Câu 11: Con người là gì? Bản chất của con người được biểu hiện như thế nào? Ý nghĩa PP luận.

Trả lời:

Con người là một thự thể tự nhiên mang đặc tính xh, có sự thống nhất biện chứng giữa hai phương diện tự nhiên và xã hội.

Bản tính tự nhiên: Các khám phá của khoa học hiện đại đã chứng minh con người do một quá trình tiến hoá lâu dài của tự nhiên, những thay đổi đó nhằm thích nghĩ với môi trường. Do đó, từ xa xưa con người đã gắn liền với tự nhiên, có mối quan hệ quy định và tác động lẫn nhau.

Bản tính xã hội: Khi mới xuất hiện, con người là một thực thể vô cùng nhỏ bé so với tự nhiên, vì nhu cầu sinh tồn, họ phải sống theo bầy đàn, hình thành nên xã hội loài người đầu tiên, thông qua lao động thực tiễn, con người vượt qua động vật và bắt đầu hình thành những xã hội cao hơn.

Mác viết: "Bản chất con người ko phải là một cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hoà những mối quan hệ xã hội". Xã hội được tạo nên từ toàn bộ các mối quan hệ giữa người với người trên các mặt kinh tế, xã hội, văn hoá,...Vì vậy sự tồn tại của con người luôn gắn liền với những điều kiện hoàn cảnh lịch sử xã hội nhất định, chính yếu tố này giúp phân biệt con người với các tồn tại khác của giới tự nhiên. Với tư cách là một thực thể xã hội, thông qua hoạt động thực tiễn nhằm cải tạo tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu sinh tồn, qua đó con người đã sáng tạo nên lịch sử của chính con người, con người là chủ thể của lịch sử nhưng đồng thời lại bị chính lịch sử đó quy định.

Vd: Thú vật cũng có lịch sử phát triển của nó để có thể tồn tại đến ngày nay, nhưng lịch sử đó ko phải do chủ tâm của chúng mà ở một mức độ nào đó chúng tham gia vào việc làm ra lịch sử ấy. Ngược lại, con người kiến tạo lịch sử một cách hoàn toàn chủ quan, lịch sử được tạo ra theo nguyện vọng của con người mà nguyện vọng đó được biểu hiện bằng những hoạt động thực tiễn.

Ý nghĩa phương pháp luận:

+ Để lý giải một cách khoa học về vấn đề con người phải là từ phương diện bản tính xã hội của nó, từ những quan hệ kinh tế xã hội của nó.

+ Nhờ năng lực sáng tạo ra lịch sử, con người đã dần xây dựng một xã hội ngày càng tiến bộ. Đó đó cần phải phát huy năng lực sáng tạo của con người.

+ Sự nghiệp giải phóng con người nhằm mang lại cho con người tự do, nhờ đó con người có thể phát huy khả năng sáng tạo lịch sử, sáng tạo của người này trở thành điều kiện cho tự do và sáng tạo của người khác. Đó chính là triết lý đạo đức cao đẹp nhất của chủ nghĩa cộng sản: "mình vì mọi người, mọi người vì mình".