Câu 7: Ung thư là gì ? Nêu những tổn thương cơ bản của ung thư

Ø  Khái niệm:

Ung thư ( U ác) là loại u có những đặc điểm riêng biệt, tiến triển nhanh và thường làm chết người (nếu không điều trị kịp thời). Ung thư có thuật ngữ là cancer, nghĩa là con cua, do các khối u ác tính xâm lấn và bám chặt vào mô xung quanh như những càng cua.

Ø  Định nghĩa:

Ung thư là khối mô tân tạo, có giới hạn không rõ rang do TB tăng sinh bất thường, phát triển rất nhanh, xâm nhập và phá hủy mô xung quanh, gieo rắc TB ung thư trong cơ thể gây nên hiện tượng phổ biến là di căn và tái phát cho nên thường gây chết người trong vòng vài tháng đến vài năm.

Ø  Những tổn thương cơ bản của ung thư:

v  Đại thể:

-          Vị trí: bất kì tạng nào, vị trí nào trên cơ thể cũng có thể hình thành K.

-          Hình dạng:

K của biểu mô phủ : 3 dạng

·         Dạng sùi, chồi nhô trên bề mặt, đôi khi sần sùi như bông cải, đôi khi có cuống (Vd: Carcinom của da, dạ dày, cổ tử cung…)

·         Dạng loét: khối K có thể bị thoái hóa, hoại tử tạo thành những ổ loét. (Vd: K dạ dày, K ruột…)

·         Dạng xâm nhập: khối K có nhiều nhánh lan rộng vào mô kế cận.

K của tạng đặc : có thể biểu hiện dưới những dạng sau:

·         Khối lớn, tròn hoặc bầu dục

·         Nhiều cục nhỏ, kích thước không đều

·         Nang, với những khoang nhỏ chứa dịch, mô hoại tử

·         Hạt nhân: mô K có kích thước vài cm nằm gọn giữa vùng mô lành

-          Kích thước: tùy vị trí khối K có kích thước khác nhau.

-          Vỏ bao: ít có vỏ bao, dễ dính mô kế cận, lan rộng.

-          Màu sắc: khi cắt đôi, thường thấy nhiều vùng chảy máu, hoại tử huyết đỏ rực, xen kẽ đám mô thoái hóa màu vàng, kèm nhiều nang dịch màu đen.

-          Mật độ: khác nhau, tùy mô và tạng.

v  Vi thể:

Mô K gồm 2 phần: mô chủ (các TB K) và mô đệm (các TB liên kết, mạch máu).

Ở mô chủ, có những thay đổi rõ rệt ở TB:

-          Màng TB:

·         Màng Tb trở nên không thuần nhất: do những thay đổi cấu trúc của các phân tử lipid, glucid, protid. Những biến đổi điện tích làm màng TB K có điện âm mạnh hơn so với TB bình thường làm cho màng TB mất khả năng kết dính, làm TB K dễ bong rời nhau và rơi vào khoang cơ thể.

·         Màng TB K có những biến đổi rõ rệt nên không còn tính chất ức chế tiếp cận gây nên hiện tượng phân bào vô hạn: các TB tăng sản, phát triển, lan rộng mãi trong không gian vô tận.

·         Những “kháng nguyên bề mặt” mới (thường không mang tính chất đặc hiệu của khối u và không xuất hiện ở TB bình thường) xuất hiện trên màng TB K.

-          Bào tương:

·         Những bào vật đều bị tổn thương: lưới nội bào, ty thể bị biến đổi, bộ Golgi phì đại, các Ribosom kết dính nhau.

·         Bào tương có thể chứa nhiều chất nhầy: dẫn đến đẩy nhân về 1 phía, tạo hình ảnh TB nhẫn.

·         Bào thương có thể chứa nhiều glycogen: làm cho TB có dạng sáng trong.

·         Bào tương có thể chứa nhiều hắc tố.

·         Bào tương trở nên ưa acid rõ rệt do sản sinh nhiều chất sừng.

-          Nhân TB:

·         Nhân phì đại, to gấp 2-3 lần bình thường, kiềm tính, tăng sắc. Hạt nhân cũng biến đổi.

·         Số lượng NST thay đổi hoặc tăng hoặc giảm rõ rệt. Cấu trúc NST cũng không bình thường.

·         Quá trình phân bào không đều, không đối xứng, phân bào thường có nhiều cực, làm cho nhân TB có kích thước lớn và nhân xù xì, quái lạ.

·         Ngoài nguyên phân còn có trực phân: nhân và bào tương bị kéo dài rồi cắt đoạn thành mảnh nhỏ làm cho quá trình tăng sản ung thư trở nên rất mạnh và nhanh.

Ở mô đệm cũng có nhiều biến đổi:

·         Lắng đọng những chất bất thường (như lắng đọng calci thành ổ không đều trong carcinoma tuyến giáp).

·         Có thể chuyển sản thành sụn, xương (như carcinoma đa dạng tuyến  nước bọt).

·         Có thể tăng sản quá mức tạo thành những vùng xơ rắn, làm khối K teo cứng.