

gốc của tình cảm "không

quan trọng" mà chị đã

đạt tới được việc tha

thứ, trước hết là cho

mẹ chị, rồi sau đó

cho bố chồng của chị.

4. Để chữa lành một

tổn thương thời thơ ấu

:

Kinh nghiệm tâm lý trị

liệu của tôi dạy cho

tôi biết rằng một sự

ách tắc "ngoại lý" của

một dự tính tha thứ

thường đến từ một tổn

thương cũ hãy còn linh

hoạt, dù vô thức. Chính

vì thế, tôi đề nghị

thực hiện một cuộc suy

niệm về ách tắc làm

cản trở tha thứ.

Bạn hãy lấy một tư

thế thoải mái. Hãy gạt

xa bạn mọi thứ có

thể làm bạn chia trí

trong vòng hai mươi phút.

...

Bạn hãy để thời gian

đi vào nội tâm bạn,

như bạn đã làm trong

các thực tập suy niệm

khác.

...

Bạn hãy đặt mình lại

trong tình trạng gây nên

bởi sự xúc phạm và

hãy để bạn sống lại

những gì đã xảy ra

cho bạn. Bạn hãy để

thời gian xác định và

gọi tên cách rõ ràng

tổn thương.

...

Cứ giữ liên lạc với

cảm xúc hoặc toàn bộ

những cảm xúc hiện đang

trào ra nơi bạn.

...

Rồi, khởi đi từ cảm

xúc được nhận diện hoặc

khởi đi từ sự phức

tạp của các cảm xúc

của bạn, bạn hãy lùi

lại trong quá khứ, dường

như bạn lật lại từng

trang tập ảnh kỷ niệm.

Luôn được hướng dẫn bởi

cùng cảm xúc đó, bạn

hãy để trổi lên trong

bạn những hình ảnh, những

kỷ niệm, những lời nói

gắn chặt với những thời

kỳ khác nhau của cuộc

sống quá khứ của bạn.

...

Khi bạn bắt gặp lại

kỷ niệm xa xưa nhất,

bạn hãy để một ít

thời gian xem lại và

sống lại quang cảnh đã

diễn ra. Bạn bao nhiêu

tuổi ? Ai ở với

bạn ? Cái gì xảy

ra ? Bạn phản ứng

lại thế nào ? Bạn

quyết định gì theo sau

biến cố đau thương đó

?

...

Hãy xem lại đứa trẻ

là bạn lúc đó. Nó

ăn mặc thế nào ?

Nó ở đâu ? Bạn

có thể vẽ nó ra

thế nào ? Bạn hãy

quan sát cái gì nó

nhìn thấy, dường như nó

đang có đó, hiện diện

ở trước mặt bạn.

...

Bây giờ, vận dụng tới

tất cả kinh nghiệm người

lớn của bạn, sự từng

trải của bạn, sự hiểu

biết của bạn về tâm

lý trẻ con, bạn hãy

bắt đầu nói với nó,

trấn an nó, xin lỗi

nó vì đã bỏ quên

nó quá lâu như thế.

Bạn hãy giải thích cho

nó tất cả những gì

đã xảy ra. Bạn hãy

làm cho nó yên lòng

bằng cách hứa với nó

rằng bạn sẽ không quên

nó nữa.

...

Khi bạn chắc chắn đã

thuần hóa được đứa trẻ

của bạn và nó chấp

nhận để bạn tiếp cận

nó, bạn hãy đứng lên,

rộng tay ôm lấy nó,

đặt nó ngồi lên đầu

gối bạn, rồi siết nó

thật chặt bằng cách quàng

tay bạn trước ngực nó.

...

Bạn hãy để thời giờ

cảm nhận sự hiện diện

của nó, để nó tự

trấn tĩnh và giúp nó

tự chữa lành. Nếu bạn

nghĩ rằng nó đã sẵn

sàng, bạn có thể gợi

ý với nó bắt đầu

tha thứ cho người đã

xúc phạm nó. Nếu bạn

cảm thấy nó kháng cự

lại, thì bạn đừng thúc

ép nó. Bạn tiếp tục

đơn giản có mặt và

an ủi nó. Bạn biết

lòng quảng đại của đứa

trẻ của bạn. Bạn hãy

tín nhiệm nó. Khi nó

sẵn sàng, nó sẽ tha

thứ.

...

Trước khi từ giả đứa

trẻ của bạn, bạn hãy

trấn an nó bằng cách

nói với nó rằng bạn

sẽ không bỏ rơi nó

nữa, rằng bạn sẽ trở

lại nói chuyện với nó

và săn sóc nó.

Hoan hô ! Bạn vừa

đi một bước lớn trên

con đường chữa lành và

tha thứ có tính cách

cảm xúc.

Giai Đoạn 5

Chấp nhận nỗi giận và

lòng muốn báo thù của

mình.

"Phải là nhà tâm lý

trị liệu để biết được

có bao nhiêu bạo lực

bị dồn nén dưới sự

tha thứ giả dối."

(Paul Tournier)

Thường xảy ra là từ

ngữ "giận dữ" gợi lên

nơi người ta những cảnh

bạo lực ghê gớm. Do

đó nó hình thành nơi

họ một nỗi sợ lớn

lao khi cảm nhận mối

xúc cảm nầy. Một sốnhà tu đức rất khó

nhận thấy trong nỗi giận

và lòng muốn báo thù

những thực tại tâm lý

lành mạnh tự nó. Căn

cứ vào một quan niệm

bị cắt xén về tình

yêu, họ xét đoán rằng

phải dồn nén mọi chuyển

động của bạo lực.

Đây là câu chuyện của

một cuộc cải cọ giữa

tôi và một vị tuyên

úy của một nhóm đôi

bạn. Trước sự hiện diện

của ngài, tôi đã thuyết

trình về hiệp thông cho

một nhóm các đôi vợ

chồng. Tôi đã giải thích

làm sao cuộc sống lứa

đôi mang lại, cùng với

những niềm vui của nó,

cả một lô những tước

đoạt, mất mát. Sự tích

lủy của những mất mát

theo sau những va chạm

nhỏ và những bực tức

do đó mà ra, theo

ý kiến của tôi, tạo

nên một trong những trở

ngại lớn nhất cho sự

hiệp thông tốt đẹp ở

đôi bạn. Tôi cũng khuyên

các đôi vợ chồng đừng

để chết đi trong mình

những cơn giận nhỏ, nhưng

nên bộc lộ chúng ra

một cách có tính cách

xây dựng nhất có thể

được. Bởi vì tôi nghĩ

rằng cái hủy diệt tình

yêu không phải là sự

tức giận, nhưng chính là

nỗi sợ mở lòng mình

ra và sự dửng dưng.Ngay lúc đó, tôi thấy

vị tuyên úy nhảy ra

khỏi ghế. Bằng một giọng

giận dữ, ngài hét lên

với tôi : "Nầy cha,

đáng ra cha phải biết

rằng hờn giận là một

trong bảy mối tội đầuchứ !" Ngài lập tức

đi ra, đóng sầm cửa

lại.

Rõ ràng là chúng tôi

đã không có cùng một

định nghĩa về sự tức

giận. Tôi dùng từ ngữ

nầy để diễn tả tình

trạng bức tức bên trong

được gây nên bởi một

sự trái ý, một tiếng

chưỡi hay một sự bất

công. Ngài thì lại cho

từ ngữ "tức giận" ý

nghĩa của sự thù hằn

và oán giận, là nhữngtình cảm có mục đích

làm hại người khác hoặc

ngay cả hủy diệt họ

nữa.

Thường xảy ra là các

vị giảng thuyết, những thầy

dạy tu đức đặt đối

nghịch tha thứ và tức

giận. Đối với họ, để

đi đến tha thứ, trước

hết phải dập tắt hết

mọi chuyển động của tức

giận và xua đuổi hết

mọi ý nghĩ trả thù.

Nói chung, họ khuyến khích

sự trấn áp mọi tình

cảm được gọi là "tiêu

cực". Tiến trình nầy đối

với tôi xem ra không

có lối thoát. Bởi vì

sự tha thứ không thể

nào được trao ban, nếu

nó đã không được đi

trước bởi sự ý thức

và chấp nhận sự xấu

hổ của mình ; cũng

thế sự tha thứ là

không thể, nếu người ta

kềm chế nỗi giận và

lòng muốn báo thù của

mình. Không nhận biết và

chấp nhận nỗi giận và

lòng muốn báo thù của

mình, viện lý là muốn

tha thứ, chính là tự

lừa dối mình, và hơn

nữa là bóp méo tha

thứ thành sự giả dối

có tính cách xã hội.

Nhưng hãy coi chừng !

Ở đây không có vấn

đề khuyến khích hay nuôi

dưỡng sự hận thù. Người

ta thường quá hay lẫn

lộn cái xúc cảm tự

phát của tức giận với

mối hận thù. Trước hết

cần phải phân biệt xúc

cảm chóng qua của tức

giận với lòng muốn báo

thù của tình cảm kiên

quyết và được nuôi dưỡng

bởi lòng căm ghét hay

sự hận thù. Biết rằng

tức giận là một chuyển

động bạo lực của tâmhồn, nó chứa đựng những

yếu tố tích cực, bất

chấp những vẻ bề ngoài

của nó. Nó là một

phản ứng bình thường đối

lại một hành động bất

công, là một sự kiếmtìm sự trung thực và

là một nổ lực cất

đi chướng ngại cản trở

tình yêu tha nhân.

Ngược lại, mối hận thù

nhập vào lòng người như

một ung thư. Nó che

đậy một cơn giận câm

nín và bền bĩ chỉ

hết đi khi kẻ gây

nên xúc phạm bị trừng

phạt hoặc bị hạ nhục.Nó có thể mặc lấy

những hình thức khác nhau

: lời châm chọc mĩa

mai cay độc, hận thù

dai dẳng, những thái độkhinh miệt, sự cừu địch

triệt để, chỉ trích chê

bai và tính thụ động

bạo lực giết chết mọi

niềm vui có thể có

trong mọi quan hệ. Bao

lâu người ta không muốn

nhìn nhận sự tức giận

của mình và rút ra

lợi ích tốt nhất có

thể, thì có mối nguy

hiểm là nó sẽ bị

hỏng đi bên trong mình

và biến thành oán giận

và hận thù.

1. Những hậu quả tai

hại của cơn giận bị

dồn nén :

Kìm nén cơn giận của

mình, chính là dấn sâu

trong một vũng lầy không

có hy vọng thoát ra

được. Khi một xúc cảm

bị dồn nén vì bị

xã hội kết án là

không thể chấp nhận được,

thì sớm muộn gì nó

cũng trổi dậy dưới những

hình thức lệch lạc. Bởi

vì người ta không thể

kìm hãm năng lực cảm

xúc được. Nó luôn luôn

được bộc lộ ra một

cách giả tạo và lừa

dối. Để chỉ phẩm chất

những lệch lạc cảm xúc

nầy, trường phái tâm lý

phân tích có tính cách

dàn xếp (thỏa hiệp) đã

tạo ra thành ngữ "tình

cảm bịp bợm". Chúng ta

xem xét kỷ những "tình

cảm bịp bợm" gây ra

do sự dồn nén không

lành mạnh của tính bạo

lực.

Cơn giận bị kiềm chế

có thể đổi chỗ và

tấn công những hữu thể

vô tội - có thể

là những đồ vật, cầm

thú hoặc những con người.

Có ai chẳng bao giờ

nhìn thấy một người nào

đó đá một đồ vật

hoặc ngay cả một con

vật để nguôi đi cơn

giận trong lòng không ?

Người ta cũng tìm thấy

những phản ứng tương tự

đối với những con người("giận cá chém thớt"). Người

ta đã dám cả quyết

không phải không có lý

rằng một người chồng đánh

vợ mình là đang cố

tự giải thoát mình khỏi

hình ảnh của người mẹmột cách tuyệt vọng. Tôi

đã thấy một thằng bé

sau khi bị mẹ la

mắng đã cho thằng em

nó một cái tát nên

thân !

Thường xảy ra rằng những

thúc đẩy không thể kiểm

soát được của bạo lực

có nguồn gốc là sự

tích lủy của các cơn

giận bị dồn nén. Một

khách hàng có nụ cười

cố định đến tìm tôi

hỏi cách chế ngự những

cơn bạo lực bằng lờinói của y. Ông chủ

đe dọa thải hồi y

và vợ y thì lại

đòi ly dị. Tôi từ

chối giúp y tấn công

cơn giận của y, vì

tôi không muốn thất bại

như vị linh hướng của

y, khi đã cố tìm

mọi cách ngăn cản y

không được nổi cáu. Đúng

hơn, tôi đã quyết định

giúp y thuần hóa cơn

giận của y. Tôi đãkhông xin y kiềm chế

cơn giận của y, nhưng

lại để cho nó nổi

lên, nhận biết nó xuyên

qua những căng thẳng tiêubiểu của thể xác, chấp

nhận nó và tìm cho

nó những lối thoát có

thể chấp nhận được như

chơi thể thao, bửa củivà những tập luyện mạnh

mẻ khác.

Một trong những hậu quả

thông thường nhất của sự

dồn nén cơn giận là

khuynh hướng gán cho người

khác chính tình cảm tức

giận của mình. Người không

ý thức về nỗi giận

của mình sẵn sàng chuyển

nổi giận đó sang ngườikhác. Lúc ấy chính y

cảm thấy bị đe dọa

bởi các mặt nạ của

cơn giận của chính y

nên qui nó cho một

số người nào đó. Thí

dụ sau đây chứng tỏ

rõ ràng điều tôi muốnnói. Một bà có trình

độ văn hóa cao và

một cảm thức thiêng liêng

lớn đã viết cho tôi

để chia sẻ những xaoxuyến của bà việc tự

tử của con trai bà.

Bà kể cho tôi làm

sao bà đã sớm tha

thứ cho con bà về

sự khốn khó và buồn

phiền mà sự tự tử

của nó đã gây ra

cho bà. Tuy nhiên, bà

không thể tự giải quyết

được ý nghĩ làm saoThiên Chúa có thể tha

thứ một cử chỉ rất

đáng trách như vậy cho

con bà. Tôi nghĩ rằng

bà không thể cáng đángnổi giận bà đã cảm

nhận đối với con trai

bà và bà đã phóng

chiếu nỗi giận đó lên

Thiên Chúa. Điều làm cho

tôi quả quyết về sự

đúng đắn của giả thuyết

tôi đưa ra, chính là

những lo âu và nghi

ngờ của bà cứ tiếp

tục dày vò ray rứt

bà, dù những cố gắng

của các chủ chăn đểbảo đảm với bà về

lòng tốt và tình thương

xót của Thiên Chúa.

Đây là câu trả lời

của tôi cho lá thư

của bà : "Thưa bà,không có lúc nào tôi

đã dám nghi ngờ sự

thành thật của ước muốn

tha thứ cho con trai

của bà. Tuy nhiên bà

cho phép tôi ngạc nhiên

về thời gian quá ít

bà đã cống hiến để

chăm sóc cho nỗi đau

của bà, trước khi trao

ban sự tha thứ của

bà. Bà có tin rằng

nỗi buồn tang chế của

bà đã đủ chín muồi

và vết thương lớn lao

của bà đã đủ lànhda, để thực sự nghĩ

tới việc tha thứ cho

cậu nhà ? Kinh nghiệm

của tôi bên cạnh những

người phải đau buồn vìviệc tự tử của một

người thân yêu cho phép

tôi khẳng định rằng những

người còn sống cần phải

có rất nhiều thời gian

để cho những tình cảm

tức giận và có lỗi

được bộc lộ và biến

đổi. Bà sẽ được lợi

ích khi đặt mình lắngnghe các xúc cảm của

bà. Như vậy bà sẽ

có thể đón nhận trong

lòng những xúc cảm chưa

tìm ra được cách bộc

lộ đầy đủ". Ít lâu

sau, tôi nhận được một

lá thư trong đó bà

nói với tôi rằng tôi

đã thấy cách chính xác

trường hợp của bà và

bà đã tìm được cho

mình một nữ cố vấntốt để giúp bà đảm

trách các tình cảm có

lỗi và tức giận của

bà.

Một lệch lạc khác của

tức giận hệ tại việc

quay nó lại chống chính

mình. Nó phát sinh nơi

những kẻ tự cấm đoán

mình không được có một

chuyển động tức giận nhỏnhặt nào và tự cho

mình là có lỗi khi

thấy biểu hiện đầu tiên

của tức giận. Bấy giờ

họ tự cáo bộc mình,

tự trừng phạt mình, khi

không bị chìm đắm trong

một trầm uất thần kinh,

như trường hợp cán sự

xã hội kia. Một trongcác khách hàng của nàng

là một thanh niên mà

nàng rất gắn bó đã

tự tử. Nàng cay đắng

tự trách mình vì đã

vắng mặt hôm mà thanh

niên ấy đã gọi điện

thoại xin nàng giúp đỡ.

Từ ngày đó, nàng đã

sống với ý nghĩ rằng

nàng có một phần trách

nhiệm trong cái chết tự

tử ấy. Nàng tự cáo

buộc mình đã không nghĩ

rằng tự tử là một

cách giải quyết các vấn

đề của khách hàng của

nàng.

Sau khi đã lắng nghe

nàng kể lại những xúc

động của nàng, tôi gợi

ý nàng tưởng tượng chàng

khách hàng trẻ đang ngồi

trước mặt nàng và lặp

đi lặp lại với chàng

: "Tôi cảm thấy mình

có lỗi về cái chết

của anh". Rồi tôi đềnghị nàng thay thế câu

đó bằng câu sau đây

: "Tôi trách anh đã

tìm lấy cái chết, mặc

cho tất cả sự giúp

đỡ mà tôi đã mang

lại cho anh". Sau nhiều

do dự, nàng đã quyếtđịnh nói với anh ta

sự thất vọng và tức

giận của nàng. Những tình

cảm thất vọng và tức

giận của nàng càng mạnh

khi nàng càng để bộc

lộ ra. Rồi, khi nhận

biết mình bất lực không

thể ngăn cản việc tự

tử của khách hàng, nàng

bật khóc nức nở. Nàng

vừa chấp nhận những giớihạn của mình. Chính lúc

đó nàng mới bắt đầu

tha thứ cho mình, vì

đã tưởng rằng mình đủ

mạnh để cứu anh ta

mặc dù anh ta không

muốn.

Sự tức giận bị dồn

nén còn có thể mặc

lấy những hình thức che

đậy khác như chê bai,

chỉ trích càu nhàu, tháiđộ lạnh lùng vô liêm

sĩ, hiềm khích buộc tội

hoặc hờn dỗi. Tất cả

những cách bộc lộ sự

tức giận bị che đậy

nầy đi vào trong phạm

trù các "tình cảm bịp

bợm". Những tình cảm bịp

bợm nầy có tính đặc

trưng là dai dẵng và

lặp đi lặp lại. Ngược

lại, những tình cảm đích

thực sẽ bị loại bỏkhi người ta bộc lộ

ra. Đó là hậu quả

thông thường của sự thanh

tâm thành công. Nhưng vấn

đề hoàn toàn khác đối

với tình cảm bịp bợm.

Chúng dán chặt vào tính

dễ cảm xúc của chủ

thể khiến người nầy không

tìm được một cách bộc

lộ thích hợp. Phương cách

duy nhất thoát khỏi vũng

lầy xúc cảm nầy hệ

tại việc nối lại với

sự tức giận đã bị

kiềm chế và tìm được

cho nó một cách bộc

lộ đúng đắn.

Sự tức giận không được

thú nhận có thể là

nguyên nhân của nhiều chứng

bệnh tâm thể lý, vì

đã quá hao tổn nghịlực và vì ứng suất

do đó mà ra. Sự

tức giận nầy tạo cơhội cho một ứng suất

không lành mạnh là nguồn

gốc cho một số bệnh

thể lý rất khác nhau.

Trong cuốn La guérison des

souvenirs, anh em Linn tường

thuật các kết quả nghiên

cứu do bác sĩ Floyd

Ring hướng dẫn trong lãnhvực nầy. Ông đã nghiên

cứu các chứng bệnh khác

nhau gây nên bởi sự

thiếu chế ngự sự tức

giận, hoặc bởi một sự

bộc lộ vụng về nỗi

tức giận nầy.

- Một đàng, ông quyết

đoán rằng những bộc lộ

quá mức của tức giận,

dù thể lý hay lời

nói, thường sản sinh ranhững chứng bệnh sau đây

: tắc nghẽn động mạch

vành, chứng viêm khớp thoái

hóa, loét dạ dày.

- Đàng khác, những người

dồn nén nỗi sợ và

tức giận của mình dễ

bị mắc những chứng bệnh

về da, thấp khớp vàviêm loét đường ruột.

- Cuối cùng, những người

vì lẽ một sự kiểm

soát quá mức thực hiện

trên chính mình không bao

giờ dám bộc lộ nỗi

giận dữ và sợ hãi

của mình, ngay cả khi

họ ý thức về điều

đó, có nguy cơ bị

suyển, tiểu đường, cao huyết

áp và chứng đau nửa

đầu.

Bảng liệt kê các bệnh

nầy có lẽ xem ra

quá đen tối cho một

số người, nhưng điều xem

ra không chối cải được,chính là sự trấn áp

triệt để các chuyển vận

của tức giận gây nên

những trạng thái bệnh lý

và thần kinh như chủ

thể không còn tìm được

nghị lực cần thiết để

dấn mình vào con đường

tha thứ.

Tôi muốn kết thúc phần

nầy với vài lưu ý

về cách ứng xử với

những cuồng tưởng của sự

trả thù. Tôi đã gặp

những người muốn xua đuổi

ý nghĩ trả thù của

họ bằng cách chiến đấu

thẳng mặt. Đó là  công

khó mất đi. Họ càng

cố gắng đẩy lùi chúng,

chúng càng trổi dậy ám

ảnh hơn. Để chiến thắng,

bạn hãy thực hiện cuộc

tập luyện nhỏ nầy :bạn hãy cố đừng nghĩ

đến màu đỏ. Bạn sẽ

khám phá ra rằng không

thể được, vì để tưởng

tượng ra cái không đỏthì trước hết bạn phải

nghĩ đến cái đỏ đã.

Thực tế, trí tưởng tượng

không thể quan niệm cái

không đỏ.

Cũng thế đối với những

ý nghĩ trả thù của

bạn. Bạn càng cố xua

đuổi chúng đi thì chúng

càng áp đặt mạnh mẻ

hơn cho trí tưởng tượng

của bạn. Vậy bạn hãy

để cho chúng đến với

bạn cách êm can và

cho phép chúng diễn ra

như một cuốn phim. Ngay

khi bạn làm như vậy

và coi chúng là của

bạn, bạn sẽ thấy những

cuồng tưởng đó sẽ xem

ra rất phù phiếm. Vấn

đề còn lại là bạn

quyết định không cho chúng

tồn tại nữa.

2. Những khía cạnh may

lành của cơn giận :

Cơn giận được hiểu trong

ý nghĩa là một chuyển

động mạnh mẻ và bạo

lực của tâm hồn tự

nó không có gì làxấu cả. Trái lại, nó

do một bản năng bổ

ích của sự sống còn

thể lý, tâm lý và

đạo đức. Hậu quả có

hại hay may lành tùy

thuộc ở cách người ta

sử dụng nó.

Được sử dụng tốt, cơn

giận dùng vào cuộc vận

hành tốt của các mối

quan hệ nhân bản giữa

các vợ chồng, những người

yêu nhau, bạn hữu, cha

mẹ và con cái, hoặc

chủ và nhân viên. Trong

những trường hợp nầy, điều

quan trọng là để bảo

vệ những biên giới và

giá trị của mình, và

đôi khi phải làm điều

đó cách kịch liệt và

phẩn nộ. Nghịch lại những

gì xảy ra khi người

ta tỏ thái dộ dững

dưng hoặc bạo lực phản

hồi thì sự bộc lộ

đúng của cơn giận baohàm ước muốn tái lập

mối liên hệ. Sự khẳng

định mình, dù có nóng

nảy, luôn tìm cách cất

đi những trở ngại chohiệp thông và tình yêu.

Những hậu quả may lành

khác phát sinh do bạo

lực không bị dồn nén

và được hấp thụ, chẳng

hạn như đưa dẫn tôi

khám phá những giá trị

tôi lấy làm tha thiết

nhất trong tâm hồn. Như

vậy ở đây cơn giận

có hậu quả chứng tỏ

cách rõ ràng điều người

ta muốn trở nên vàthực hiện. Nó báo động,

nó cảnh giác cho tôi

về mối hiểm nguy cho

phép người khác lạm dụng

tôi hoặc xâm chiếm các

biên giới cá nhân của

tôi. Hoặc nữa, cơn giận

làm cho tôi phản ứng

lại trước những bất công

phạm đến một con người

hay một nhóm người. Nói

tóm lại, nó đánh thứctrong tôi nghị lực luân

lý để đương đầu với

sự dữ và bất công.

3. Chế ngự cơn giận

để bắt nó phục vụ

mình :

Nếu sự dồn nén cơn

giận và lòng muốn báo

thù dẫn đến những ngõ

cụt một cách không thể

tránh được, thì phải làm

gì cho đúng ? Để

chúng sục sôi trong lòng

hay thuần hóa chúng ?

Giai thoại sau đây gợi

ý câu trả lời chonhững vấn nạn đó. André

đến trình diện với tôi

sau sau một cuộc chia

ly đau buồn đe dọa

nặng nề sự quân bìnhtâm lý của chàng. Chàng

vừa đến chu toàn nhiệm

vụ giáo viên trong một

trường cấp hai. Chàng luôn

phiền muộn và tự buộc

mình có lỗi về cuộc

ra đi của vợ, tự

trách mình đã giận dữ

lớn tiếng và như vậy

trong nhiều năm dài. Những

sự nổi khùng đó làm

anh phải sĩ nhục nhiều

lắm. Có những thời kỳ,

André kiềm chế được tính

khí như lửa của mình

nhờ những cố gắng rất

lớn về ý chí, nhưng

sau những lúc bình lặng,

thì chỉ cần một biến

cố tầm thường cũng đủ

làm cho anh nổi đóa

trở lại. Anh nói lên

cả ngàn lời hối hận

và xin lỗi, anh xưng

tội và quả quyết lắng

nghe những lời cảnh cáo

và khuyến khích của cha

giải tội, nhưng tràng chửi

rủa giận dữ sau đó

làm tiêu tán hết mọicố gắng tốt đẹp của

anh.

Khởi đầu cuộc trị liệu,

tôi không dám đề cập

với anh đề tài về

cơn giận, sợ anh chưa

khuây khỏa được nỗi đauchia ly. Khi tôi thấy

anh đã sẳn sàng đụng

tới nỗi giận bị dồn

nén của anh, tôi gợi

ý với anh làm việc

về vấn đề nầy, nhưng

xem ra anh chẳng còn

quan tâm nữa. Tuy vậytôi cũng muốn đặt ra

thảm chủ đề những thúc

đẩy cáu giận của anh.

Anh nói cho tôi nghe

là cơn giận của anh

đã được đặt dưới một

sự kiểm soát hoàn hảo.

Nhưng tôi không tin và

một ngày kia quyết định

thử thách anh xem. Tôi

nói với anh về những

sự bất trung của vợanh và về cuộc ly

dị nặng nề và sĩ

nhục của anh. Anh vẫnthản nhiên. Tôi đi xa

hơn bằng cách nhắc anh

làm sao anh đã bị

cắm sừng mà chẳng hay

biết trong khi mọi người

chung quanh anh đều tường

tận hết vụ việc ấy.

Khi nhìn thấy mặt anh

đỏ rần lên và các

nếp nhăn hằn trên trán,

tôi hỏi anh cái gì

đã xảy ra trong anh,

nhưng anh bắt đầu chối

là chẳng cảm nhận chút

cảm xúc nào cả. Tôinhấn mạnh mời anh mô

tả các cảm giác anh

cảm thấy trong thân xác

anh. Anh thú nhận với

tôi rằng có một thứbướu lớn trong dạ dày.

Tôi bảo anh cứ liên

lạc với cái bướu đó,

nhưng anh dứt khoát từ

chối, lấy lý do là

anh không muốn nổi khùng

thấy làm điều đó là

xấu.

Nhắc anh về khả năng

đạo đức và nghề nghiệp

linh mục - tâm lý

gia của tôi, tôi xin

anh hãy tín nhiệm ở

tôi. Được bảo đảm, anh

tập trung vào cái bướu

đó và bắt đầu môtả cho tôi cơn giận

đang nổi lên và tất

cả những gì anh muốn

nói và muốn làm. Bấy

giờ tôi gợi ý anh

nói với cơn giận của

anh và nói với nó

là anh muốn đón tiếp

nó, chấp nhận nó và

cám ơn nó vì đã

có mặt ở đó để

che chở cho anh. Anh

lại từ chối lần thứ

hai. Tôi lại phải mời

anh lần nữa tín nhiệm

vào tôi, để cuối cùng

anh thuận tình ngõ lờivới cơn giận của anh,

tiếp đón nó như một

người bạn thân muốn bảo

vệ anh, rồi anh sẽ

tế nhị tuyên bố rằngngay trong tức thời trước

mắt thì anh không cần

đến những sự giúp đỡ

của bạn ấy. Thật là

điều kỳ diệu, cái bướu

trong dạ dày của anh

bắt đầu tan biến và

tỏa nhiệt an lành trong

khắp thân thể của anh.

Khách hàng của tôi vừa

hòa giải với phần tức

giận của con người mình,

phần mà anh đã phải

chiến đấu từ nhiều năm

nay không thành công. André

vừa ra khỏi những diễntiến luân phiên của trấn

áp và bùng nổ đã

cản trở sự tiến hóa

trưởng thành xúc cảm của

anh trong suốt nhiều năm.Ít bị vướng víu trong

cơn giận của mình, bây

giờ anh có thể nghĩ

đến việc đạt được sự

tha thứ đích thực.

Ít tháng sau, tôi muốn

kiểm chứng xem các hậu

quả của sự hòa giải

của anh với cơn giận

của anh. Anh thuật lạicho tôi sự kiện sau

đây : "Một hôm đang

dạy học, tôi cố làm

cho các sinh viên của

tôi nghe mình. Khó nhọc

vất đi. Chúng nói to

hơn tôi. Tôi cảm thấy

cái bướu lập tức hìnhthành trong dạ dày. Tôi

đang muốn đâm cho chúng

một đòn tức giận khủng

khiếp của mình. Bấy giờ

tôi nói với chúng bằng

một giọng cương quyết "Chú

ý ! Lúc nầy tôisẽ cho một cô bạn

đứng lên làm cho các

anh chị im lặng. Đó

là cơn tức giận của

tôi. Và các anh chị

biết là nó không đẹp

khi nó nổ ra. Nếu

các anh chị im lặng

thì nó sẽ dịu đi".

Quá ngạc nhiên về cách

thức mới áp đặt kỹ

luật của tôi, các sinh

viên của tôi im lặng.

Cha Jean, tôi có thểbảo đảm với cha rằng

tôi đã không tỏ ra

tức giận nào từ bốn

tháng nay. Tôi đã học

nhận biết nó và kính

trọng nó như một người

bạn gái".

Như chúng ta nhận định

khi đọc câu chuyện nầy,

không có những xúc cảm

"tiêu cực" hoặc đáng khinh

bỉ nào tự nó cả.

Các cảm xúc tạo nên

những nghị lực nhân bản

tích cực. Chúng đòi được

nhìn nhận, chế ngự và

được sử dụng cách có

ý thức. Tuy nhiên, khi

chúng là đối tượng của

sợ hãi và bị dồn

nén trong vô thức, chúng

sẽ tạo nên các trung

tâm xúc cảm và hình

ảnh gần như độc lập

và lúc đó mang tên

các "phức cảm". Theo khoa

tâm lý của Jung, chất

liệu bị dồn nén làm

thành "bóng tối" của nhâncách. Chất liệu nầy trở

thành hổn loạn bừa bãi

và không thể kiểm soát

được bao lâu con người

từ chối ý thức  vàcố xua đuổi nó khỏi

ý thức. Nếu người đó

quyết định "ăn" dần dần

cái bóng của mình, như

trường hợp André hòa giải

với cơn giận của mình,

thì cái xem ra là

một khuyết tật hủy hoại

sẽ biến đổi thành nguồn

nghị lực và triển nởcho cá nhân và xã

hội.

4. Những lý lẽ để

tách mình khỏi nỗi oán

giận :

Một số người bị tổn

thương từ chối bỏ rơi

nỗi oán giận của mình.

Quả thực, họ sợ rằng

nếu họ chấp nhận biếnđổi nỗi oán giận và

hận thù của họ thì

họ tự phản bội chính

mình. Họ nghĩ một cách

sai lầm rằng giữ vững

nỗi oán giận của họ

sẽ cứu vãn được nhân

phẩm của họ và tránh

cho họ khỏi chịu những

sĩ nhục khác về phía

kẻ gây nên xúc phạm.

Dĩ nhiên, ý hướng làm

cho người ta tôn trọng

nhân phẩm của mình gợi

lên những tình cảm caothượng, nhưng không phải là

ít chắc chắn rằng nuôi

lớn sự oán giận của

mình dẫn đến việc làm

suy thoái bản thân và

đến các chu kỳ báo

thù vô ích, như chúng

ta đã nói trên kia.

Vậy có những phương thế

khác để duy trì nhân

phẩm và tự trọng, mà

không để cho mình bị

gậm nhấm và hủy diệt

bởi chính ác tâm của

mình.

Một số người khác cho

rằng nỗi oán giận và

hận thù có thể dùng

để tác động họ chứng

tỏ cho chính mình và

các kẻ khác về giá

trị và khả năng của

họ. Đó là điều mà

một bà kia chủ trương.

Bà khẳng định rằng chính

là nhờ thù hận và

hiềm oán của bà mà

bà đã thực hiện và

thành công trong việc học

của bà. Bà muốn chứng

tỏ cho chồng cũ của

bà khả năng độc lập

về tài chánh của bà.

Sau khi khen bà về

tính kiên trì và những

thành công trong học tập,

tôi hỏi bà khi nào

thì bà thôi hành động

theo chồng cũ của bà

để đầu tư tốt hơn

năng lực của bà theo

chính bà và theo cái

bà muốn làm về cuộc

đời của bà. Sự oángiận, giống như một chiếc

hỏa tiển, có thể tạo

nên được lúc đầu một

sức đẩy mạnh mẻ, nhưng

chỉ ngắn ngủi thôi.

5. Để tôn trọng cơn

giận và lòng muốn báo

thù :

Đây là một tập luyện

khác giúp đi vào liên

lạc với cơn giận ngõ

hầu đón tiếp nó và

học được điều nó có

thể làm cho mình. Có

thể trong khi tập luyện

người ta đi vào liênlạc với một cảm xúc

khác, chứ không phải cơn

giận. Đừng ngừng lại việc

luyện tập. Đàng sau cơn

tức giận thường che giấu

một đau khổ vô thức

và nhiều xấu hổ.

Bạn giữ một tư thế

thoải mái. Tránh xa những

gì có thể làm bạn

chia trí suốt trong hai

mươi phút tới.

...

Để thời gian đi vào

trong chính mình. Nhớ lại

hoàn cảnh mà bạn đã

bị tổn thương, tập trung

chú ý trên thân xáccủa bạn. Không phê phán,

hãy chấp nhận các căngthẳng, các cứng cõi, các

"bướu" và ngay cả các

sự khó chịu thể lý.

...

Khi bạn đã phát hiện

một phản ứng quan trọng

của cơ thể, bạn hãy

chú ý đến nó với

kính trọng và tế nhị,

không tìm cách làm thay

đổi, giải thích hay loại

bỏ nó.

...

Tăng cường liên lạc với

cảm giác đó của thân

thể bạn, bằng cách hít

thở trong nó dường như

đó là một lá phổimà bạn muốn làm đầy

khí, rồi lại làm trống

đi.

...

Luôn luôn tập trung vào

phản ứng cơ thể của

bạn, bạn làm ra vẻ

như bạn vừa mới làm

cho nó gồng lên và

bạn thổi nó bay ra

ngoài khỏi hai bàn tay

bạn mở ra đưa caongang mặt.

...

Bạn càng thổi khí trong

tay bạn, bạn càng bắt

đầu quan sát hình thù

của sức căng cơ thể

bị thổi ra ngoài. Nhiềungười thấy xuất hiện một

đám mây mang nhiều hình

thức và màu sắc. Rồi,

ngay giữa đám mây, họ

phân biệt được một hình

ảnh thật đặc biệt.

...

Bạn hãy dùng thời gian

cần thiết để biện phân

rõ ý nghĩa của sức

căng vừa lộ diện trong

hình ảnh. Bạn hãy mô

tả sức căng trong hình

ảnh đó bằng một cái

tên hay một thành ngữ.

...

Dù hình thức ấy tượng

trưng cho bạn một xúc

cảm tức giận hoặc một

xúc cảm khác, bạn hãy

hỏi nó : "Mầy muốnlàm gì cho tao ?

Mầy muốn bảo vệ tao

khỏi cái gì ? Mầymuốn giúp đỡ tao thế

nào ?" Bạn hãy đợi

câu trả lời của nó.

Rồi, bạn hãy nói lại

với nó câu trả lời

của nó bằng ngôn từ

của chính bạn để tỏ

cho nó là bạn đã

hiểu. Bạn hãy tiếp tục

đối thoại với cái phần

nầy của bạn, bằng cách

đối xử với nó như

một người bạn".

...

Tới lúc nầy, bạn hãy

nghĩ tới việc cầu khẩn

Chúa và giao phó cho

Ngài vết thương của bạn

hoặc cơn giận được đạidiện trong biểu tượng. Bạn

hãy xin Chúa giúp đỡ

bạn biến nó thành nguồn

hiểu biết, tăng trưởng và

khôn ngoan cá nhân.

...

Khi bạn thỏa mãn về

sự biến đổi của trạng

thái xúc cảm đúng như

nó được diễn tả trong

biểu tượng của bạn, bạnhãy lấy lại trong tay

bạn cái phần đã được

biến đổi như thế của

bạn và bắt đầu truyền

nó vào bên trong bạn

bằng cách phân phối nó

ra trong tất cả các

phần của cơ thể bạn.

...

Bây giờ bạn hãy kiểm

chứng xem cái phần khó

chịu thể lý lúc ban

đầu của bạn đã được

thay đổi đến mức nào.

...

Nếu bạn thích, bạn hãy

biểu dương sự sáp nhập

mới nầy của chính bạn

bằng một lời nguyện, một

bài hát, một điệu nhảy

hoặc giản dị là ghi

vào nhật ký kinh nghiệm

ấy của bạn.

Giai Đoạn 6

Tha thứ cho chính mình.

"Ghét linh hồn mình, chính

là không thể tha thứ

cho chính mình, là không

hiện hữu, mà cũng chẳng

thể là mình."

(Bernanos)

Tha thứ cho chính mình

xuất hiện cho tôi như

điểm quay vòng của tiến

trình tha thứ. Những sự

tha thứ cho Thiên Chúa

và cho tha nhân trước

hết phải đi qua sự

tha thứ mà bạn trao

ban cho bạn. Kẻ muốn

tha thứ nhưng không tha

thứ cho chính mình giống

như một người bơi lội

mà sóng biển cứ kéo

ra khơi, mãi xa bờ.

Mọi nổ lực mà bạnsử dụng để tha thứ

cho kẻ khác sẽ bị

mất tác dụng vì sựhận thù mà bạn mang

lại cho chính bạn. Ngay

cả trường hợp người ta

không chịu một xúc phạm

hay chửi rủa đặc biệt

nào, sự tha thứ cho

chính mình vẫn là một

trong những thực hành lớn

có tính cách tâm lý

và thiêng liêng để được

chữa lành. Một nhà phân

tâm đã nói : "Cái

cốt yếu của việc trị

liệu, chính là bạn học

tha thứ cho chính bạn".

Khi bạn bị tổn thương

sâu sắc, bạn không còn

có thể do dự tha

thứ cho chính mình nữa.

Bằng mọi cách, bạn đã

bị dồn vào đó. Một

cú cay đắng đã phải

nhận chịu, nhất là khi

nó lại đến từ một

người thân yêu, sẽ phá

tan thành mãnh sự hòa

điệu nội tâm của bạn.

Lúc ấy, những sức mạnh

đối địch sẽ được phát

động lên trong bạn. Chỉ

có sự tha thứ khiêm

tốn mà bạn trao ban

cho mình sẽ thành công

trong việc tái lập trong

bạn sự bình an và

hòa điệu, đồng thời mở

lòng bạn ra với sự

có thể tha thứ cho

người khác được thôi.

1. Ý thức về sự

thù hận chính mình :

Sự hòa điệu nội tâm

vẫn luôn luôn ở trạng

thái quân bình mong manh

và không bền. Một nỗi

thất vọng, một sự bấtcông hoặc một bất hạnh

bất ngờ xảy ra đủ

đánh thức dậy trong mình

những tiếng nói bất hòa

xâm lấn hầu như cảkhông gian của thế giới

nội tâm, đến đổi chẳng

còn chỗ cho tha thứ

nữa. Bị vướng trở nơi

chính mình như thế, người

ta trở nên không thể

tha thứ cho kẻ khác

được. Đó là điều tôi

đã nhận thấy sau một

tuần chữa trị cho nhữngngười phân ly vợ chồng.

Tôi đã xin các tham

dự viên mô tả những

chướng ngại ngăn trở họ

tha thứ. Trở ngại chính

mà họ thuật lại là

do sự chỉ trích khắt

khe về chính mình và

sự bất lực không thể

tha thứ cho chính mình.Đây là những trích dẫn

từ các chứng từ của

họ :

Tôi khó tha thứ cho

chính mình, bởi vì tôi

đã làm gia đình tôi

tan vở, đã không suy

nghĩ trước khi ra đi,

đã không chứng tỏ có

đủ tâm hồn cao thượng

để chịu đựng và dung

thứ những xung đột vợ

chồng, vì...

Lẽ đáng ra tôi phải

thấy trước các vấn đề

khi tôi cưới lấy một

người đàn ông có một

sự dòn mỏng tâm lý

như vậy ...

Tôi hận mình vì đã

quá ngây thơ và đã

đặt tất cả lòng tínnhiệm vào nàng ...

Tôi không tha thứ cho

mình được vì đã nghĩ

trước khi kết hôn rằng

tôi có thể làm thay

đổi được người chồng rượuchè của mình ...

Tôi phẩn nộ với chính

mình vì đã tin vào

những lời dối trá của

nàng và đã kéo dài

quá lâu những bất trung

và những xài phí quá

đáng của nàng...

Con người mà tôi cảm

thấy khó nhất để tha

thứ là chính tôi, một

kẻ nhu nhược, vì đã

ngoan cố sống trong mộtcuộc hôn nhân không có

tương lai, vì đã quá

duy vật chất...

Tôi có sự khó tha

thứ cho mình vì đã

không sẵn sàng tha thứ...

Những lời "tự thú" nầy

chứng tỏ người ta hối

hận đến độ nào khi

gặp phải thất vọng lớn.

Họ không tha thứ chomình vì đã đấn mình

vào những bất hạnh như

thế, và xúc phạm mà

họ phải chịu đựng lại

phơi bày ra ánh sángnhững suy sút và yếu

đuối của họ. Còn hơn

là bị sĩ nhục, họ

cảm thấy tràn ngập xấu

hổ và có lỗi, hòa

lẫn với chuỗi dài những

nhục nhã của quá khứ.

2. Nguồn phát sinh sự

coi thường chính mình :

Người ta có thể biện

phân ba nguồn chính của

sự coi thường chính mình:

- trước hết là sự

thất vọng vì đã không

đạt được đỉnh cao lý

tưởng mơ ước ;

- tiếp đến là những

sứ điệp tiêu cực nhận

được từ cha mẹ và

những người có ý nghĩa

đối với mình ;

- sau cùng là những

tấn công của bóng tối

cá nhân được hình thành

trong phần lớn tiềm năng

nhân bản và thiêng liêng

bị dồn nén, và do

đó không phát triển được.

Nguồn thù địch đầu tiên

với chính mình đến từ

sự kiếm tìm hạnh phúc

và một sự hoàn hảo

tuyệt đối, giống như các

thần thánh hay tiên nữ,

hoặc ít nhất như hoàng

tử và công chúa. Cái

ước vọng vô biên nầy

luôn hành động trong mình,

mặc dầu những giới hạn

và bất lực của mìnhvốn là thọ tạo. Dần

dần, ta phải học chấp

nhận sự hữu hạn của

mình và chịu đựng tình

cảm có lỗi không hoànhảo của mình. Việc chấp

nhận cụ thể trạng thái

tạo vật của mình luôn

luôn được xem như một

bước lớn trên con đường

sức khoẻ tâm lý và

thiêng liêng. Người ta gọi

đó là "đức khiêm nhường".

Nhân đức nầy giúp nhận

lấy đúng kích thước của

mình. Nó cho phép tha

thứ cho mình không những

vì bị giới hạn và

sai lầm, mà còn vì

tưởng rằng mình là toàn

năng, toàn tri, không thể

chê trách được và hoàn

hảo về mọi phương diện.

Nguồn thứ hai buộc tội

và chê ghét chính mình

đến từ những sứ điệp

tiêu cực về phía những

nhân vật mà người ta

coi là quan trọng trong

cuộc đời mình. Những sứ

điệp nầy thuộc trật tự

không lời hay bằng lời.

Trước hết, chúng ta hãy

xem những sứ điệp tiêu

cực không lời. Đứa trẻ

cảm nhận trong thân thể

nó cả một lô những

sứ điệp không lời, như

những cử chỉ thiếu nhẫn

nại và bạo lực củacha mẹ. Sự mệt mỏi,

suy sút, từ chối vô

thức của đứa trẻ, thiếu

sót các chăm sóc vệ

sinh, sự xâm nhập vào

tính sâu kín trẻ con

của nó, những hành động

bạo lực, những lạm dụng

tình dục, trẻ con ghi

hết tất cả vào trong

hệ thống thần kinh và

ký ức của nó.

Về sau, sự coi thường

và cả sự thù hận

chính mình sẽ lớn lên

theo sau những sứ điệp

bằng lời có nghĩa xấu,chẳng hạn những lời nói

làm mếch lòng, những phê

phán ác ý, những so

sánh, những chế nhạo, những

biệt hiệu, v.v...  Sự tích

lủy các sứ điệp bất

lợi tạo nên nơi conngười một mặc cảm tự

ti, chẳng hạn nó không

ngừng tự so sánh mình

với một lý tưởng không

thể được vì lẫn lộnvà được định nghĩa sai.

Thất vọng về mình và

luôn luôn thua kém, người

đó càng lún sâu trong

phiền muộn và những trạng

thái trầm uất định kỳ,

có khi bị xô đẩy

tới chỗ tự tử là

hình thức cao nhất của

sự từ chối tha thứ

cho chính mình.

Nguồn thứ ba của tình

cảm có lỗi và khó

chịu đối với chính mình

phát sinh do "bóng tối"

nhân cách. Bóng tối bao

gồm tất cả mọi phương

diện của mình mà người

ta đã không thể hay

không biết phát triển, vì

nghĩ rằng chúng không thể

được môi trường xã hội

chấp nhận. Bị hoảng sợ

trước những phần của mình

mà mình cho rằng không

thể đón nhận được, người

ta chôn giấu chúng trong

vô thức. Đó là cái

mà người ta thường làm,

chẳng hạn với sự bạo

lực mà người ta sợ

phải đương đầu. Bạo lực

nầy nổi lên ngay lúc

bị xúc phạm và đòi

trả chỗ cho nó. Nếu

lúc ấy mà nó không

được đón nhận và chấpnhận, thì sẽ có nguy

hiểm là nó quay lại

chống người không biết đến

nó. Thay vì là liên

minh, nó sẽ quay sanghàng ngủ kẻ thù để

tấn công dưới hình thức

tự buộc tội mình một

cách bệnh hoạn.

3. Sự đồng nhất hóa

với kẻ tấn công :

Theo sau một xúc phạm,

một lăng nhục hay một

tấn công cá nhân, một

hiện tượng lạ phát sinh

mà trong khoa tâm lý

người ta gọi là "sự

đồng nhất hóa với kẻ

tấn công". Một cách nào

đó, thì đó là một

phương thế để sống còn.Bởi đó, người ta nhằm

thoát khỏi trạng thái nạn

nhân bằng cách thay thế

cho chính kẻ gây nên

xúc phạm. Mặc cho mình

sức mạnh của kẻ tấn

công như thế, nạn nhâncó ảo tưởng bảo vệ

được một phẩm giá nào

đó hoặc một vẻ bề

ngoài tự lập. Nhưng vấn

đề là người ta tiếp

tục là kẻ bách hại

chính mình, ngay cả khi

sự xúc phạm đã biếnmất. Hầu hết các trường

phái tâm lý đều nhìn

nhận sự hiện hữu của

một cơ chế tự vệ

mà họ chỉ định bằngnhững danh từ khác nhau

: siêu ngã, tâm thần

tội lỗi, mặc cảm tự

tôn...

Bấy giờ cái phần nầy

của hữu thể tự tỏ

ra bạo ngược và nhẫn

tâm đối với chính mình.

Nó hiển hiện ra trong

một số phát biểu phản

bội lại một yêu sách

quá mức đối với mình,

ngay cả một sự không

bằng lòng triền miên. Đây

là vài ví dụ của

cuộc đối thoại nội tâm

đó : "Tôi cần phải...","tôi phải...", "lẽ đáng ra

tôi phải...", "lẽ đáng ra

tôi cần phải...". Đôi khi

tính chua chát nầy được

bộc lộ bằng những bí

danh làm cho hèn hạ

và những lời chửi bới

mà người ta nói cho

chính mình.

Một cuộc đối thoại như

thế tạo nên một tính

đối cực mà hai phần

của chính mình đi vào

xung đột. Phần nầy cókhuynh hướng hà hiếp phần

kia bằng những yêu sáchkhông thể thỏa mãn được,

trong khi phần kia chịu

đựng đủ thứ cáo buộc

và chịu sụt giá trước

những thành tích nghèo nàn

của mình và những lần

khác thì lại nổi loạn.

Từ cuộc chiến thường khi

vô thức nầy phát sinh

ra những tình cảm có

lỗi, xao xuyến miên man

và những trạng thái trầm

uất.

Như vậy, mỗi khi là

nạn nhân của một xúc

phạm hay một bạo lực

thì một phần của chính

mình chịu để bị hư

hỏng bởi hành động đê

tiện của kẻ tấn công

và tự làm cho mình

thành đồng lõa với kẻ

xúc phạm đến chính mìnhbằng cách tự bách hại

chính mình. Điều dữ mà

người ta làm cho nó

thúc đẩy nó nhai lại

những lời nói gây thươngtổn, xem lại những hình

ảnh của biến cố đau

thương và làm linh hoạt

trở lại những xúc cảm

đã sống khi bị xúcphạm. Sự dữ thâm nhập

vào mình và người bị

hành hạ có nguy cơ

lớn quay lại chống chính

mình và chống lại cáckẻ khác vì những lạm

dụng mà mình đã phải

gánh chịu.

Thường xảy ra trong trị

liệu là người ta tự

cáo buộc mình bằng chính

những lời nói của kẻ

tấn công họ. Một nữkhách hàng lặp đi lặp

lại không ngừng "Tôi là

đồ súc sinh !" Tôi

xin nàng tự nói lại

cho mình lời nguyền rủa

ấy trong khi lắng nghe

giọng điệu tiếng nói của

mình để khám phá ra

tiếng nói coi nàng là

súc sinh đó thuộc về

ai. Hết sức ngạc nhiên,

nàng nhận ra trong tiếng

nói của nàng giọng nói

của chồng nàng, là người

đã đối xử với nàng

như thế khi rời bỏ

nàng.

Do đó một trong những

điều kiện đầu tiên để

tha thứ cho chính mình

hệ tại việc bắt đầu

tha thứ cho chính mình

vì đã đồng nhất hóa

với kẻ xúc phạm mình.

4. Việc chấp nhận chính

mình và sự tha thứ

:

Cái giá mà người ta

phải trả vì thiếu chấp

nhận và quí mến chính

mình là rất cao. Trong

L'homme à la recherche de

son âme, đại tâm lý

gia Carl Jung chủ trương

rằng chứng loạn thần kinh

là nguồn gốc sự thiếuchấp nhận và quí mến

chính mình : "Chứng loạn

thần kinh là một trạng

thái chiến tranh với chính

mình. Tất cả những gì

nhấn mạnh sự chia rẻ

vốn ở trong mình làm

cho tình trạng của bệnh

nhân thêm trầm trọng hơn,

và tất cả những gì

phá tan sự chia rẻ

nầy góp phần chữa lànhbệnh nhân".

Cũng chính tác giả nầy

nói tiếp khi đề cập

đến tình yêu chính mình

: "Sự chấp nhận chính

mình là chính yếu tínhcủa vấn đề luân lý

và là tổng hợp của

mọi viển ảnh của cuộc

sống. Nếu tôi cho những

người đói ăn, nếu tôi

tha thứ một xúc phạm,

hoặc nếu tôi yêu kẻ

thù của tôi nhân danh

Chúa Kitô, thì chắc chắn

điều đó tạo nên nhữngnhân đức lớn. Điều gì

tôi làm cho kẻ bé

mọn nhất trong các anh

em của tôi là tôi

làm cho chính Chúa Kitô.

Nhưng tôi sẽ làm gì

khi tôi khám phá ra

rằng người bé nhỏ nhấttrong mọi người, người nghèo

nhất trong mọi kẻ ăn

xin, kẻ tồi tệ nhất

trong những kẻ đã xúc

phạm đến tôi được tìm

thấy ở trong chính tôi,

rằng chính tôi là kẻ

cần ăn xin sự dễ

thương của tôi, rằng chính

tôi là kẻ thù đang

van xin tình thương của

tôi ?"

Cần phải thú nhận rằng

tất cả chúng ta đều

phải tha thứ cho mình,

vì chúng ta đã tưởng

mình toàn năng như thầnthánh, đã chen vào những

thương tổn của tha nhân,

đã để mình bị chê

bai bởi những sứ điệp

tiêu cực của cha mẹ

và những người đào tạo

chúng ta, đã cho phép

cái bóng của chúng ta

quay lại chống chúng ta,

và cuối cùng, đã đồng

lỏa với kẻ xúc phạm

chúng ta đến độ tiếp

tục mãi những cử chỉ

gây xúc phạm trong chúng

ta.