Chúng tôi thực hiện bản dịch này với mục đích phi lợi nhuận và cũng chưa có cơ hội xin phép các tác giả nguyên bản tiếng Anh. Nếu cơ quan, tổ chức nào có ý định sử dụng các bản dịch này với mục đích kinh doanh sinh lợi, xin liên hệ với người giữ bản quyền bản dịch tiếng Việt theo thông tin dưới đây:

Vũ Thái Hà

Địa chỉ: 19/1A (15/4) Trần Bình Trọng, P.5, Q. Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam

Điện thoại: 08 5150763 Mobile: 090 3023735

Email:

[email protected]

hay

[email protected]

PHỎNG VẤN

KHÔNG HỀ ĐÁNG SỢ

fearless

interviewing

T

ì

m

đ

*₃c vi➉c l

à

m nh₃ s₃ t₃ tin

-

Làm ngạc nhiên người phỏng vấn ngay 20 giây đầu tiên

-

Trả lời những câu hỏi khó một cách dễ dàng

-

Yêu cầu mức lương cao hơn bình thường 20%

Thành phố Hồ Chí Minh, 2007

LỜI GIỚI THIỆU

Chắc chắn trong suốt cuộc đời đi làm của mình, bạn đã phải tham gia các buổi phỏng vấn tuyển dụng, thậm chí là nhiều lần. Cảm giác của bạn lúc đó ra sao? Lo lắng? Run rẩy? Bồn chồn? Có khi hơi sợ hãi? Tôi tin rằng bạn có đủ những cảm xúc đó và thường thì chúng rất khó quên.

Những lần đầu tiên dự phỏng vấn tuyển dụng của tôi là lúc vừa tốt nghiệp đại học và bắt đầu đi tìm việc làm. Mười năm đã qua nhưng tôi vẫn còn nhớ rất nhiều. Và có lúc vẫn tiếc, nếu là bây giờ thì mình đã hành xử khác.

Ngày nay, khi phải thường xuyên tổ chức tuyển dụng và phỏng vấn các ứng viên đến dự tuyển vào các vị trí công việc mà công ty chúng tôi đang cần tuyển, cũng nhìn lại quá khứ của mình, tôi thấy có gì đó thôi thúc, muốn giúp cho các ứng viên thực hiện tốt những buổi phỏng vấn tìm việc của họ. Quan trọng nhất, tôi muốn tìm cách giúp cho các ứng viên bước vào buổi phỏng vấn một cách tự tin vì điều đó có lợi cho cả hai phía: người phỏng vấn và người được phỏng vấn.

Quyển sách mà bạn đang cầm trên tay là bản dịch tiếng Việt của quyển sách có tựa đề “Fearless Interviewing” của tác giả Marky Stein, một chuyên gia tư vấn nghề nghiệp và phát triển nghề nghiệp. Chúng tôi tạm chuyển tên quyển sác sang tiếng Việt là “Phỏng vấn

−

không hề đáng sợ”. Như tên gọi của nó, thông điệp của chúng tôi đến bạn đọc là hãy tự tin khi bước vào cuộc phỏng vấn, vì bạn hoàn toàn có đủ sự tự

tin cần thiết trong chính bản thân bạn và sự tự tin trong tình huống này là cực kì quan trọng. Thành công hay không trong một lần phỏng vấn tìm việc có thể làm thay đổi hoàn toàn con đường phát triển nghề nghiệp của một con người cụ thể. Tôi tin là bạn đồng ý với nhận xét đó.

Trong khả năng có hạn, chúng tôi đã có gắng nhiều nhưng có thể bản dịch vẫn còn ít nhiều sai sót, xin bạn đọc chân thành góp ý để những lần tái bản được tốt hơn.

Chúc các bạn thành công.

Vũ Thái Hà

DẪN NHẬP

VÌ SAO PHỎNG VẤN

LẠI ĐÁNG SỢ?

Cần phải can đảm để sống hết một cuộc đời, dù cuộc đời có như thế nào chăng nữa.

Erica Jong

Bạn có bao giờ cảm thấy lo lắng trước một buổi phỏng vấn? Đó là cảm giác bồn chồn hay thậm chí lo sợ? Bạn có bao giờ từng mơ ước rằng phải chi mình đã trả lời câu hỏi nào đó theo một cách khác hơn hoặc thương lượng mức lương của mình khéo léo hơn? Bạn có hoang mang không khi nghĩ tới chuyện mình sẽ thất bại? Bạn có bao giờ muốn chắc chắn rằng mình sẽ đạt được kết quả tốt ngay trong lần phỏng vấn đầu tiên?

Chúng ta hãy cùng đối mặt với cảm giác đó. Phỏng vấn không giống như những cuộc đối thoại bình thường. Trạng thái bị phỏng vấn có thể gây ra cảm giác lo sợ, thậm chí ngay cả với những người sắp thôi việc. Khi bạn ngồi vào chiếc ghế khó chịu đó thì người phỏng vấn là người có thẩm quyền, và anh ta hay cô ta có toàn quyền quyết định trong buổi phỏng vấn.

Bạn đoán thử thực tế đang như thế nào? Các nghiên cứu cho thấy rằng hơn 60 phần trăm phỏng vấn viên chưa từng được đào tạo về công tác phỏng vấn. Hầu hết các nhà quản lý này cho biết họ cảm thấy “bồn chồn, lo lắng, bối rối, và bị căng thẳng” và thậm chí cảm thấy “thiếu khả năng” khi phải đảm nhận trách nhiệm thực hiện một buổi phỏng vấn tuyển dụng.

Giờ đây, khi bạn đang đọc cuốn sách Phỏng vấn không hề đáng sợ, bạn hãy chuẩn bị để có một cái nhìn khác về chuyện ai sẽ dạy ai!

Dường như bạn là người thực sự được chuẩn bị nhiều hơn cho buổi gặp gỡ này chứ không phải là người phỏng vấn.

Hãy suy xét lại. Giờ đây, ai là người nắm giữ quyền lực? Khi đọc xong cuốn sách này, bạn sẽ khám phá ra rằng mình thực sự kiểm soát được những gì xảy ra trong buổi phỏng vấn, đặc biệt là khi bạn học cách biến nỗi sợ hãi của mình thành niềm hưng phấn, nghị lực, và nhiệt tình. Để có được sự thay đổi này, bạn cần phải học những kỹ thuật tham gia phỏng vấn sao cho tự tin.

Dưới đây là phương pháp mà một trong những khách hàng của tôi, cô Christine, đã sử dụng để đi từ nhút nhát thành bạo dạn, tự tin.

Câu chuyện của Christine

Christine đã đến gặp tôi để xin một số hướng dẫn về nghề nghiệp sau một chuỗi những cuộc phỏng vấn thất bại. Cô ấy kể với tôi rằng đã tham gia phỏng vấn xin việc cho vị trí chuyên viên phân tích tài chính ở các công ty tài chính cao cấp. Cô đã có bằng cử nhân ngành kế toán và một bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh, cộng thêm tám năm kinh nghiệm trên cương vị một chuyên viên phân tích tài chính và kế toán cao cấp trong một công ty cỡ vừa ở Montana. Theo đánh giá của tôi qua bản lý

lịch (résumé) mà cô ấy gửi cho tôi, thực chất của vấn đề không phải là phẩm chất hay trình độ giáo dục của cô.

Khi đến văn phòng của tôi, Christine kể với tôi rằng đã thất nghiệp vài tháng và nhấn mạnh thêm rằng việc tham gia phỏng vấn là một “cực hình” đối với cô. Cô nói rằng luôn cảm thấy run sợ trong những buổi phỏng vấn trước đó và thấy càng ngày càng mất thoải mái khi đặt những câu hỏi để thu hút sự chú ý đến bản thân và các kỹ năng của mình.

Mặc dù đã hội đủ các điều kiện cho bất cứ vị trí phân tích tài chính nào, Christine vẫn chịu đựng điều mà đôi khi thường được biết đến trong tâm lý học với tên gọi hội chứng Tự nghi ngờ bản thân (imposter syndrome). Hội chứng Tự nghi ngờ bản thân là một phức cảm bao gồm việc chúng ta, bằng cách nào đó, mặc dù đã đạt được một số thành quả nhất định, nhưng lại cảm thấy mình không xứng đáng với sự công nhận hay uy tín đi kèm với thành quả đó.

Christine nói: “Tôi không bao giờ gặp rắc rối khi phải nhắc đến các thành tích của bạn bè, nhưng khi nói về thành tích của chính mình, tôi lại bối rối”. Cô cũng cho biết: “Tôi lo lắng là mọi người sẽ nghĩ tôi là một kẻ kiêu ngạo. Tôi cảm thấy rằng nếu khoe khoang về chính mình trong một cuộc phỏng vấn thì công ty có thể thuê mướn tôi nhưng sau đó sẽ khám phá ra tôi chẳng được tích sự gì”.

Đầu tiên, khi Christine học các kỹ thuật tham gia phỏng vấn sao cho tự tin, cô đã nói với tôi rằng cô cảm thấy không thoải mái khi đề cập đến những ưu điểm của bản thân theo lối đường đột như vậy. Cô nói: “Điều đó giống như là khoác loác”. Nhưng khi chúng tôi cùng làm việc chung với nhau để biến ý niệm “nói khoác” của cô thành một thứ giản đơn hơn như là “trình bày sự thật” thì cô ấy bắt đầu thư giãn và xử lý các câu hỏi đặt ra về bản thân mình dễ dàng hơn.

Khi Christine lập danh sách các kỹ năng và các phát biểu được lượng hóa (Q statement) của mình (như bạn sẽ thực hiện ở các

Chương 2 và 3), cô ấy nhận ra rằng các ưu điểm không phải là chuyện bịa đặt mà chúng có thật. Hơn nữa, chúng có thể được chứng minh bằng cách dẫn ra một số ví dụ về những điều cô ấy đã thực sự làm được trong thực tế!

Cô ấy đã nhanh chóng nhận ra rằng những thành tích của mình không phải là sự phóng đại; chúng đơn giản chỉ là sự thật mà thôi.

Lần phỏng vấn kế tiếp của Christine là với một tổ chức tài chính nằm trong danh sách Fortune 500 (danh sách 500 tập đoàn lớn nhất của Mỹ, được xếp hạng dựa trên tiêu chuẩn tổng doanh thu hàng năm của tạo chí Fortune

−

ND) để xin vào vị trí chuyên viên phân tích tài chính. Tôi nghe thông tin về cô sau khi cuộc phỏng vấn đã diễn ra được hai tuần. Cô có gửi cho tôi một tấm thiệp có hình một chú chó con dễ thương có gương mặt buồn nằm ở ngoài bìa. Bên trong tấm thiệp có viết: “Trước đây, tôi cảm thấy giống một chú cún con sợ hãi; giờ đây, tôi lại cảm thấy mình như một con sư tử! Cảm ơn anh đã giúp tôi có được công ăn việc làm!”

Cũng giống như Christine, rất nhiều người trong chúng ta cảm thấy e ngại khi phải “ngợi ca chính mình”.

Đấy là mục đích một cuộc phỏng vấn: cơ hội để bạn kể cho người tuyển dụng lao động nghe những gì mình đã đạt được trong quá khứ và cách mà bạn sẽ phát huy chúng trong tương lai.

Khi Christine có thể tham gia phỏng vấn một cách thành công cho vị trí chuyên viên phân tích tài chính, tính cách của cô ấy cũng không thêm được điều gì mới mẻ hay kỳ diệu. Chỉ đơn giản là cô ấy đã sử dụng được những công cụ mà chúng ta sắp bàn tới trong các chương tiếp theo.

Điều quan trọng nhất là cô ấy đã học được cách làm cho người sử dụng lao động hiểu được, bằng những từ ngữ rõ ràng và cụ thể, rằng cô ấy có thể và sẽ đóng góp được đáng kể cho công ty.

Chìa khóa để không phải lo ngại gì khi tham gia phỏng vấn: hiểu rõ ưu điểm của bạn, cung cấp những ví dụ vững chắc về những ưu điểm đó; từ đấy tự tin trình bày về bản thân mình và các kĩ năng mà mình có một cách trong sáng.

Trong các chương kế tiếp, bạn sẽ biết thêm về những điều sau:

•

Người phỏng vấn thực sự tìm kiếm điều gì

•

Làm thế nào để phong cách của bạn lấy được cảm tình của người phỏng vấn trong 20 giây đầu tiên của buổi phỏng vấn.

•

Làm thể nào để bày tỏ các ưu điểm và kỹ năng của bạn với hiệu quả và sự chính xác cao nhất.

•

Làm thế nào để trả lời cả những câu hỏi khó nhất.

•

Làm thế nào để việc sử dụng ngôn ngữ cử chỉ hỗ trợ tốt nhất cho bạn

•

Làm thế nào để cân nhắc nhiều đề nghị việc làm khác nhau cùng lúc

•

Các câu hỏi quan trọng nhất để hỏi người phỏng vấn

•

Làm thể nào để thương lượng mức lương của bạn một cách nhuần nhuyễn.

Câu chuyện của Tôi

Trong chương kế tiếp này, chúng ta sẽ xem xét một số nỗi lo sợ mà bạn sắp dứt bỏ được, nhưng trước khi chúng ta đi vào những kỹ thuật mà tôi vừa nói với bạn, tôi muốn kể cho bạn nghe một chút về việc

tôi đã trở thành một chuyên gia cố vấn việc làm như thế nào và việc tôi đã đi đến quyết tâm viết cuốn sách này ra sao.

Vào năm 1989, tôi bắt đầu trở thành một chuyên gia cố vấn việc làm vì rất nhiều lý do khác nhau, nhưng chỉ có một lý do là thực sự quan trọng nhất. Đơn giản là tôi yêu thích trò chuyện với mọi người về công việc của họ! Thậm chí trước khi tôi trở thành một tư vấn viên, tôi đã sở hữu một khả năng phán đoán thiên bẩm về việc mỗi người đều có một số mệnh nghề nghiệp nhất định. Tôi hoàn toàn bị thu hút vào những chọn lựa nghề nghiệp của mọi người

−

làm thế nào họ khởi đầu công việc mà họ đã từng làm, nếu họ thích thú với công việc đó, và đặc biệt là họ có có một ước mơ thầm kín nào đó về những điều họ thực sự thích làm. Do một vài duyên cớ, mọi chuyện rất tự nhiên khi tôi bàn về nghề nghiệp của mọi người cũng y như đang bàn chuyện về con thú cưng của họ, mảnh vườn của họ, hay một bộ phim mà họ đã từng xem.

Nhưng cho dù việc trò chuyện về nghề nghiệp dường như thật tự nhiên đối với tôi thì việc trở thành một chuyên gia tư vấn việc làm gần như không dễ dàng như thế. Tôi đã đối mặt với cảm xúc bị từ chối và thất vọng tương tự như một số người đôi khi cảm thấy trong các cuộc phỏng vấn. Không lâu trước khi tôi chính thức chuyển sang nghề tư vấn việc làm, tôi đã quyết định đi hỏi một số ít các nhà huấn luyện việc làm rằng họ có cho là tôi thích hợp với nghề nghiệp này hay không, tôi có thể trông đợi được điều gì từ nghề này, và triển vọng nghề nghiệp này sẽ như thế nào. Tất cả 10 người mà tôi đã hỏi đều nói rằng tôi sẽ “không bao giờ thành công” nếu thiếu tấm bằng thạc sĩ về tư vấn hoặc về giáo dục. Tôi không có bằng cấp, và tôi cũng không có ý định sớm lấy một tấm bằng.

Một người có nói rằng: “Không có cơ quan nào tuyển người cả – nền kinh tế hiện nay quá yếu kém. Đang còn cả nghìn người từ khắp nơi trên thế giới đến để cố gắng tìm được một công việc tại trường cao đẳng cộng đồng địa phương”. (Nghe có vẻ quen thuộc quá?).

Thêm một chuyên gia khác cảnh báo: “Tôi không thích cô bỏ phí thời gian để cố gầy dựng sự nghiệp làm tư vấn việc làm trong cái thị xã này. Nó quá nhỏ, và tôi chưa thấy có bất cứ tư vấn viên nào thành đạt”.

Sau “lời động viên” không gây hứng thú gì của 10 người này, tôi đã sẵn sàng rời bỏ thị xã — và tìm bất cứ công việc gì để làm ngoại trừ cố vấn việc làm! Nhưng tôi đã không làm như thế. Một cách nào đó, lời cảnh báo của họ đã đặt ra một thách thức đối với tôi. Tôi đã từng xông thẳng vào nhiều khó khăn khác khi mà mọi người đều nói không thể. Tôi biết rằng mình lại có thể làm được như thế lần nữa.

Ngay lập tức, tôi bắt đầu đề nghị được trò chuyện miễn phí tại tất cả các loại tổ chức, doanh nghiệp về vấn đề xác lập mục tiêu, lòng tự trọng, và cách viết lý lịch bản thân (résumé). Tôi tham dự một số buổi thảo luận và hội nghị chuyên ngành về phát triển nghề nghiệp. Tôi đọc từng quyển sách về nghề nghiệp và việc làm mà tôi có thể vớ được trong tầm tay, và tôi tham gia một số khóa học cấp chứng chỉ về tư vấn và phát triển nghề nghiệp. Trong vòng 6 tháng kể từ khi quyết định trở thành một chuyên viên tư vấn việc làm, tôi đã có được những cuộc hẹn đăng ký trước đó từ 2 tháng với một danh sách chờ đợi dài! Tôi làm việc với khách hàng ở rất nhiều ngành nghề kinh doanh như xuất bản, kỹ thuật sinh học, vi mạch bán dẫn, buôn bán, nghệ thuật, giải trí, viễn thông, y tế, luật, tin học, quốc phòng, thiết kế Web, kỹ sư, bệnh viện, thực phẩm, và thậm chí cả nghề làm rượu nữa. Tôi tham gia thuyết trình trong các buổi hội thảo và tiếp xúc cá nhân với mọi người ở mọi địa vị xã hội – sinh viên, giám đốc điều hành, nhân viên cấp thấp và các Tiến sĩ.

Một ngày nọ, tại một trong những lớp học của tôi, một phụ nữ thốt lên: “Cô biết không, cô nên viết một cuốn sách!”. Tôi thích ý tưởng đó, phần nhiều vì nó là một thách thức khác và vì tôi thực sự nhận ra rằng, tôi có thể tiếp tục nghề đào tạo các kỹ năng tìm việc làm cho từ 10 đến 20 người một lần, hoặc tôi có thể vươn tới hàng nghìn người cùng một lúc!

Tôi đã viết chương đầu tiên của cuốn sách giờ đây bạn đang đọc và trịnh trọng đưa nó cho một biên tập viên hàng đầu ở San Francisco. Tôi nghĩ chắc là anh ta sẽ yêu thích ý tưởng của tôi và nhận ra tác phẩm này sẽ thành công chỉ trong phút chốc mà thôi.

Hai tuần sau, tôi nhận được một lá thư đại loại như từ chối, mà thậm chí không có cả chữ ký tác giả. Khi tôi gọi điện thoại và hỏi anh ta về chương sách, nhà biên tập nói: “Cái tựa đề thì tốt đấy, nhưng ai sẽ đọc nó? Tôi xin lỗi, chúng tôi không thể công bố cuốn sách của ông”.

Tôi bị suy sụp hoàn toàn, nhưng tôi đã không để cho sự thất bại này ngăn trở tôi. Tôi bị thuyết phục rằng mình có một thông điệp đáng giá dành cho tất cả những ai đang trên đường tìm việc làm, một thông điệp với các công cụ quan trọng bảo đảm thành công của họ. Sau một ít thất vọng đến từ các biên tập viên khác, tôi quyết định đảm nhận hết tất cả bằng chính đôi bàn tay của mình và tự xuất bản cuốn sách.

Dĩ nhiên tôi đã bị nợ nần bao vây. Dĩ nhiên tôi sợ hãi lo lắng. Nhưng mọi sự sẽ qua đi nhanh chóng thôi

−

sau khi tôi đã bay đi khắp đất nước này để thiết lập các buổi hội thảo có chủ đề Phỏng vấn không hề đáng sợ, xuất hiện trên truyền thanh và truyền hình, và viết bài giới thiệu tác phẩm cho báo và tạp chí

−

các nỗ lực của tôi đã được đền bù.

Một buổi sáng nọ trong khi đang làm những công việc thường ngày, tôi nhấc điện thoại lên, và nghe giọng nói tuyệt vời của một biên tập viên từ New York! Cô ấy kể với tôi rằng đã đọc qua bài viết của tôi, và rằng rất thú vị về cuốn sách của tôi. Tôi đã quá sững sờ đến nỗi sau khi nghe cô ấy gửi lời chào và tự giới thiệu, tôi đã thốt lên: “Xin lỗi. Cô có thể chờ máy trong chốc lát được không? Tôi cần phải đi tìm thân xác mình và chui trở lại vào trong đó”.

Phương châm sống của tôi? Đó là sự kiên trì. Có thể việc tham gia phỏng vấn 1, 2 lần hay thậm chí 3 lần có kết quả không như bạn mong muốn. Nhưng với những công cụ phòng bị có trong cuốn sách

này, chúng ta sẽ biến những con số 4, 5 và 6 thành những lời đề nghị nhận việc. Tôi biết rằng bạn có thể làm được điều đó!

CHƯƠNG 1

CUỘC CHIẾN CHỐNG LẠI

NỖI SỢ

Cánh cửa cơ hội sẽ không mở ra trừ khi bạn đẩy nó.

Khuyết danh

Tim là trưởng nhóm của đội dàn dựng ánh sáng cho một đài truyền hình thông tin địa phương ở thành phố Salt Lake, tiểu bang Utah. Sau 4 năm làm việc trong đội và cuối cùng trở thành chuyên viên thiết kế hiệu quả ánh sáng cao cấp, anh đã hình dung mình có quyền được hưởng sự đền bù xứng đáng và đã sẵn sàng chuyển đến Los Angeles để tìm việc trong ngành công nghiệp điện ảnh.

Không có sự ràng buộc nào về gia đình hay các bổn phận khác, anh đã gói hành lý lên chiếc xe tải cũ kỹ của mình và trực chỉ Hollywood. Sau 4 tháng, anh đã có được cuộc phỏng vấn đầu tiên, một buổi gặp gỡ với giám đốc hình ảnh của một mạng lưới chương trình phim trong tuần. Anh sẵn sàng bắt đầu công việc từ cấp bậc thấp nhất, nhưng thật không may, cuộc phỏng vấn thất bại ngay cả khi chỉ cần một cơ hội như thế.

“Đó giống như là một buổi chất vấn”, anh quả quyết khi gọi điện cho tôi. “Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng tôi sẽ phải kể hết câu chuyện cuộc

17

Phỏng vấn không hề đáng sợ

đời mình chỉ để có được việc làm trong một bộ phim! Các câu hỏi của họ thật không thể chịu được. Tôi đâu phải là một nhà phẫu thuật thần kinh”.

Anh ấy cho biết suy nghĩ của mình: “Tôi không biết chuyện gì đã xảy ra. Khi họ đặt câu hỏi về các yếu điểm và thất bại của tôi, miệng tôi bỗng khô ran, và dường như xương hàm tôi cứng lại. Tôi chỉ ngồi lỳ tại chỗ và hoàn toàn đông cứng lại! Chắc hẳn họ phải nghĩ rằng tôi là một thằng ngớ ngẩn! Tôi bước ra khỏi nơi đó mà run rẩy trong lòng, có cảm tưởng như mình hoàn toàn là một thằng ngốc. Tôi sẽ không bao giờ muốn trải qua một điều gì đó tương tự như thế này một lần nữa!”

Hiển nhiên bạn không đơn độc khi chịu đựng một số cảm xúc tiêu cực về phỏng vấn. Phần đông mọi người xem phỏng vấn như là một nơi nào lơ lửng giữa sự khó chịu êm dịu và nỗi khiếp sợ kinh khủng. Cuốn sách này sẽ trao cho bạn những chiến lược đặc biệt để chế ngự nỗi lo sợ và bịt miệng những tiếng nói tiêu cực này.

Các nỗi sợ phỏng vấn phổ biến nhất

11 nỗi sợ phổ biến nhất khi tham gia phỏng vấn mà người ta nói lại cho tôi biết được liệt kê trong danh sách sau đây. Ngay bây giờ, hãy đánh dấu vào ô trống trước bất cứ nỗi sợ nào mà bạn có. Hãy sử dụng bút chì! Bạn sẽ quay trở lại danh sách này khi đọc gần xong cuốn sách, và tôi có thể dự báo chắc chắn rằng rất nhiều nỗi sợ mà bạn đang có hiện giờ sẽ hoàn toàn bị “xóa sạch” sau đó.

□

Tôi lo sợ họ sẽ đặt với tôi một câu hỏi mà tôi không biết cách trả lời. Các chương từ 2 cho đến 5, cộng thêm các cuộc phỏng vấn mẫu ở cuối cuốn sách này, sẽ giúp bạn trả lời một cách chiến lược bất cứ loại nào trong bốn loại câu hỏi phỏng vấn.

□

Tôi lo lắng mình sẽ giống như đang khoác loác. Rất nhiều người trong chúng ta học được từ thủa bé hoặc khi đã lớn lên

18

Chương 1: Cuộc chiến chống lại nỗi sợ

rằng “ca ngợi chính mình” là một dấu hiệu của sự ích kỷ. Nhưng việc cung cấp thông tin về tính chất của công việc bạn đã từng làm thì không phải như vậy. Trong Chương 3, bạn sẽ thấy được sự khác biệt giữa khoác loác và nói rõ sự thật đơn thuần.

□

Tôi có phải nói rằng tôi đã bị sa thải khỏi công việc trước đó không? Họ có thể khám phá ra được điều đó không? Có những qui định của luật pháp bảo vệ bạn khỏi sự tò mò của người sử dụng lao động tương lai vào quá khứ của bạn. Chúng ta sẽ thảo luận về những qui định này cũng như cách tốt nhất để đối phó với những câu hỏi liên quan đến các tình huống nghề nghiệp trước đây.

□

Mọi nhà tuyển dụng đều nói rằng tôi hoặc không đáp ứng yêu cầu hoặc lại vượt quá xa yêu cầu của họ. Tôi nên làm gì bây giờ? Thông thường, khi nhà tuyển dụng nói rằng họ lo lắng những vấn đề như vậy thì thực sự họ đang muốn dấu ít nhiều sự thật. Chúng ta sẽ tìm ra thật chính xác cách thức để xác định và xoa dịu những vấn đề đó trong Chương 5 khi đề cập đến “những câu hỏi đằng sau những câu hỏi”.

□

Tôi có phải nộp các kết quả kiểm tra chất gây nghiện, kiểm tra tư cách, hay trắc nghiệm tính cách không? Việc kiểm tra chất gây nghiện, kiểm tra tư cách, và trắc nghiệm tính cách là việc phổ biến và khó tránh khỏi ở các cơ quan hiện nay. Nếu muốn, bạn có thể từ chối làm việc tại một nơi có những thủ tục tuyển dụng quá chặt chẽ như vậy.

□

Tôi nên làm gì nếu phỏng vấn viên đặt những câu hỏi xâm phạm đời tư hoặc bất hợp pháp? Có một số chủ đề phải bị hạn chế khi phỏng vấn, ví dụ như các khuyết tật trên cơ thể, tình trạng hôn nhân, hay khuynh hướng tình dục. Chúng ta sẽ nói đến cách thức để tránh những câu hỏi có tính chất buộc tội và bất hợp pháp này.

19

Phỏng vấn không hề đáng sợ

□

Tôi không biết phải làm gì với đôi bàn tay trong suốt cuộc phỏng vấn. Đây là một nỗi lo rất thường gặp. Một khi bạn đã biết được bí mật có uy lực nhất của những cử chỉ không lời trong một cuộc phỏng vấn, bạn sẽ biết sử dụng đôi bàn tay của mình, và thậm chí bạn sẽ không còn cần phải suy nghĩ đến chúng nữa!

□

Tôi lo sợ mình sẽ “bị đông cứng lại” trong cuộc phỏng vấn. Bạn sẽ học được kỹ thuật “lảng tránh và tiếp tục”, là một cách rất thuyết phục và dễ chịu để giải quyết vấn đề này. Khi bạn đã học được điều đó, mọi sự sẽ trở nên rất tự nhiên.

□

Tôi phải trả lời những câu hỏi về kỹ thuật. Chúng rất dễ, và tôi biết rằng mình trả lời đúng. Nhưng người phỏng vấn lại nói rằng tôi trả lời sai. Tôi phải làm gì trong tình huống như vậy? Nghe có vẻ quen thuộc quá? Nếu là một kỹ sư hoặc nhà khoa học, bạn rất có thể sẽ phải đối mặt với loại tình huống này. Điều đó có thể làm bạn mất tự tin! Trong Chương 5, phần “Các câu hỏi gây căng thẳng”, chúng tôi sẽ chỉ cho bạn cách thức trả lời câu hỏi và giữ được bình tĩnh.

□

Tôi có phải tiết lộ số tiền mà tôi nhận được cho công việc trước đó không? Làm thế nào và khi nào tôi nên đặt vấn đề về mức lương? Chúng ta sẽ thảo luận về từng tình huống thương lượng mức lương trong Chương 7. Bạn không những có khả năng kiểm soát các cuộc thảo luận về mức lương mà còn có thể làm chủ tình huống đó.

□

Làm thế nào tôi có thể giải thích về việc mình đã bị cho nghỉ việc? Sẽ có cách rất đơn giản để giải thích về việc bị cho nghỉ việc mà vẫn không bị chê trách và vẫn giữ được giá trị của bạn. Điều này nằm ở Chương 5.

Ngoài việc giúp bạn có thể bơi một cách thoải mái ra khỏi vùng nước chứa đầy những nỗi sợ phổ biến này, cách tiếp cận của phỏng vấn

20

Chương 1: Cuộc chiến chống lại nỗi sợ

tự tin sẽ đem đến cho bạn những điều mà hầu hết các cuốn sách khác không thể làm được, tập trung vào việc nắm vững bốn trường loại hỏi đáp. Việc được chuẩn bị trước theo phương cách này sẽ cho phép bạn trả lời các câu hỏi một cách thoải mái và tin cậy.

Chiến lược hay Sự ghi nhớ

Phần lớn các cuốn sách về phỏng vấn đều xem mỗi câu hỏi như một thực thể tách biệt. Ví dụ như, họ có thể gợi ý 100 cách trả lời cho những câu hỏi phỏng vấn thường gặp nhất, với hi vọng rằng bạn sẽ nhớ câu hỏi nào sẽ được hỏi trong tình huống nào. Điều đó cũng tốt nếu bạn có một trí nhớ siêu việt, nhưng một chiến lược thậm chí sẽ còn tuyệt hảo hơn. Phỏng vấn tự tin là cách tiếp cận hoàn toàn mới với quá trình phỏng vấn, trong đó chúng ta sử dụng chiến lược chứ không phải là trí nhớ.

Bạn sẽ không phải ghi nhớ vô vàn trang giấy có chứa các câu hỏi phỏng vấn, và tôi cũng sẽ không dạy cho bạn bất cứ từ ngữ chính xác nào. Bạn sẽ không phải ghi nhớ bất cứ điều gì là không tự nhiên đối với bạn. Thay vì thế, bạn sẽ học hỏi những chiến lược

−

những nguyên tắc căn bản làm cho bạn tự do biểu lộ chính mình theo cách dễ chịu nhất có thể.

Bạn sẽ học cách phân chia các câu hỏi thành bốn trường hợp chính yếu và triển khai một kế hoạch tổng thể để trả lời mỗi loại câu hỏi này. Ví dụ như, các câu hỏi “Đâu là ưu điểm của bạn?” và “Đâu là điểm yếu của bạn?” thực sự là hai trường hợp hoàn toàn khác nhau. Câu hỏi thứ nhất được tôi gọi là câu hỏi trực tiếp, và câu hỏi thứ hai tôi gọi là câu hỏi gây căng thẳng. Để đạt được kết quả tốt, mỗi câu hỏi cần một chiến lược trả lời khác nhau, gần như có thể mâu thuẫn nhau. Bạn sẽ học cách tiếp cận dễ dàng nhất cho mỗi câu hỏi này trong các trang sách tiếp theo!

21

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Với những kỹ thuật phỏng vấn tự tin, bạn chỉ phải nắm vững bốn loại trường hợp thay vì nhớ hàng trăm câu hỏi.

Phỏng vấn có thể rất thú vị!

Khi bạn đọc cuốn sách này, tôi hy vọng rằng bạn sẽ “điều chỉnh lại” ý nghĩa của việc phỏng vấn đã hình thành trong bạn. Việc điều chỉnh lại này là một quá trình biến đổi cách nhận thức một tình huống từ đó bạn có thể nhìn nó dưới một góc nhìn khác, thường là tốt đẹp hơn. Bằng cách tạo được sự tự tin nhờ những kỹ năng tham gia phỏng vấn, bạn sẽ không còn xem phỏng vấn như một kiểu thẩm vấn khó chịu, và bạn sẽ bắt đầu nhìn nhận nó như một cơ hội không chê vào đâu được để học hỏi, để tìm sự thoải mái, và thậm chí niềm vui.

Một khi bạn phát hiện ra các kỹ năng của mình (mà chúng ta sẽ thực hiện trong chương kế tiếp), bạn sẽ thấy rằng phỏng vấn chỉ là một diễn đàn dành cho bạn để hưởng thú vui trò chuyện về những điều bạn có thể làm tốt nhất và thích làm nhất. Thử tưởng tượng xem! Một cuộc phỏng vấn xin việc lại có thể đem lại niềm vui!

Học cách tự tin tham gia phỏng vấn thì cũng giống như học khiêu vũ. Phải nắm vững một số bước cơ bản. Đầu tiên, bạn học và thực hành mỗi bước thật chậm rãi, nhưng phải mất nhiều thời gian trước khi bạn có thể lướt ngang trên sàn nhảy. Bạn đã có đúng cuốn sách sẽ giúp bạn học những bước nhảy này, và chỉ với một số thực hành nữa thôi, bạn sẽ có thể bay lên. Hãy tiến lên!

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

CHƯƠNG 2

XÂY DỰNG KHO TÀNG KỸ

NĂNG CỦA BẠN

Con đường dẫn đến hạnh phúc nằm trong hai nguyên tắc giản dị: Hãy tìm kiếm những gì mà bạn thích và làm những gì mà bạn có thể làm tốt, rồi đặt trọn vẹn tâm hồn bạn vào đó

−

tất cả mọi sinh lực, khát vọng và khả năng mà bạn có.

John D. Rockefeller

Lần đầu tiên Marie điện thoại cho tôi là vào một ngày thứ tư, nghe buồn bã và bối rối. Cô ấy nói: “Tôi đã trải qua cuộc phỏng vấn thứ bảy trong vòng 2 tháng. Tôi nghĩ mình cần một chuyên gia tư vấn việc làm.”

Cô ấy tiếp tục: “Tôi chỉ không thể hiểu được điều đó. Tôi đã viết lý lịch bản thân một cách chuyên nghiệp. Bà nên xem bản lý lịch này. Cũng không thể có vấn đề gì với diện mạo của tôi được. Mỗi lần trước khi tham dự phỏng vấn, tôi đều chuẩn bị đầu tóc, cắt móng tay, và luôn mặc bộ đồ đẹp nhất. Tôi thực sự không biết nên suy nghĩ gì. Điều đó khiến tôi tự hỏi phải chăng mình đã chọn sai nghề! Nếu một kẻ nào khác với ít kinh nghiệm hơn tôi lại có được việc làm chứ không phải là tôi, tôi tức muốn điên lên được!”

23

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Marie đã gửi fax cho tôi bản lý lịch của cô vào ngày trước buổi hẹn gặp gỡ nhau của chúng tôi. Trên mặt giấy, cô ấy trông thật xuất sắc. Trong bản lý lịch của mình, thật rõ ràng là cô ấy đã có 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực bán hàng, đã quản lý hơn 75 người, và đã số khách hàng quan trọng với doanh số lên đến vài triệu đô la mỗi khách hàng. Nếu biết cách trình bày thích hợp trong một cuộc phỏng vấn, Marie có thể đảm nhận nhiều vị trí bán hàng trong ngành kỹ thuật công nghiệp.

Cô ấy đã đến buổi hẹn tư vấn vào một ngày thứ sáu. Trong ít giây đầu tiên, tôi thấy rõ ràng rằng cô ấy có những kỹ năng xã hội xuất sắc. Lời chào của cô ấy thật chuyên nghiệp, và cô ấy có một nụ cười chiến thắng và một cái bắt tay vững vàng của ngành kinh doanh. Cô ấy nhìn thẳng vào mắt tôi và đứng thẳng, toát ra bên ngoài thật nhiều vẻ tự tin. Cô đã ăn mặc và trang điểm không chê vào đâu được. Rõ ràng không có bất cứ điều gì làm bạn không ưa cô ấy. Tôi thấy rằng vấn đề của cô ấy không phải là ấn tượng ban đầu.

Marie và tôi đã quyết định rằng chúng tôi sẽ thực hiện một cuộc phỏng vấn mô phỏng, trong đó tôi đóng vai người phỏng vấn và cô ấy sẽ tham gia với vai trò của chính mình. Câu hỏi đầu tiên tôi đặt ra cho cô ấy có lẽ là câu hỏi đầu tiên thường gặp nhất trong bất kỳ cuộc phỏng vấn nào: “Hãy kể cho tôi nghe về bản thân bạn”. Tôi tiếp tục với một số câu hỏi phổ biến khác như: “Hãy cho tôi biết về các kỹ năng của bạn” và “Ưu điểm lớn nhất của bạn là gì?”

Bằng chứng nào cho tôi thấy rằng cô ấy là một người xuất sắc? Cô ấy sẽ sử dụng kĩ năng của mình như thế nào để đem lại lợi nhuận cho công ty chúng tôi?

Trả lời của Marie cho những câu hỏi của tôi, mặc dù về mặt kỹ thuật thì đúng, nhưng toàn là những điểm chung chung và chỉ cho thấy một ấn tượng mờ nhạt về những gì mà cô ấy thực sự có thể đáp ứng

24

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

đối với vị trí giám đốc tiếp thị. Nếu tôi là người sử dụng lao động, tôi có thể đặt nghi vấn và ngờ vực về việc liệu cô ta có thể làm tốt như cô ta đã nói hay không. Một cách cụ thể hơn, làm sao cô ấy có thể chứng minh được năng lực của mình?

•

Ví dụ như, cô ấy có ý gì khi nói rằng mình “cực kì có kinh nghiệm”

−

Có phải cô muốn nói đến 2 năm kinh nghiệm? 5 năm? Hay có lẽ 20 năm?

•

Và cô ấy nói rằng mình có một “bề dày thành tích hiếm có”.

−

Chính xác điều gì đã làm cho thành tích của cô ấy là hiếm có?

−

Phải chăng cô muốn nói rằng mình đã vượt chỉ tiêu?

−

Phải chăng cô muốn nói rằng mình đã quản lý những khách hàng đem lại doanh số lớn?

•

Còn về lời bình phẩm của cô ấy khi nói rằng mình có một “khả năng phán đoán tuyệt vời về các nhu cầu của thị trường”?

−

Cô có thông thạo về nghiên cứu thị trường hay không?

−

Cô có thể cho tôi biết một ví dụ cụ thể về khả năng thấu hiểu các nhu cầu của khách hàng hay không?

Tôi không lấy làm ngạc nhiên khi cô ấy nói rằng ưu điểm lớn nhất của cô ấy là kỹ năng giao tiếp. Thực ra, hầu hết chúng ta đều tin rằng mình có kỹ năng giao tiếp tốt. Vấn đề ở đây chính là, trong phỏng vấn, bạn có chứng minh được điều đó hay không.

−

Cô có thể kể cho tôi nghe về một số buổi giới thiệu mà nhờ đó cô đã giành được khách hàng hay không?

−

Cô đã bao giờ tham gia thương lượng và đem lại kết quả có lợi cho công ty của cô hay chưa? Khi nào? Với ai? Số tiền đem về là bao nhiêu?

25

Phỏng vấn không hề đáng sợ

−

Có lẽ cô muốn nói rằng mình giỏi trong việc giải quyết các mâu thuẫn bằng khả năng giao tiếp.

Thật khó mà biết được chính xác những gì Marie muốn nói khi cô không đưa ra được những bằng chứng cụ thể để chứng minh cho những gì mình vừa nói. Cách chứng minh này chúng ta sẽ tìm hiểu trong hai chương kế tiếp. Bạn sẽ học cách để không phạm sai lầm như Marie đã mắc phải. Bạn sẽ biết rõ các kỹ năng của mình và biết chính xác làm thế nào để chúng có thể tạo ra tác động tích cực lên bất cứ tổ chức doanh nghiệp nào mà bạn xin việc. Không giống như Marie, bạn sẽ không làm những điều sau đây:

•

Cho rằng bản lý lịch sẽ nói thay mình.

•

Diễn đạt một cách chung chung và trông đợi người phỏng vấn “nối kết những dấu ba chấm” hộ cho bạn.

Không còn nghi ngờ gì nữa. Marie vẫn tiếp tục nhận được lời từ chối việc làm mặc dù cô có phong cách thân thiện và thích hợp với giới doanh nghiệp. Các chủ sử dụng lao động muốn có bằng chứng về khả năng của bạn! Thực tế là, trước khi một chủ sử dụng lao động trả cho Marie hơn 100.000 đô la một năm để đảm nhận cương vị giám đốc kinh doanh cho ông ta hay bà ta, thì họ sẽ muốn có một số ví dụ cụ thể về nơi chốn và cách thức Marie đã sử dụng để tạo ra lợi nhuận cho công ty mà cô đã làm. Marie không thể trông đợi bản lý lịch của mình “sẽ làm công việc nói chuyện” thay cho cô ấy. Thay vào đó, cô phải học cách diễn đạt một cách rõ ràng và súc tích những kết quả này.

Ở hai chương kế tiếp, bạn sẽ học cách làm thế nào để dễ dàng tránh khỏi cạm bẫy của việc diễn đạt quá mơ hồ chỉ bằng cách hiểu rõ những kỹ năng của mình và biết cách truyền đạt chúng một cách tự tin. Nào chúng ta cùng chuyển sang chủ đề hấp dẫn đó đi!

26

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

Đánh giá các kỹ năng của bạn

Lập ra một bản đánh giá lại các kỹ năng của bạn chính là bước khởi đầu thành công trong bất cứ cuộc phỏng vấn xin việc nào. Chín mươi phần trăm các chủ sử dụng lao động nói rằng lý do chính yếu để họ không chấp nhận ứng viên là vì người được phỏng vấn không thể trình bày rõ ràng các kỹ năng của anh ta hay cô ta. Hãy đọc đoạn cuối của câu trên một lần nữa. Điều đó không có nghĩa là họ không có các kỹ năng cần thiết để thực hiện công việc, mà có nghĩa là họ không thể trình bày thành lời các kỹ năng này một cách thuyết phục nhất.

Khi bạn làm xong các bài tập này ở hai chương kế tiếp, bạn sẽ tạo được nền tảng cho vô số các kỹ năng và thành tích cá nhân mà tôi gọi là “kho tàng kỹ năng” của bạn. Trong chương này, chúng ta sẽ tiến hành đánh giá lại các kỹ năng mà bạn có. Đâu là các kỹ năng chung của bạn? Đâu là kỹ năng đặc trưng phù hợp với nghề nghiệp của bạn? Các tính cách làm tăng thêm giá trị cho bạn? Các năng lực hiếm có của bạn? Các tài năng và năng khiếu thiên bẩm đặc biệt làm cho bạn trở nên độc đáo?

Việc học tập từ những “câu chuyện” qua danh sách các kỹ năng của bạn là công việc mà chúng ta sẽ giải quyết cùng với nhau trong Chương 3, ở đó, bạn sẽ học phương pháp súc tích và hiệu quả nhất để diễn đạt thành lời các kỹ năng của mình với mẫu câu Định lượng (Q statements). Sẽ không có câu hỏi nào của phỏng vấn viên khiến bạn bối rối bởi vì bạn luôn luôn ở tư thế đã chuẩn bị sẵn những câu chuyện về thành tích của mình để có thể gây ấn tượng và thậm chí làm họ hoa mắt.

Trong chương này, chúng ta sẽ thảo luận về năm loại kỹ năng:

•

Kỹ năng chung

•

Kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp

•

Tính cách

27

Phỏng vấn không hề đáng sợ

•

Năng lực

•

Năng khiếu thiên bẩm

Việc nhận dạng các kỹ năng của bạn chính là bước đầu tiên để chọn lựa các câu chuyện và ví dụ minh họa, từ đó bạn sẽ có thể trình bày các kỹ năng và kinh nghiệm của mình cho phỏng vấn viên một cách rõ ràng, thuyết phục (và thú vị) nhất.

Các kỹ năng chung

Đầu tiên, chúng ta hãy cùng xem xét các kỹ năng chung và tìm hiểu lý do tại sao chúng lại có thể đóng vai trò quan trọng khi bạn tham gia phỏng vấn, cho dù bạn có dự định giữ nguyên lĩnh vực nghề nghiệp hay nghĩ đến việc chuyển sang một lĩnh vực làm ăn mới.

Sử dụng các kỹ năng chung trong một buổi phỏng vấn thay đổi nghề nghiệp

“Kỹ năng quản lý” là một ví dụ về kỹ năng chung. Nó được gọi là một “Kỹ năng chung” vì chúng ta có thể bắt gặp nó trong hầu hết các ngành kinh doanh

−

thể thao, tin học, buôn bán lẻ, sản xuất, chăm sóc sức khỏe và thậm chí cả ngành giải trí nữa. Và những nghề như giám đốc kinh doanh, giám đốc hành chính, giám đốc sản xuất, giám đốc dự án, giám đốc chương trình, giám đốc văn phòng và giám đốc kế toán đều cần có “kỹ năng quản lý”.

Một điều thú vị khi thiết lập kho tàng kỹ năng chung chính là nó sẽ cho phép bạn liên kết nhóm kỹ năng bạn đã thu nhận được trong một ngành nghề với nhóm kỹ năng cần thiết trong một ngành nghề khác. Một người đã từng làm quản lý ngân quỹ, lập các bản kiểm kê, và điều hành nhóm nhân viên trong ngành tin học thì có thể ứng dụng các kỹ năng này vào một ngành nghề khác như sản xuất chẳng hạn.

28

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

Nói cách khác, nếu bạn muốn nhảy từ vị trí một giám đốc dự án trong ngành kỹ thuật sang vị trí giám đốc sản xuất trong ngành công nghiệp điện ảnh, bạn có thể sẽ bối rối khi tìm những kỹ năng chung quan trọng cần thiết cho sự thay đổi đó. Tuy nhiên, trong quá trình phỏng vấn , bạn có thể cần phải trả lời những câu hỏi của nhà tuyển dụng về khả năng tạo ra được sự chuyển đổi đó. Câu trả lời của bạn có thể tương tự như thế này:

Mặc dù tôi chưa có kinh nghiệm trực tiếp trong ngành công nghiệp điện ảnh, nhưng tôi có kỹ năng quản lý. Tôi đã điều hành những khoản ngân sách lên đến 1 triệu đô la, quản lý các nhóm nhân viên lên đến 48 kỹ sư và chuyên gia kỹ thuật, và thường sắp xếp các chương trình có liên quan đến ba dự án khác nhau, trong thời hạn khác nhau. Bằng việc sắp xếp lịch trình một cách sáng tạo và phân phối các nguồn lực một cách cẩn trọng, tôi có khả năng hoàn thành một dự án trước thời hạn 18 ngày, và do đó tiết kiệm cho công ty của tôi hơn 147.000 đô la. Đó chính là cách tiết kiệm mà tôi cũng muốn mang lại cho công ty của ông.

Holly, một trong những khách hàng của tôi, là một giáo viên, nhưng lại có thể chuyển sang làm việc trong ngành đào tạo và phát triển cho bộ phận nhân sự của một công ty ví tính cỡ lớn và nhận được mức lương khá cao. Mặc dù các ngành nghề khác nhau, nhưng cô ấy có khả năng xác định một số kỹ năng quan trọng của chung hai ngành nghề này. Danh sách các kỹ năng chung của cô ấy như sau:

•

Thiết kế giáo án

•

Nghiên cứu

•

Trình bày

•

Dạy học

•

Ước lượng

Khi giám đốc nhân sự hỏi làm thế nào cô ấy nghĩ rằng mình có thể áp dụng các kỹ năng dạy học vào công việc đào tạo, Holly đã nói như sau:

29

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Khi tôi nhận chủ nhiệm một lớp bốn của trường Tiểu học Bowden Street ở Minneapolis, điểm trung bình của lớp trong 5 năm trước đó là điểm C trừ. Tôi ứng dụng các kỹ năng của mình để nghiên cứu, thiết kế những chương trình phù hợp với lứa tuổi, các phương pháp học tập tương ứng, và triển khai các buổi dạy sáng tạo, vì vậy, điểm trung bình của lớp đã được nâng lên mức B cộng. Đó là một thành tích mà tôi rất tự hào — đơn giản đó là cách cải thiện mà tôi mong muốn tạo ra cho tinh thần và hiệu năng làm việc của các nhân viên trong công ty ông.

Sử dụng các kỹ năng chung để tìm một công việc mới

Hiển nhiên, các kỹ năng chung có thể được sử dụng khi bạn định xin cùng một loại công việc trong cùng một lĩnh vực kinh doanh. Nếu bạn định xin đảm nhận công việc quản lý tập thể công tác xã hội tại một cơ quan mà số lượng nhân viên tham gia đặc biệt đông, thì bạn cần phải nhấn mạnh một số kỹ năng chung mà tổ chức đó đòi hỏi. Giả sử danh sách các kỹ năng chung bao gồm:

•

Khả năng đánh giá

•

Khả năng cố vấn

•

Khả năng nghiên cứu

•

Khả năng báo cáo

•

Khả năng cộng tác

•

Khả năng tổ chức

Nếu phỏng vấn viên hỏi bạn: “Đâu là những ưu điểm của bạn ?”, thì bạn có thể chọn cách trả lời như sau, bằng cách giới thiệu ba ưu điểm đáng chú ý nhất và sau đó trau chuốt kỹ càng một trong những ưu điểm đó, ví dụ như câu trả lời được trích dẫn bên dưới:

Hỏi

: Đâu là những ưu điểm lớn nhất của bạn?

30

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

Đáp:

À, một vài ưu điểm lớn của tôi là khả năng cố vấn, báo cáo và tổ chức. Kinh nghiệm cho thấy kỹ năng tổ chức của tôi thể hiện rõ ở vị trí mà tôi đã làm cho Ford Human Services ở Richmond, Virginia. Tôi chịu trách nhiệm quản lý một nhóm người với hơn 75 khách hàng, nghĩa là tôi phải cẩn thận ghi chép và lưu giữ thông tin, và dĩ nhiên phải xem xét kỹ những thông tin này trước mỗi lần gặp gỡ một khách hàng. Tôi được tuyên dương vì đã cung cấp được nhiều chi tiết trong các bản báo cáo của mình, mà tôi có khả năng đó là vì đã tổ chức sắp xếp các hồ sơ về khách hàng của mình rất tốt. Tôi luôn tự hào rằng nhờ kỹ năng tổ chức của mình, tôi đã có thể điều hành một lượng khách hàng lớn đến như thế. Tôi tin tưởng rằng mình sẽ đem đến cho khách hàng của ông sự tôn trọng và quan tâm sâu sắc tương tự như vậy.

Bạn có thể xem xét mô hình mẫu như sau:

1.

Bạn đề cập đến ba kỹ năng đã dùng trong công việc trước đó mà cũng sẽ có giá trị cho công việc sắp tới của mình. (Ở Chương 8, chúng ta sẽ khám phá cách để đánh giá xem những kỹ năng nào là quan trọng đối với phỏng vấn viên).

2.

Bạn chọn một kỹ năng mà bạn tin tưởng rằng quan trọng nhất cho công việc mà bạn xin ứng cử.

3.

Bạn kể lại một câu chuyện thật ngắn về kỹ năng đặc trưng đó. Bạn có thể trau chuốt câu chuyện này bằng cách cung cấp những con số, tỷ lệ phần trăm, ý kiến phản hồi, xếp loại, và lượng tiền mặt cụ thể. (Chúng ta sắp khảo sát đầy đủ kỹ thuật này trong Chương 3 về mẫu câu Định lượng (Q statements)).

4.

Bạn nói rằng mình tự hào về thành tích này.

5.

Bạn nối kết những thành tích hay kết quả đã có của mình với khả năng sẽ phát huy chúng trong tương lai tại công ty mà bạn muốn xin việc, bằng cách nói rằng: “Và đó chính xác là những

31

Phỏng vấn không hề đáng sợ

gì tôi muốn thực hiện cho công ty của ông/ bà”. (Trong Chương 5, chúng ta sẽ đề cập đến lý do vì sao điều này thật quan trọng).

Đánh giá các kỹ năng chung

Giờ đây là lúc bạn xem xét lại những kỹ năng chung mà bạn có:

1.

Hãy đọc lướt qua danh sách các kỹ năng chung sau đây.

2.

Hãy đánh dấu những kỹ năng nào mà bạn thấy thông thạo. Bạn có thể mới chỉ sử dụng một kỹ năng nào đó có một lần nhưng ở mức độ khá thông thạo để có thể sử dụng được nó một lần nữa nếu có cơ hội.

Hãy rộng lượng với chính mình khi bạn quyết định xem liệu mình có các kỹ năng này hay không. Bạn không cần phải là một chuyên gia về một lĩnh vực nào đó, cũng không nhất thiết phải sử dụng chúng trong môi trường công việc trước đây. Hãy suy nghĩ thật kỹ về những tình huống ở trường học, vui chơi giải trí, xã hội hay tình nguyện mà bạn đã có dùng các kỹ năng này:

___ Quảng cáo

___ Đánh giá hiệu năng

___ Khuyên bảo

___ Đánh giá tiến trình

___ Phân tích dữ kiện

___ Đánh giá chất lượng

___ Phân tích tình huống

___ Hỗ trợ

___ Sắp xếp sự kiện

___ Chú ý đến chi tiết

___ Kiểm toán

___ Xây dựng cơ cấu

___ Xây dựng mối quan hệ

___ Chi tiêu ngân sách

___ Xây dựng lòng tin

___ Tính toán

___ Xây dựng sự cộng tác

___ Phân loại

___ Quan hệ khách hàng

___ Huấn luyện

___ Trao đổi thông tin

___ Giao tiếp dưới dạng viết

32

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

___ Giao tiếp bằng lời

___ Giao tiếp không bằng lời

___ Giao tiếp bằng cảm xúc

___ Giao tiếp bằng ý tưởng

___ Giao tiếp bằng chỉ dẫn

___ Khái niệm hóa

___ Cố vấn

___ Hiệu chỉnh

___ Tư vấn

___ Xử lý dữ kiện

___ Ra quyết định

___ Trang trí

___ Ủy quyền

___ Phát triển hệ thống

___ Phát triển thiết kế

___ Phát triển tài năng

___ Chẩn đoán

___ Hướng dẫn

___ Biên soạn

___ Vẽ

___ Lái xe

___ Biên tập

___ Giáo dục

___ Cảm thông

___ Thúc ép

___ Sắp đặt

___ Đánh giá

___ Thay thế

___ Hoạch định tài chính

___ Dự báo

___ Phát biểu có hệ thống

___ Khả năng thành lập ngân quỹ

___ Hàn gắn

___ Giúp đỡ người khác

___ Thực hiện

___ Tưởng tượng

___ Ảnh hưởng

___ Đề xướng

___ Trực cảm

___ Can thiệp

___ Nói trước công chúng

___ Phát minh

___ Ghi nhận

___ Điều tra

___ Sửa chữa

___ Lãnh đạo người khác

___ Tái kiến tạo

___ Thuyết giảng

___ Báo cáo

___ Nâng đỡ

___ Nghiên cứu

33

Phỏng vấn không hề đáng sợ

___ Lắng nghe

___ Kinh doanh và tiếp thị

___ Quản lý các nhiệm vụ

___ Bán hàng

___ Tiếp thị

___ Bảo dưỡng trang thiết bị

___ Tiếp thị và giao tiếp

___ Phục vụ khách hàng

___ Xoa dịu

___ Giám sát

___ Khuyến khích

___ Khảo sát

___ Quan sát

___ Xây dựng nhóm

___ Điều khiển máy vi tính

___ Lãnh đạo nhóm

___ Tổ chức

___ Gọi điện thoại

___ Ra lệnh

___ Phục vụ

___ Quản lý chương trình

___ Chế tạo công cụ

___ Lập trình máy tính

___ Đào tạo

___ Quản lý dự án

___ Giải quyết vấn đề

___ Xúc tiến

___ Sử dụng trang thiết bị

___ Thấu hiểu

___ Sử dụng Internet

Những kỹ năng chung khác chưa được đề cập đến:

3.

Bây giờ, hãy đọc lại danh sách một lần nữa từ đầu đến cuối. Lần này, hãy khoanh tròn các kỹ năng nào bạn không đánh

34

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

dấu nhưng mong muốn được tiếp tục sử dụng trong công việc sắp tới của mình.

4.

Bây giờ bạn đã có một danh sách với một số kỹ năng được đánh dấu và khoanh tròn, với ý nghĩa là:

a.

Bạn có thể sử dụng chúng.

b.

Bạn thích sử dụng chúng.

c. Bạn mong muốn tiếp tục sử dụng chúng trong công việc sắp tới của mình.

5.

Còn thêm một bước nữa, và đây là bước mang tính thử thách nhiều nhất. Hãy chọn ra sáu trong các kỹ năng mà bạn có trong danh sách của mình và đã được khoanh tròn hoặc đánh dấu.

Khi đã giới hạn lại con số các kỹ năng của mình xuống sáu, có thể bạn sẽ suy nghĩ rằng: “Tôi mong muốn sử dụng hầu hết các kỹ năng này. Tôi thích thú sử dụng chúng đến nỗi tôi chẳng hứng thú gì khi thu hẹp danh sách lại còn có sáu”. Lúc ấy, hãy suy nghĩ về điều này: Lần cuối bạn mua hay thuê một chiếc xe hơi, bạn có thực sự xem xét cụ thể các tính năng của chiếc xe

−

từ trục xe, ống khói cho đến bugi rồi đèn chiếu hậu hay không?

Bạn có bị dụ dỗ mua chiếc xe hay không nếu người bán hay bên quảng cáo chỉ nói rằng: “Chiếc xe này có tất cả các tính năng” mà không hề giải thích một cách cụ thể những tính năng nào của chiếc xe là quan trọng nhất?

Liệu chiếc xe có thu hút bạn hơn khi bên quảng cáo hoặc người bán có đề cập đến sáu hoặc bảy tính năng đặc biệt mà bạn thực sự muốn biết, ví dụ như máy điều hòa, hệ thống âm thanh với sáu loa, hay một chế độ bảo hành vô điều kiện trong 5 năm tại xưởng sản xuất?

35

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Các “tính năng đặc biệt” của chiếc xe hơi này cũng giống như những kỹ năng mà bạn đã chọn và mang theo bên mình khi tham gia phỏng vấn.

Bằng cách đề cập đến “những tính năng” bạn biết rằng mình có và bạn cũng biết rằng người chủ sử dụng lao động mong muốn ở bạn, bạn sẽ cho họ thấy mình được trang bị tốt để có thể giải quyết những khó khăn trong công việc. (Trong Chương 4 về chủ đề nghiên cứu, chúng ta sẽ học một số phương pháp để dễ dàng xác định xem kỹ năng nào là quan trọng đối với người chủ sử dụng lao động)

Các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp

Bạn có thể nói rằng: “Tốt, tôi là một nhà quản lý có kỹ năng tổ chức hiệu quả, nhưng nghề nghiệp của tôi còn cần nhiều thứ hơn thế nữa!”. Bạn nói đúng. Bạn phải sử dụng kiến thức chuyên môn và trình độ chuyên nghiệp trong nghề nghiệp riêng của mình. Các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp chính là những năng lực này, nó giúp bạn thành công trong một công việc đặc trưng ở một công ty đặc trưng với chuyên ngành công nghiệp đặc trưng. Đây là năng lực mà mọi người khác cùng làm công việc như bạn sẽ phải đáp ứng như là yêu cầu căn bản trong nghề.

Hãy đọc lướt qua những dòng bên dưới để xem một số ví dụ minh họa các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp cho nhiều ngành nghề khác nhau. Bạn có thể không thấy nghề nghiệp của mình trong danh sách, nhưng bạn sẽ thấy được sự khác nhau giữa các kỹ năng này với các kỹ năng chung mà chúng ta đã nói đến ở phần trên. Các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp của bạn thường được liệt kê trong bản lý lịch, nhưng hãy nhớ vấn đề then chốt của phỏng vấn là: Chỉ sở hữu được kỹ năng hay thậm chí đã viết nó ra trên bản lý lịch của bạn là hoàn toàn không đủ. Bạn còn phải có khả năng diễn tả nó bằng lời.

36

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

Xin vui lòng nhìn qua danh sách dưới đây về một số các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp mà bạn cần thông thạo. Tôi nghĩ rằng bạn sẽ nhận thấy chúng khác với các kỹ năng chung như thế nào:

Nghề nghiệp

Các kỹ năng đặc trưng cho nghề đã chọn

Kế toán

Khả năng chi trả tài khoản

Khả năng thu nhận tài khoản

Lập bảng lương

Chuyên gia tiếp thị

Viết thông cáo báo chí

Phối hợp trình diễn thương mại

Dự báo

Cố vấn tài chính

Trình độ chuyên môn về tài chính

Kiến thức về cổ phần, trái phiếu, quỹ chung

Kiến thức về hoạch định hưu dưỡng và

phúc lợi

Cầu thủ bóng đá

Hiểu chiến thuật bóng đá

Rèn luyện trong mùa ít thi đấu

Khả năng chơi theo vị trí (tiền vệ, phòng

thủ bậc 2, tiền vệ tấn công)

Nhà hoạch định môi

Kiến thức về địa chất học và sinh học

trường

Kiến thức về nguyên nhân và cách xử

lý các chất gây ô nhiễm

Kiến thức về sinh thái học của một

khu vực địa lý nhất định

37

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Nhà lắp ráp bán dẫn

Các linh kiện điện tử

Các thao tác và môi trường thí nghiệm an

toàn

Kỹ năng điều khiển các công cụ tinh xảo

Nhà tâm lý trị liệu

Chẩn đoán sức khỏe của khách hàng

Hiểu những hành vi không lời

Kỹ thuật trị liệu bằng nhận thức – hành vi

Nhà xuất bản

Khả năng đọc xuất sắc

Quá trình xuất bản từ lúc xếp chữ cho đến

khâu tiếp thị

Cách thức lượng giá tác phẩm để xuất bản

Lập trình viên máy tính

Các ngôn ngữ tin học

Các thuật ngữ máy tính Các ngôn ngữ C,

SQL, Perl, Java, JavaScript

Nhà phẫu thuật

Kiến thức về giải phẫu học và sinh lý học

con người

Cách thức chẩn đoán và tiên lượng bệnh

Khả năng tiến hành phẫu thuật

Quản lý văn phòng

Đặt hàng nguồn cung cấp văn phòng trong

phạm vi ngân sách

Phần mềm Microsoft Office, Lotus,

Peachtree

Vận hành hệ thống điện thoại nhiều tuyến

Giờ đây tôi muốn bạn thử bắt tay vào việc xác định một số kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp mà bạn có.

Kiểm kê các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp

Hãy liệt kê từ 6 đến 10 kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp của bạn

38

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

vào danh sách dưới đây. Đâu là kỹ năng bạn phải có để có thể kiếm được công việc trong ngành kinh doanh bạn đã chọn? Sẽ thật có lợi nếu các kỹ năng bạn có chính là các kỹ năng ở trong bản mô tả nghề nghiệp mà bạn phỏng vấn. Khi người chủ sử dụng lao động đặt ra những câu hỏi không thể tránh né được như: “Đâu là các ưu điểm của bạn?” và “Đâu là các kỹ năng của bạn?”, bạn đã có ngay trong tầm tay các kỹ năng tốt nhất cho nghề nghiệp đó rồi.

1.__________________________________________________

__________________________________________________

2.__________________________________________________

__________________________________________________

3.__________________________________________________

__________________________________________________

4.__________________________________________________

__________________________________________________

5.__________________________________________________

_________________________________________________

6.__________________________________________________

__________________________________________________

7.__________________________________________________

__________________________________________________

8.__________________________________________________

__________________________________________________

9__________________________________________________

__________________________________________________

10.__________________________________________________

__________________________________________________

39

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Các tính cách

Thật là thú vị ! Bây giờ chúng ta đã sẵn sàng chuyển sang một nhóm kỹ năng khác được gọi là tính cách. Chúng cũng quan trọng như các kỹ năng chung của bạn, và chúng thường hình thành nên tổ hợp các đặc điểm cá nhân mà bạn có. Các kỹ năng này thể hiện bạn là ai chứ không phải bạn làm được những gì, biểu hiện rõ nét ở thái độ, thói quen làm việc, nguyên tắc xử thế, và cách thức bạn quan hệ với mọi người xung quanh.

Khi người chủ sử dụng lao động đặt câu hỏi như sau: “Người chủ trước đây đã nhận xét về bạn như thế nào?” hoặc “Các đồng nghiệp trước đây nghĩ gì về bạn?”, thì sẽ rất có lợi nếu bạn có khả năng mô tả chính mình bằng cách sử dụng ba hoặc bốn tính từ có trong bài tập tiếp theo.

Xét lại tính cách của bản thân

Hãy đọc danh sách dưới đây hai lần. Lần đầu tiên, hãy đọc lướt qua danh sách và đánh dấu trước mỗi tính cách phù hợp với bạn. Nếu khiêm tốn quá thì bạn không thể gặt hát được bất cứ thứ gì đâu. Nếu bạn hỏi bất cứ người bạn hay đồng nghiệp tốt nào, thì anh ta hoặc cô ta sẽ có thể đồng tình rằng bạn thực sự có những phẩm chất đó !

___ Chấp nhận

___ Cởi mở

___ Chính xác

___ Dễ động lòng

___ Hướng đến thành quả

___ Đua tranh

___ Khuynh hướng thích hành động

___ Biết quan tâm

___ Tháo vát, năng nổ

___ Tự tin

___ Khát vọng

___ Thận trọng

40

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

___ Óc phân tích

___ Can đảm

___ Óc thẩm mỹ

___ Nhã nhặn, lịch sự

___ Quyết đoán

___ Sáng tạo

___ Nhận thức các sự kiện xung quanh

___ Tận tụy

___ Cân bằng

___ Đáng tin cậy

___ Nổi bật

___ Chú ý đến chi tiết

___ Có

dáng kinh doanh

___ Kiên quyết

___ Điềm tĩnh

___ Siêng năng

___ Chu đáo

___ Khôn khéo

___ Kích thích

___ Thẳng thắn, bộc trực

___ Có sức lôi cuốn

___ Sống có mục đích

___ Tận tâm

___ Năng động

___ Tiết kiệm

___ Mẫu mực

___ Thiết thực

___ Diễn cảm

___ Hiệu quả

___ Ngay thẳng

___ Cảm xúc mạnh mẽ

___ Thân thiện

___ Đầy nghị lực

___ Hào phóng

___ Vui vẻ

___ Thành thật

___ Nhiệt tình

___ Có khiếu

___ Làm việc tích cực và chu đáo

___ Dám mạo hiểm

___ Tôn trọng đạo lý

___ Thật thà

___ Hay giúp đỡ

___ Khôi hài

___ Độc lập

___ Phát kiến

41

Phỏng vấn không hề đáng sợ

___ Sâu sắc

___ Mạnh khỏe về thể chất

___ Gây cảm hứng

___ Kín đáo

___ Trí tuệ

___ Thông cảm

___ Thông minh

___ Tiên phong

___ Trực giác

___ Có hệ thống

___ Có tài sáng chế

___ Hữu ích

___ Am hiểu

___ Lịch thiệp

___ Hợp lý

___ Đúng giờ

___ Trung thành

___ Khuynh hướng về bổn phận

___ Chín chắn

___ Lý trí

___ Có phương pháp

___ Khuynh hướng về nhóm

___ Tỉ mỉ

___ Thanh thản

___ Khiêm tốn

___ Kiên trì

___ Có động cơ

___ Dè dặt

___ Khuyến khích

___ Thấu đáo

___ Tinh ý

___ Sôi nổi

___ Lạc quan

___ Sạch sẽ

___ Ngăn nắp

___ Tháo vát

___ Trật tự

___ Khoan dung

___ Thân mật, thoải mái

___ Lưu tâm

___ Kiên nhẫn

___ Đáng tin cậy

___ Cầu toàn

___ Lễ phép

___ Có sức thuyết phục

___ Tự do

42

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

___ Có trách nhiệm

___ Không ích kỷ

___ Đáp ứng nhiệt tình

___ Quyết tâm

___ Khuynh hướng về kết quả

___ Khác thường

___ Khoa học

___ Có tài ăn nói

___ Tự chủ

___ Linh hoạt

___ Năng nổ

___ Nhìn xa trông rộng

___ Chân thành

___ Nồng ấm

___ Hòa đồng

___ Ăn mặc tề chỉnh

___ Thanh thoát

___ Được mọi người ưa thích

___ Nói năng lưu loát

Lần thứ hai đọc lướt qua danh sách, hãy chọn ra ba hoặc bốn tính cách mô tả phù hợp nhất với bản thân bạn và bạn nghĩ rằng sẽ sử dụng cho công việc sắp tới của mình. Bạn có thể rất thành thạo trong hầu hết những kỹ năng này. Để giới hạn chúng xuống cho danh sách sau, hãy cố gắng liệt kê những tính cách chỉ xuất hiện ở bạn một cách tự nhiên và bình thường nhất. Bạn cũng có thể xem xét việc liệt kê những tính cách bạn thường được người khác khen ngợi nhiều. Hãy ghi chúng vào danh sách dưới đây:

1._______________________________________________________

2._______________________________________________________

3._______________________________________________________

4._______________________________________________________

Các năng lực

Bạn đã sẵn sàng để trình bày một số kỹ năng cơ bản bảo đảm sẽ gây ấn tượng cho người phỏng vấn và cân bằng định hướng của mình

43

Phỏng vấn không hề đáng sợ

−

các kỹ năng chung, kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp, và các tính cách của bạn. Giờ đây, chúng ta hãy thêm vào hai loại kỹ năng nữa càng làm cho lời trình bày của bạn đáng tin cậy hơn.

Đầu tiên là nhóm kỹ năng được gọi là năng lực. Năng lực thực ra là những nhóm kỹ năng, và chúng là tiêu chuẩn để đánh giá tất cả các nhân viên của công ty cũng như nhân viên tiềm lực. Chúng có thể tạo ra sự khác biệt giữa việc trúng cử hay bị bỏ qua. Chúng có thể và chắc chắn giúp xác định người nào nhận được việc làm và người nào không nhận được việc làm. Hơn thế nữa, các phỏng vấn viên được đào tạo để nhận ra các năng lực cũng như kỹ năng.

Cuốn sách The Occupational Outlook Handbook (Sổ tay hướng dẫn Triển vọng Nghề nghiệp), một nguồn thông tin nghề nghiệp hữu ích, luôn được Bộ Lao động Hoa Kỳ cập nhật và xuất bản hàng năm. Cuốn sách này liệt kê các công việc, khả năng chuyên môn cần có, triển vọng thị trường, và mức lương cho hơn 6.000 nghề nghiệp, nó được xuất bản cả trên toàn quốc. Việc truy nhập cuốn sách trên Internet ở địa chỉ www.bls.gov/oco/ hoặc ở bản in ra giấy tại thư viện chính là phương pháp tới ưu nhất để tìm kiếm nhiều thông tin về các loại kỹ năng, trình độ giáo dục, tính cách, và năng lực mà người lao động cần phải có để có thể đảm nhận tốt một số công việc nhất định. Thêm nữa, cuốn sổ tay còn liệt kê các năng lực cũng như kỹ năng để cung cấp cho người xin việc những gì mà các chủ sử dụng lao động đòi hỏi một cách trọn vẹn.

Ví dụ như, cuốn sổ tay hướng dẫn lưu ý rằng đối với vị trí Cố vấn tài chính và an ninh, những năng lực và tính cách như “một khát vọng thành đạt”, “khả năng vận dụng những thứ bị loại bỏ”, và “sự tự tin” thực sự có giá trị hơn đối với chủ sử dụng lao động thay vì các kỹ năng truyền thống như là khả năng số học hay một trình độ giáo dục chính quy.

Ngay cả đối với các vị trí có liên quan đến trình độ rất cao về kỹ năng kỹ thuật, năng lực vẫn đóng vai trò rất quan trọng. Trên một địa chỉ

44

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

Web mô tả nghề nghiệp về các kỹ năng cần thiết đối với một kỹ sư phần cứng máy tính, “khả năng sẵn sàng cập nhật liên tục tri thức” là một năng lực được xếp vào loại quan trọng ngang hàng với các kỹ năng khác có liên quan đến lĩnh vực kỹ thuật.

Năng lực nào có giá trị nhất?

Đây là một số năng lực cốt lõi quan trọng nhất mà nhiều vị trí công việc trong thương trường nhiều thăng trầm như hiện nay cần có:

•

Tính linh hoạt

. Khả năng thay đổi, đôi khi thật nhanh chóng, từ một nhóm nhiệm vụ công việc này sang một nhóm nhiệm vụ khác, hoặc từ một đội ngũ làm việc chung này sang một đội ngũ khác hay làm thêm giờ hoặc thay đổi giờ giấc.

•

Khả năng thích ứng

. Khả năng chịu đựng và tận dụng tối đa tiềm năng của những thay đổi lớn về mặt tổ chức ví dụ như liên doanh hoặc giảm sản xuất. Đó cũng là khả năng điều chỉnh để thích ứng với cương vị lãnh đạo và quản lý mới — thay đổi các phòng, bộ phận, địa điểm, hoặc chức danh nghề nghiệp.

•

Khả năng giải quyết vấn đề.

Khả năng tự sửa chữa. Có khuynh hướng khắc phục các vấn đề một cách độc lập và ít cần được giám sát. Có khả năng chịu đựng sự thất vọng và/hay thất bại cho đến khi tìm ra giải pháp cho vấn đề. Luôn kiên trì tìm hiểu những thông tin mơ hồ và không hoàn chỉnh, luôn nhẫn nại bất chấp sự thất bại hay thất vọng ban đầu.

•

Khả năng giao tiếp liên cá nhân

. Khả năng giao tiếp thích hợp với văn hóa của công ty cũng như những sở thích cá nhân, cùng với sự đồng cảm, sự minh bạch, và khả năng biết lắng nghe tốt. Có khả năng phản hồi và nhạy cảm với những sở thích đa văn hóa trong phong cách giao tiếp. Biết đọc một cách có kỹ thuật

45

Phỏng vấn không hề đáng sợ

và có khả năng tận dụng văn bản mới nhất cũng như các phương tiện truyền thông điện tử.

•

Khả năng học hỏi và sẵn lòng học hỏi

. Sẵn lòng tham gia các hội thảo và chuyên đề về phát triển nghề nghiệp. Có khả năng tự sửa chữa và thay đổi hành vi của bản thân. Có xu hướng tìm kiếm nguồn thông tin chính thức và không chính thức trong giáo dục, và nhận trách nhiệm cá nhân để luôn duy trì sự tiến bộ trong lĩnh vực hoặc nghề nghiệp của mình.

Một lần, tôi nghe vị Giám đốc Điều hành (CEO) của một công ty công nghệ cao nói với tôi rằng, cá nhân ông xem khả năng thích ứng là phẩm chất quan trọng nhất mà bất cứ nhân viên nào của ông cũng phải có được, và rằng ông ta sẽ không thuê mướn (và thậm chí đuổi việc) bất cứ ai không thể hiện được điều đó!

Các chủ sử dụng lao động thường ít khi hỏi bạn trực tiếp xem liệu bạn có hay không có những kỹ năng này, nhưng họ sẽ tìm kiếm điều đó trong thái độ của bạn, trong các câu chuyện bạn kể, và trong cách thức mà bạn kể chúng.

Bạn sẽ tiến hành kiểm kê những năng lực của mình trong chương kế tiếp, ở đó, tôi sẽ yêu cầu bạn cung cấp một ví dụ hay “câu chuyện” về cách thức bạn đã sử dụng chúng. Trong Chương 4, bạn sẽ học cách điều chỉnh các năng lực của mình sao cho phù hợp với những năng lực mà công ty đề cao, bằng cách sắp xếp chúng ngang hàng với nhiệm vụ và văn hóa của công ty.

Năng khiếu thiên bẩm của bạn

Loại kỹ năng cuối cùng tôi muốn đề cập đến đơn giản là những gì mà tôi gọi là “năng khiếu thiên bẩm”. Đó không phải là những gì bạn học được hay đọc được. Nó liên quan đến việc bạn là ai chứ không

46

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

phải bạn làm được gì. Nó có thể đã có trong con người bạn ngay từ lúc mới sinh ra. Có lẽ nó được khắc sâu vào mã di truyền, được thần thánh ban tặng, hay có lẽ có từ lúc còn trong bụng mẹ.

Điều quan trọng khi biết rõ năng khiếu thiên bẩm của mình chính là, dù bạn có ý thức về nó hay không, thì đó vẫn là thứ hấp dẫn nhất về bạn. Nó giống như mặt trời có các vì sao và hành tinh kỹ năng của bạn xoay xung quanh. Người phỏng vấn bạn có thể không thể đặt cho nó một cái tên, nhưng anh ta hay cô ta sẽ cảm nhận được nó khi bạn thanh thản, ung dung, và tự nhiên, và đó là điều mà cuốn sách này sẽ chuẩn bị cho bạn. Bạn có linh cảm về những năng khiếu thiên bẩm của mình hay không ?

•

Đâu là điều mà người ta thường khen tặng bạn? Đó có phải là sự nhanh trí hay sự thông minh của bạn hay không? Đó có phải là khả năng ứng xử hài hước trong bất cứ tình huống nào?

•

Đâu là phẩm chất làm cho bạn không bao giờ đầu hàng dù ở bất cứ tình huống nào? Đó có phải là niềm đam mê hay xúc cảm mãnh liệt của bạn? Đó có phải là khả năng lý trí của bạn? Sự tận tụy của bạn?

•

Phẩm chất nào mà bạn thích được người khác nhớ đến sau khi bạn chết đi? Đó có phải là tính kiên trì bất chấp mọi sự chống đối? Đó có phải là khả năng truyền cảm hứng cho người khác của bạn? Sự nổi trội của bạn? Lòng trắc ẩn của bạn? Sự thành thạo về mặt kỹ thuật của bạn? Hay khả năng lãnh đạo của bạn?

•

Có phải năng khiếu thiên bẩm của bạn là. . . Sự tử tế của bạn? Khiếu thẩm mỹ tinh tế của bạn? Tầm nhìn của bạn? Sự hào phóng của bạn?

Hãy dành chút thì giờ và suy nghĩ về năng khiếu thiên bẩm của bạn. Cùng với tất cả những kỹ năng có thiên hướng bộc lộ ra bên ngoài mà bạn đã xác định được ở chương này, hãy xem liệu bạn có thể mang một số năng khiếu thiên bẩm vào trong cuộc phỏng vấn được hay

47

Phỏng vấn không hề đáng sợ

không. Năng khiếu thiên bẩm của bạn tạo nên một thứ gì đó mà chúng ta gọi là khả năng tương tác hóa học với người khác. Nếu nó đáng giá để sở hữu (loại năng khiếu), thì nó cũng đáng giá để chia sẻ.

Trang tổng kết các kỹ năng

Hãy liệt kê 6 kỹ năng mà bạn chọn ra từ danh sách các kỹ năng chung:

1.______________________________________________________

2. ______________________________________________________

3. ______________________________________________________

4. ______________________________________________________

5. ______________________________________________________

6. ______________________________________________________

Hãy liệt kê từ 6 đến 10 kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp của bạn:

1. _______________________________________________________

2. _______________________________________________________

3. ______________________________________________________

4. _______________________________________________________

5. _______________________________________________________

6. _______________________________________________________

7. _______________________________________________________

8. _______________________________________________________

48

Chương 2: Xây dựng kho tàng kỹ năng của bạn

9. _______________________________________________________

10. ______________________________________________________

Hãy liệt kê 3 đến 4 tính cách rõ ràng nhất của bạn:

1. _______________________________________________________

2. _______________________________________________________

3. _______________________________________________________

4. _______________________________________________________

Hãy liệt kê 3 năng lực hàng đầu của bạn:

1. _______________________________________________________

2. _______________________________________________________

3. _______________________________________________________

Hãy viết một số dòng về năng khiếu thiên bẩm của bạn.

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Tôi muốn bạn đọc thật cẩn trọng với những gì mà bạn vừa mới viết. Ngay bây giờ, tôi sẵn sàng đánh cuộc rằng không một ai trên hành

49

Phỏng vấn không hề đáng sợ

tinh này có cùng một danh sách với bạn, có cùng những câu chuyện tương tự để kể về cách thức và nơi chốn họ đã sử dụng các kỹ năng của họ.

Thực ra, kho tàng kỹ năng của bạn độc đáo như chính con người bạn vậy. Các tài năng của bạn được xem như kho báu. Tôi hy vọng rằng bạn sẽ trao cho chính mình một mớ hành trang trung thực và tốt đẹp để vác theo sau lưng! Các chương tiếp theo sẽ giúp bạn bảo đảm mình có thể thuyết phục người chủ sử dụng lao động rằng bạn xứng đáng để được trả lương hậu hĩnh cho gói hàng đặc biệt các tài năng này của bạn.

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

CHƯƠNG 3

PHÁT BIỂU ĐƯỢC

LƯỢNG HÓA

−

VŨ KHÍ BÍ

MẬT CỦA BẠN

Mỗi người chúng ta đều có những khả năng độc đáo và chúng đang đợi được thể hiện.

George H. Bender

Trong chương vừa rồi, bạn đã xác định các kỹ năng, tính cách, năng lực, và năng khiếu thiên bẩm của mình

−

đáng ngạc nhiên vì đó lại là một nhiệm vụ khá khó khăn đối với hầu hết những người đi tìm việc làm. Thật ra, mẩu “bài tập về nhà” quan trọng này sẽ đặt bạn lên trên hầu hết các ứng viên xin việc khác. Đó là bước cần phải có giúp bạn hướng đến mục tiêu cuối cùng của mình

−

khả năng mô tả một cách rõ ràng các kỹ năng và phẩm chất của bạn cho người phỏng vấn. Bước kế tiếp sẽ là sử dụng những kỹ năng này để tạo ra “những dữ kiện vững chắc” súc tích, không thể quên được và đầy đủ về bản thân bạn, đó là những lời khẳng định mà chúng ta gọi là những phát biểu được lượng hóa (Q statements).

51

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Phát biểu được lượng hóa là gì?

Phát biểu được lượng hóa là một câu (hay nhóm các câu) diễn đạt bằng con số cụ thể một số hành động hay thành tích mà bạn đã thực hiện được. Nó mang tính định lượng. Một phát biểu được lượng hóa không được mơ hồ; nó phải chính xác. Ví dụ như, thay vì nói bạn “đã làm tăng năng suất”, khi sử dụng phát biểu được lượng hóa, bạn sẽ nói rằng bạn “đã làm tăng thêm 25 phần trăm năng suất”.

Tại sao lại định lượng một kỹ năng? Chúng ta hãy cùng nhìn qua các phát biểu dưới đây xem phát biểu nào có ảnh hưởng mạnh nhất và để lại ấn tượng lâu bền nhất:

MẪU CÂU A:

Tôi có khả năng truyền đạt tốt.

MẪU CÂU B:

Tôi đã thuyết giảng cho hơn 12.000 người trên khắp thế

giới về đề tài hoạch định tài chính cá nhân, và cá nhân tôi đã làm việc với các khách hàng từ 19 đến 90 tuổi.

Loại nào trong hai phát biểu trên có vẻ có tính liên tưởng nhiều hơn? Từ phát biểu nào bạn có thể hình dung được cụ thể hơn ? Loại phát biểu nào mà bạn sẽ ghi nhớ lâu hơn?

Phát biểu B mang tính miêu tả và cụ thể hơn. Đó không chỉ đơn thuần là việc đưa ra một lời khẳng định hay một ý kiến cá nhân. Phát biểu B có sử dụng các sự kiện và con số thực tế để chứng minh riêng cho các kỹ năng. Loại phát biểu rõ ràng này trao cho người nghe bằng chứng về kỹ năng và một ý nghĩ cụ thể về phạm vi phát huy của kỹ năng.

Hãy lấy một ví dụ khác:

MẪU CÂU A:

Tôi là một nhà quản lý xuất sắc.

MẪU CÂU B:

Tôi đã quản lý 135 người với các dự án được cấp ngân

sách hơn 2.1 triệu đô la.

52

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

Hãy nhớ rằng, đây không phải là sự khoác loác, mà là những sự kiện.

Nếu bạn thực sự có một thành tích to lớn như ở trên thì phát biểu nào sẽ phục vụ tốt hơn cho bạn ? Phát biểu nào sẽ giúp người phỏng vấn đưa ra quyết định thuận lợi nhất về các phẩm chất năng lực của bạn? Trong khi phát biểu “Tôi là một nhà quản lý xuất sắc” là điều nên nói, thì ý kiến đó sẽ thuyết phục hơn rất nhiều nếu được hỗ trợ bởi phát biểu B.

Ngày nay, các phỏng vấn viên muốn nghe các dữ kiện cụ thể. Nếu bạn không cung cấp cho họ các ví dụ và con số cụ thể về những gì bạn đã làm được, thì rất có khả năng người phỏng vấn sẽ đặt câu hỏi về điều đó. Sẽ thật ấn tượng nếu bạn đã chuẩn bị để giới thiệu với họ chính con người bạn mà không cần sự thúc giục. Và ngược lại, sẽ thật là rắc rối nếu người phỏng vấn hỏi bạn về những ví dụ minh họa cho các kỹ năng của bạn mà bạn thì không thể nghĩ ra bất cứ thứ gì. Để tránh bị mất kiểm soát theo cách này, bạn sẽ phải chuẩn bị một số Phát biểu được lượng hóa (nhắm đến từng ngành nghề nhất định) trước mỗi lần phỏng vấn. Nếu bạn có thể học cách định lượng các kỹ năng của mình ngay từ bây giờ, thì nó sẽ trở thành một thói quen ăn sâu vào con người bạn, luôn có mặt sẵn sàng bất cứ khi nào bạn cần sử dụng đến.

Chúng ta hãy cùng xem xét cấu trúc và nội dung của một số Phát biểu được lượng hóa cụ thể khác như sau:

•

Với cương vị giám đốc hoạt động kinh doanh, tôi đã chịu trách nhiệm giúp đỡ công ty giảm mức lãng phí được 20 phần trăm, đem lại một khoản tiết kiệm tổng cộng 1,2 triệu đô la một năm.

•

Tôi đã điều hành công việc kinh doanh xe đạp và cửa hiệu sửa xe với 17 nhân viên và tổng doanh thu hàng năm là 193.000 đô la.

53

Phỏng vấn không hề đáng sợ

•

Tôi đã điều hành một hệ thống điện thoại nhiều tuyến và riêng cá nhân có khả năng giải quyết hơn 200 cuộc gọi mỗi ngày.

•

Khi tôi đảm nhận cương vị Giám đốc Điều hành (CEO) của công ty dược phẩm này, chúng tôi đã leo từ thứ hạng số 347 đến số 197 trong bản danh sách Fortune 500.

•

Với tư cách là một nhà quản lý chương trình, tôi đã xây dựng và triển khai một quá trình sản xuất làm tăng 42 phần trăm lợi nhuận trong quý thứ hai.

•

Tôi làm việc với tư cách là một giám đốc khu vực của 12 văn phòng, kiểm soát 147 nhân viên bán hàng trong toàn vùng trung tâm phía Bắc Hoa Kỳ.

•

Với tư cách là giám đốc nhân sự, tôi đã đề xướng và phát triển một chương trình tái đào tạo để cải thiện khả năng đáp ứng công việc của nhân viên từ điểm 2.7 lên điểm 4.1 trong trên mức điểm từ 1 đến 5.

•

Là giám đốc sản xuất, tôi đã giảm thời lượng sản xuất xuống dư 6 ngày trong một tháng, đem lại một khoản tiết kiệm 360.000 đô la mỗi quý.

•

Tôi duy trì làm việc với một số lượng khách hàng gồm 65 bệnh nhân.

•

Tôi đã xây dựng một kiểu mẫu làm việc có thể làm giảm 15 phần trăm mức căng thẳng so với trước đó.

•

Nhóm làm việc của tôi đã xác định được bốn chủng loại quần thực vật và động vật chưa từng được biết đến trong khu vực miền núi ở California.

•

Tôi đã giảm được 25 phần trăm mức phí tổn trong khi làm tăng được 43 phần trăm mức lợi nhuận hàng năm.

54

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

•

Tôi đã thiết kế một vi mạch có mức độ tin cậy hơn 23 phần trăm so với phiên bản trước đó.

•

Tôi đã giới thiệu một chương trình bảo đảm an toàn ngay tại địa điểm làm việc để giảm bớt được 18 phần trăm khoản chi phí bồi thường cho công nhân trong 1 năm.

•

Hàng ngày, tôi giải quyết hơn 250 lời yêu cầu của khách hàng.

•

Tôi được khen thưởng vì đã giảm được chi phí nguyên vật liệu từ mức 6,41 đô la một inch xuống còn 5,20 đô la một inch.

•

Tôi đã giám sát việc thiết kế cảnh quan cho hơn 200 dự án, với chi phí lên đến 350.000 đô la mỗi dự án.

Sau khi đọc tất cả những phát biểu được lượng hóa khác nhau này, bạn có thể nhận thấy sự xuất hiện của một khuôn mẫu chung. Đầu tiên, chúng đều có chứa các từ ngữ hành động

−

các động từ như là đã thiết kế, đã đề xướng, đã tiết kiệm, đã giải quyết, và đã điều hành. Thứ hai, chúng đều kết thúc với một số loại con số, diễn đạt số lượng tiền mặt, thời gian, tỷ lệ phần trăm, và số lượng người, hành động hay đồ vật.

“Công thức” cho một phát biểu được lượng hóa như sau:

Động từ + (ai, cái gì, khi nào, ở đâu, thế nào) + Kết quả = Phát

biểu được lượng hóa

Hãy lưu ý rằng các kết quả phải mang tính đặc trưng, cụ thể, và có thể đo lường được. Và hãy lưu ý rằng, ở dòng cuối tất cả các loại câu định lượng đều phải dẫn chứng hành động của bạn đã dẫn đến lợi ích hoặc lợi nhuận tiền mặt trực tiếp nào đó cho công ty.

55

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Có năm cách để định lượng các thành tích của bạn:

1.

Bằng các con số về người, nơi chốn, đồ vật, đơn vị, hay hành động, ví dụ như “giải quyết 200 cuộc gọi mỗi ngày”.

2.

Bằng số lượng tiền mặt tiết kiệm hoặc kiếm được, ví dụ như “khoản tiết kiệm 300.000 đô la” hoặc “khoản lợi nhuận 100.000 đô la”.

3.

Bằng tỷ lệ phần trăm (hoặc dưới dạng phân số), ví dụ như “giảm 70 phần trăm mức lãng phí”, hoặc “tăng 33 phần trăm năng suất”.

4.

Bằng thời lượng tiết kiệm được, thường có nghĩa là tiết kiệm được tiền bạc.

5.

Bằng một thang đo hoặc phân loại khách quan hay chủ quan, ví dụ như “4.8 điểm trên mức điểm từ 1 đến 5 về mức độ hài lòng của khách hàng” hay “di chuyển từ vị trí số 360 lên số 121 trong danh sách Fortune 500.”

Chất lượng hay Số lượng?

Hiển nhiên, sẽ thật là vô lý nếu cứ cố gắng định lượng từng nhiệm vụ hay thành tích riêng lẻ của mình. Nhưng ít nhất, bạn vẫn có thể cụ thể hóa chúng một cách định tính. Ví dụ như, thay vì chỉ nói rằng: “Tôi có thể sử dụng được nhiều thứ tiếng”, bạn có thể nói: “Tôi sử dụng thông thạo tiếng Pháp, Tây Ban Nha và Trung Quốc”. Hoặc thay vì nói rằng các tác phẩm nghệ thuật của bạn đã được trưng bày trong “rất nhiều phòng tranh”, bạn có thể nói rằng công trình của bạn đã được trưng bày ở “các phòng tranh tại Los Angeles, San Francisco, Santa Fe, Denver và New York.”

Những phát biểu khác không cần phải được định tính mới có thể truyền đạt được sức nặng của thành tích như những câu sau đây:

56

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

•

Tôi đã đoạt giải thưởng Nhân viên của năm.

•

Tôi là chủ tịch của Hiệp hội Nghiên cứu Lịch sử.

•

Tôi đã tốt nghiệp với mức điểm cao nhất.

•

Khách hàng của tôi đã mô tả tôi là người đáng tin cậy, chân thật, và công bằng.

•

Ông chủ trước đây của tôi đã mô tả tôi như một người năng động, nhiều sáng kiến và sáng tạo.

•

Tôi đã xây dựng một chương trình dạy học mới về lòng tự trọng cho các trường trung học.

•

Tôi

đã phát minh ra một loại bọt biển mới để vệ sinh nhà bếp.

Hãy biết cụ thể hóa vấn đề

Chúng ta sẽ bàn thêm về các phát biểu định tính ở chương này sau, nhưng bây giờ, chúng ta hãy tìm hiểu sâu hơn về các phát biểu được lượng hóa. Cho đến bây giờ, bạn đã đọc được một ít phát biểu được lượng hóa, chúng ta hãy cùng chuyển sang việc tạo ra một số phát biểu của chính bạn. Đây là lúc để nhìn lại bản danh sách các kỹ năng chung của bạn ở Chương 2. Chúng ta hãy cùng giả định rằng “kỹ năng tổ chức ” nằm ở đầu danh sách của bạn. Một phát biểu không cụ thể có thể như sau:

Tôi rất giỏi tổ chức.

Một phát biểu cụ thể hơn sẽ như sau:

Tôi đã tổ chức các buổi gặp gỡ cho giới quản trị hàng đầu quốc tế ở New York, Washington, D.C., và Hong Kong.

Một phiên bản định lượng của phát biểu này có thể sẽ như thế

này:

57

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Tôi đã tổ chức 40 buổi gặp gỡ trong một tuần cho hơn 15 nhà quản trị quốc tế ở New York, Washington, D.C. và Hong Kong.

Phát biểu được lượng hóa dành cho các kỹ năng chung

Bây giờ, khi có một phát biểu được lượng hóa, hãy dùng các kỹ năng mà bạn đã khám phá ra được ở Chương 2 để xây dựng hai hoặc ba phát biểu được lượng hóa của chính bạn về mỗi kỹ năng đã chọn. Hãy thêm vào một câu nếu bạn cho rằng mình có nhiều thành tích hơn để định lượng. Ghi chú những ý tưởng của bạn lên các trang tiếp theo.

Kỹ năng 1

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

58

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

Kỹ năng 2

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 3

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

59

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 4

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 5

_____________________________________ tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

60

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 6

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

61

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Thật tuyệt! Bây giờ thì bạn đã có các phát biểu đầy uy lực để sử dụng như là những ví dụ thực tế về cách mà bạn có thể đóng góp lợi nhuận cho một công ty. Bạn có thể chứng minh cho phỏng vấn viên thấy rằng bạn sẽ tạo ra lợi nhuận

−

bởi vì nếu bạn đã làm được điều đó một lần, thật dễ dàng dự đoán rằng bạn có thể làm được điều đó một lần nữa.

Các phát biểu được lượng hóa dành cho kỹ năng đặc trưng

nghề nghiệp

Bây giờ thì bạn đã “lấp đầy trang giấy” bằng các kỹ năng chung của mình, tôi muốn bạn thực hiện điều tương tự với các kỹ năng đặc trưng nghề nghiệp. Nếu bạn không thể định lượng được chúng, hãy thử cố gắng suy nghĩ về một ví dụ, câu chuyện, hay tình huống mà bạn có sử dụng kỹ năng này.

Câu chuyện càng sống động thì nó sẽ càng đáng tin cậy đối với người phỏng vấn!

Hãy sử dụng các phần trống sau đây để ghi những ví dụ của bạn:

Kỹ năng 1

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

62

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 2

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 3

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

63

Phỏng vấn không hề đáng sợ

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 4

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

64

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

Kỹ năng 5

_____________________________________ tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Kỹ năng 6

_____________________________________(tên kỹ năng)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

65

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Các phát biểu được lượng hóa dành cho tính cách

Sau khi đã thổi hồn vào tất cả các thành tích khác thường của bạn, chúng ta hãy cùng xem xét một số phẩm chất mang tính mơ hồ hơn mà bạn sẽ mang đến cuộc phỏng vấn

−

đó là các tính cách của bạn. Cũng có những phương pháp đặc trưng để làm cho các kỹ năng này trở nên sống động hơn trong con mắt của các chủ sử dụng lao động.

Chúng ta hãy cùng giả định rằng một trong những tính cách của bạn chính là bạn đáng tin cậy. Đó là một tính cách quan trọng, nhưng khó định lượng được. Tuy nhiên, bạn có thể kể một giai thoại hay câu chuyện ngắn chứng tỏ rằng bạn đáng tin cậy. Để diễn đạt phẩm chất này, bạn có thể nói một số điều như sau:

Tôi là một người đáng tin cậy. Mỗi lần sếp rời nhà máy để đi công tác, ông ấy đều trao quyền điều hành nhà máy và trách nhiệm đối với đội ngũ công nhân cho tôi.

Bạn cũng có thể nói:

Tôi là một người đáng tin cậy. Trong 2 năm làm việc cho công ty này, tôi chưa một lần trễ hẹn với khách hàng.

Cũng như khi nói về các kỹ năng chung của bạn, sẽ là không khôn ngoan khi khẳng định các tính cách của mình mà không có một số chứng cứ kèm theo. Hãy cố gắng tìm ra ít nhất một câu chuyện, sự kiện, ví dụ, hay giai thoại để chứng tỏ rằng bạn có tính cách đó.

66

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

Hãy quay trở lại trang tổng kết các kỹ năng của bạn ở Chương 2, và tìm đến bản danh sách ba hoặc bốn tính cách của bạn. Hãy ghi ít nhất một ví dụ về thời điểm bạn thể hiện tính cách đó hay sử dụng kỹ năng đó. Hãy sử dụng các trang tiếp theo sau đây để ghi lại điều đó.

Tính cách 1

___________________________________ (tên tính cách)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Tính cách 2

___________________________________ (tên tính cách)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Tính cách 3

___________________________________ (tên tính cách)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

________________________________________________________

67

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Các phát biểu được lượng hóa dành cho năng lực

Có thể dùng kỹ thuật tương tự để chứng minh cho các năng lực của bạn. Lại một lần nữa, hãy quay trở lại trang tổng kết các kỹ năng ở Chương 2. Hãy tìm những ví dụ minh họa cách thức bạn thể hiện ba năng lực chính yếu này và mô tả chúng ở đây. Chúng không nhất thiết phải được sử dụng trong bối cảnh công việc. Quan trọng nhất là bạn phải có một ví dụ hay giai thoại về cách thức sử dụng chúng trong quá khứ.

Năng lực 1

___________________________________ (tên năng lực)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Năng lực 2

___________________________________ (tên năng lực)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Năng lực 3

___________________________________ (tên năng lực)

Phát biểu được lượng hóa:

_________________________________________________________

68

Chương 3: Phát biểu được lượng hóa

−

Vũ khí bí mật của bạn

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Các phát biểu được lượng hóa dành cho năng khiếu thiên

bẩm của bạn

Hãy tham khảo lại trang tổng kết các kỹ năng của bạn và xem xét liệu bạn có thể cụ thể hóa hơn nữa cách thức sử dụng năng khiếu thiên bẩm của mình được hay không. Một lần nữa, không nhất thiết bạn phải sử dụng kỹ năng này trong bối cảnh công việc, mà chỉ cần bạn chứng minh được điều đó qua một số ví dụ cụ thể.

Năng khiếu của bạn:

___________________________________

Phát biểu được lượng hóa:

____________________________

Công việc thật tuyệt! Dù có tin tưởng vào điều đó hay không, bạn cũng đã sẵn sàng cho buổi phỏng vấn của mình. Chương kế tiếp sẽ trao cho bạn thêm một ít lời mách nước có lợi để chuẩn bị trước khi bạn bước vào văn phòng của phỏng vấn viên.

Chương 4: Tìm hiểu trước

CHƯƠNG 4

TÌM HIỂU TRƯỚC

ĐẤY LÀ SỰ KHÁC BIỆT GIỮA MỘT NGƯỜI NHẬN ĐƯỢC VIỆC LÀM VÀ MỘT NGƯỜI KHÔNG NHẬN ĐƯỢC VIỆC LÀM

Những công trình vĩ đại không được tạo nên bằng sức mạnh, mà bằng sự kiên trì.

Samuel Johnson

Phỏng vấn giống như buổi hẹn đầu tiên

Bạn đã bao giờ hẹn hò lần đầu tiên với một anh chàng chỉ biết thao thao bất tuyệt về bản thân mình chưa? Với một người phụ nữ không bao giờ hỏi bạn bất cứ câu hỏi nào về cuộc sống của bạn hay các thú vui của bạn? Loại người này chỉ ba hoa về bản thân mình từ đầu đến cuối, cho đến khi bạn thở phào nhẹ nhõm vì cuối cùng nó cũng đã QUA -ĐI. Trừ khi bạn là người hứng thú trong việc tìm hiểu một kẻ cực kỳ ích kỷ, nếu không thì đó sẽ là buổi hẹn đầu tiên mà cũng là buổi hẹn cuối cùng.

71

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Một cuộc phỏng vấn rất giống với buổi hẹn đầu tiên, trong đó sự biểu lộ niềm hứng thú của người kia (trong trường hợp này là công ty) sẽ làm cho bạn thực sự thu hút hơn với người đó. Người khác sẽ cảm thấy hứng thú hơn khi bạn đặt những câu hỏi cá nhân cho phép họ “khoe khoang” một chút ít. Người khác sẽ ngạc nhiên nhưng hài lòng trong bụng nếu bạn cho họ thấy mình cũng biết một chút về những thứ mà anh ta hoặc cô ta cho là quan trọng.

Tại sao cần tìm hiểu trước về công ty?

Chương này sẽ trình bày một nguồn tư liệu phong phú mà từ đó bạn có thể tìm hiểu các thông tin về bất cứ công ty nào, dù lớn hay nhỏ. Bên cạnh việc cho phép bạn “ve vuốt” phỏng vấn viên, có ít nhất sáu lý do chủ yếu khiến bạn phải tìm hiểu một công ty trước khi bạn tham gia cuộc phỏng vấn:

1.

Để nhận ra rằng đó có phải là nơi bạn muốn làm việc hay không

2.

Để khám phá ra những kỹ năng mà công việc hay công ty xem trọng nhất.

3.

Để tìm hiểu càng nhiều càng tốt về bầu không khí văn hóa và sứ mệnh của công ty để sắp xếp một số năng lực của bạn sao cho phù hợp với các mục tiêu và phong cách của công ty.

4.

Để tạo ấn tượng cho người chủ sử dụng lao động khi ông ta hoặc bà ta đặt câu hỏi: “Hãy kể cho tôi nghe bạn biết những gì về công ty của chúng tôi, và lý do tại sao bạn thích làm việc ở đây ?”

5.

Để bạn có thể đưa ra những câu thắc mắc thông minh khi người chủ sử dụng lao động hỏi bạn: “Vậy, bạn có muốn hỏi gì về công ty của chúng tôi không?”

72

Chương 4: Tìm hiểu trước

6.

Để tạo cho bạn lợi thế khi các đối thủ cạnh tranh cho vị trí này không tìm hiểu về công ty nhiều bằng bạn .

Tất cả mọi thông tin đều nằm ngay trong lòng bàn

tay

Bạn nghĩ rằng mình sẽ không bao giờ khám phá ra được bất cứ điều gì về Công ty XYZ bởi vì nó quá nhỏ, quá kín đáo, hay nó không có website? Hãy nghĩ lại lần nữa xem. Có những người chuyên thu thập thông tin về bất cứ công ty nào mà bạn có thể nghĩ tới (kể cả những thông tin về các chi tiết cực kỳ riêng tư, như mức lương của một nhân viên nào đó).

Bạn có thể thu thập các sự kiện và thông tin về công ty bằng một số phương pháp sau:

•

Từ Website của công ty

•

Qua các tìm kiếm khác trên Internet

•

Từ các cơ sở dữ liệu của một cơ quan hay công ty nào đó, “hoặc miễn phí”

•

Từ các cơ sở dữ liệu công cộng, hay “miễn phí”

•

Từ các trung tâm việc làm có ở khắp nơi

•

Trong các thư viện công cộng, từ sách vở, tạp chí xuất bản định kỳ, và nguồn cơ sở dữ liệu trong máy tính của họ.

•

Từ phỏng vấn viên, trong suốt quá trình phỏng vấn!

Bạn có thể nghĩ thêm được bất cứ điều gì khác không? Khi bạn tập trung suy nghĩ, dường như sẽ có vô số các phương pháp để thu thập thông tin, ngay cả khi bạn chỉ có vài giờ nhưng vẫn chủ tâm săn tìm.

73

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Làm thế nào để làm quen với máy tính?

Nếu sở hữu một chiếc máy vi tính, bạn là người may mắn, nhưng nếu không, bạn cũng có thể dễ dàng tìm được một cái để có thể sử dụng miễn phí hoặc với chi phí rẻ tại một trong những địa điểm sau:

•

Tại một quán cà phê vi tính với mức phí thấp tính theo phút hoặc giờ

•

Tại một thư viện công cộng

−

miễn phí!

•

Tại một trung tâm việc làm, nếu bạn có điều kiện sử dụng các dịch vụ đó.

Một lưu ý về các trung tâm việc làm: Bạn có thể tìm thấy chúng ở các tỉnh, thành phố lớn, nơi có các tổ chức xã hội hoặc hội đoàn quần chúng hoạt động tích cực. Bạn cũng có thể tham gia các buổi hội thảo của họ về cách viết bản lý lịch, cách tham gia phỏng vấn, và các chủ đề liên quan đến việc làm khác, cũng như nhận được sự hỗ trợ trực tiếp từ một tư vấn viên nghề nghiệp.

Bạn đừng tự bỏ phí cơ hội! Tôi đã thấy đủ mọi loại người từ các Giám đốc Điều hành (CEO) đến các nhà văn và diễn viên sử dụng các trung tâm việc làm. Nếu bạn cần sử dụng máy vi tính để tìm kiếm hay mong muốn tìm hiểu sâu hơn về các dịch vụ trợ giúp của họ, hãy vào địa chỉ Internet mà đôi khi được quảng cáo trên báo hoặc sử dụng Google (www.google.com) để tìm với từ khóa đại loại như “dịch vụ việc làm” hoặc “trung tâm việc làm”.

Các dịch vụ việc làm trực tuyến đang ngày càng trở nên phổ biến và bạn cần phải biết tận dụng chúng để tìm kiếm các cơ hội việc làm. Hãy thử vào các trang web việc làm như: www.kiemviec.com, www.vietnamworks.com, www.vieclambank.com.

74

Chương 4: Tìm hiểu trước

Hãy nhớ rằng các trung tâm trực tiếp này không chỉ là nơi để sử dụng miễn phí máy vi tính – chúng còn là nguồn cung cấp thông tin tuyệt vời và là nguồn hỗ trợ cho tất cả những ai đang tìm việc.

Các địa chỉ web của công ty

Hầu hết tất cả các công ty lớn đều có một địa chỉ web (thường là www.têncôngty.com). Rất nhiều công ty cỡ vừa và nhỏ (thậm chí công ty một người) cũng đã xuất hiện trên web. Vấn đề ở đây chính là phải tìm ra chúng.

Một số công ty sẽ có địa chỉ Web với các ký tự đầu đại diện cho tên công ty, ví dụ như www.nts.com.vn đại diện cho Công ty Nam Trường Sơn. Mặc dù vậy, thay vì đoán mò, tôi đề nghị bạn nên tiết kiệm thời gian bằng cách sử dụng một công cụ tìm kiếm lớn như Google (www.google.com) và đánh tên công ty (ở dạng đầy đủ) trong mục tìm kiếm của mình. Thao tác này sẽ cung cấp trực tiếp cho bạn đường dẫn để có thể nhấp chuột vào và đến thẳng địa chỉ web của công ty.

Hãy tiến hành tìm hiểu địa chỉ đó. Hãy lưu ý đến cả nội dung lẫn “cảm tưởng” về địa chỉ đó. Nó là thiết kế mang đậm nét truyền thống hay mang khuynh hướng hiện đại? Chỉ riêng điều này có thể cho bạn biết được một chút về đặc điểm của công ty. Thông điệp hay sứ mạng của công ty là gì? Công ty có một khẩu hiệu hay một cụm từ then chốt nào có thể tiết lộ ra phương châm của nó không? Đâu là sản phẩm hoặc dịch vụ mà công ty cung cấp? Quy mô của công ty lớn đến mức nào, và nó được thành lập vào thời gian nào? Ai là Giám đốc Điều hành (CEO) hay ai nằm trong thành viên ban quản trị? Có tên tuổi phụ nữ nào trong các thứ bậc trên? Theo bạn việc phụ nữ nắm quyền lãnh đạo tại một công ty mang tầm cỡ như vậy là quan trọng, hay chẳng vấn đề gì? Công ty sắp chuyển hướng đến đâu? Công ty có thông báo bất cứ sản phẩm hay dòng dịch vụ mới nào hay không? Đâu là cảm tưởng

75

Phỏng vấn không hề đáng sợ

hoặc thái độ chung mà công ty dự kiến về các khách hàng của mình? Còn về các nhân viên của công ty thì sao?

Tuyên bố về sứ mạng của công ty

Steven Beasley, một trong những nhà nghiên cứu và diễn thuyết hàng đầu về năng lực, đã khuyên các ứng viên “hãy gắn kết năng lực của họ vào sứ mạng của công ty họ đang tìm việc” để thu được kết quả phỏng vấn tốt nhất.

Dưới đây là một tuyên bố về sứ mạng của một công ty Internet hàng đầu, trong đó giải thích rõ ràng một số năng lực mà họ trông đợi ở nhân viên. Tuyên bố này được ghi trên trang Web của họ.

Mục tiêu của chúng tôi là khuyến khích một môi trường sáng tạo và hợp tác, trong đó, mỗi nhân viên có thể tham gia vào sứ mạng của công ty: sáng tạo và tiếp tục hoàn thiện một sản phẩm hàng đầu trong công cuộc tìm kiếm tri thức và thông tin để phục vụ cộng đồng và thế giới.

Bạn có liên tưởng đến bản danh sách về các nét tính cách của chúng ta ở Chương 2 không? Ngay trong tuyên bố về sứ mạng của mình, công ty này đã nói với bạn chính xác những gì họ đang tìm kiếm.

Bằng cách đọc và tiếp thu lời khẳng định sứ mạng này, bạn có thể chú ý đến các phẩm chất sau đây nếu muốn kiếm đựơc một công việc ở đó (và các phẩm chất khác mà bạn cho rằng tương thích với các giá trị của họ):

•

Sáng tạo

•

Năng động

•

Phát kiến

•

Có khả năng làm việc theo nhóm

•

Có kinh nghiệm giao tiếp liên cá nhân

76

Chương 4: Tìm hiểu trước

•

Có tài phát minh

•

Có kinh nghiệm giải quyết vấn đề

Văn hóa công ty

Nhờ văn hóa của công ty, chúng ta biết được các chuẩn mực hành vi nào (chính thức, không chính thức, mức độ thi đua, khả năng cộng tác) được hoặc không được trông đợi hay đón chào trong môi trường làm việc hàng ngày. Văn hóa của công ty liên quan đến nhiều yếu tố như sau:

•

Cách thức ăn mặc (quần áo công sở hay ăn mặc tự do)

•

Các phương tiện liên lạc (thư điện tử, điện thoại, hay đến trực tiếp văn phòng )

•

Cách đối xử của cấp trên, cấp dưới, và đồng nghiệp

•

Sử dụng họ hay là tên trong cách gọi tên

•

Tinh thần làm việc và giờ làm việc

•

Tần số và mức độ thăng tiến

•

Các hành vi “không được quy định” nhưng cần thiết trong giao tiếp

•

Sự chấp nhận cái mới

•

Khả năng tuân thủ

•

Thời gian được phép giải trí hoặc vui vẻ trong giờ làm việc

•

Đa văn hóa, mức độ nhạy cảm về giới tính, sở thích tình dục.

•

Quản lý mở hay khép

Cũng có thể có các dịch vụ khác như thức ăn thức uống tại chỗ, dịch vụ giặt đồ miễn phí, các phòng giải trí, quyền tham gia các câu lạc bộ y tế, hay những lớp học thể hình.

77

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Thông tin về văn hóa của công ty thường được mô tả trên trang web của công ty. Ví dụ như, một công ty công nghệ dùng trang Web của mình để mô tả nền văn hóa của công ty như sau:

•

Bạn có thể ăn quà thêm

•

Hàng ngày được phục vụ rượu miễn phí cho bữa trưa

•

Được phục vụ liệu pháp xoa bóp miễn phí

•

Có sân tập khúc côn cầu

•

Có phòng giải trí

•

Có phòng tập thể dục

Tôi dám đánh cược rằng phân nửa số độc giả của cuốn sách này sẽ mong muốn được tuyển chọn và làm việc cho công ty này ngay bây giờ (Nó chắc hẳn phải có sân tập khúc côn cầu!). Nhưng còn về số độc giả không tin tưởng lắm về việc pha trộn giữa công việc và vui chơi cũng như không cảm thấy khó chịu khi phải mang theo một túi chứa đồ ăn dành cho bữa trưa đến một môi trường làm việc bớt căng thẳng hơn một chút? (Cung cấp thức ăn miễn phí thường có nghĩa là làm việc nhiều giờ hơn). Và có lẽ bạn sẽ thích làm việc cho một công ty có cường độ công việc thấp hơn một chút thay vì đòi hỏi cao và tốn nhiều sinh lực.

Tôi không có ý nói rằng bạn nên từ chối một cuộc phỏng vấn chỉ bởi vì đọc được điều gì đó đăng trên trang web, nhưng điều đó có thể là một yếu tố tham gia vào quyết định cuối cùng của bạn là liệu có nên nhận việc của công ty đó hay không (ở Chương 10, chúng ta sẽ thảo luận sâu hơn về điều này).

Hướng các kỹ năng của bạn đến nhu cầu của công ty

Hãy vào địa chỉ web của một công ty mà bạn muốn xin việc. Nếu bạn không biết bất cứ công ty nào phù hợp với mình, hãy thử bắt đầu

78

Chương 4: Tìm hiểu trước

với các thông náo tuyển dụng trực tuyến trên các trang hỗ trợ việc làm của các báo Tuổi Trẻ (www.tuoitre.com.vn) hoặc Thanh Niên (www.thanhnien.com.vn).

Khi bạn vào trang web của công ty mà bạn mong muốn tìm hiểu, hãy xem qua phần thông báo những công việc hiện đang có nhu cầu tuyển dụng. Nghề nghiệp của bạn có ở đó hay không? Hãy chú ý đến những từ ngữ đặc biệt được dùng để mô tả chức danh nghề nghiệp và nhiệm vụ của nó cũng như các yêu cầu về kỹ năng, trình độ giáo dục, và đặc biệt là những nét tính cách và năng lực?

Bây giờ hãy quay trở lại trang tổng kết các kỹ năng của bạn ở Chương 2. Các kỹ năng của bạn có phù hợp với công ty này hay không, hay bạn cho rằng có thể cần phải chọn ra một số kỹ năng khác từ kho tàng của mình để gây ấn tượng với người chủ sử dụng lao động này?

Sau khi nghiên cứu toàn bộ Website, đâu là những tính cách và năng lực mà công ty và công việc này đòi hỏi ?

Công ty tìm kiếm sự trung thành hay khả năng mạo hiểm? Công ty thích sử dụng các phương pháp truyền thống đã có thời gian thử thách hay những phương pháp sáng tạo mới? Công ty muốn tìm kiếm những người có khả năng độc lập cao hay có khuynh hướng làm việc theo nhóm? Họ trông đợi bạn bước vào và “cắm đầu chạy theo tốc độ” hay học hỏi chậm rãi khi tham gia công việc?

Hiển nhiên việc tìm hiểu một công ty từ các thông tin mà họ cung cấp dưới dạng bản in hay đăng ở trên mạng có thể giúp bạn vượt lên trước các đối thủ

−

và cảm thấy thoải mái hơn khi phỏng vấn, bởi vì bạn biết rõ người đang trò chuyện với mình.

Tuy nhiên, vẫn còn chưa đủ nếu bạn chỉ tiến hành khảo sát các thông tin mà công ty muốn bạn lắng nghe về nó. Xem xét những điều mà người khác nói về công ty này cũng quan trọng không kém

−

các

79

Phỏng vấn không hề đáng sợ

chuyên gia phân tích và những nguồn thông tin trên truyền thông đại chúng cho ta biết về ngành kinh doanh này và vị trí của công ty trong lĩnh vực đó.

Các tạp chí, tờ báo lớn và các chuyên gia phân tích về kinh doanh, tài chính đã nhận xét gì về các tổ chức doanh nghiệp này

−

mức độ ổn định của họ, cách đối xử của họ với nhân viên, vị trí của họ giữa các đối thủ cạnh tranh, hay tầm nhìn về tương lai của họ ? Dưới đây là một số điều bạn có thể tìm hiểu về một công ty về qua lời nhận xét của người khác :

•

Công ty này có đang ở trong tình trạng tranh chấp hay không ?

•

Công ty này có nổi tiếng về việc nhận được rất nhiều ý kiến phàn nàn từ phía nhân viên hay thậm chí đơn kiện cáo ?

•

Giám đốc Điều hành của công ty có vừa mới từ chức hay không?

•

Bộ máy quản lý có cố gắng tạm hoãn tình trạng ngừng sản xuất mà dường như không thể tránh khỏi hay không ?

•

Nhận xét của công chúng về công ty này như thế nào — là một hình ảnh anh hùng về tính nhân đạo đối với cộng đồng hay là một con quái vật tham lam ?

Tất cả những điều này có ý nghĩa rất quan trọng đối với những mong muốn trước mắt của bạn cũng như sự ổn định lâu dài của bạn trong một công ty. Làm thế nào bạn khám phá ra được những điều này ? Địa chỉ mà tôi ưa thích nhất thường là trang Web www.hoovers.com hay sách tham khảo ở một thư viện thân thiện gần nhà. Cả hai nguồn cung cấp thông tin đều miễn phí, và cả hai đều có nhiều thông tin hơn là bạn có thể tưởng tượng được về mức độ ổn định, hình ảnh, và “bầu không khí văn hóa” của công ty.

Giả sử chúng ta hãy cùng chọn một công ty có nhu cầu tuyển dụng từ các nguồn tin trực tuyến hoặc báo chí. Chúng ta lên trang web

80

Chương 4: Tìm hiểu trước

của công ty đó và ngay lập tức được đón chào bởi vô số các thông tin hữu ích, bao gồm những thứ sau đây:

•

Vị trí của các tổng hành dinh và chi nhánh của công ty

•

Tên tuổi của ban quản trị và các phó chủ tịch

•

Các tên tuổi và thông tin về những đối thủ cạnh tranh chính của công ty

•

Phạm vi sản phẩm và dịch vụ của công ty

•

Lịch sử ngắn gọn về công ty

•

Một số nhận xét về quá trình phát triển trong tương lai của công ty

•

Xếp loại của công ty trong một số danh sách kinh doanh và tài chính, bao gồm danh sách Fortune 500.

•

Các thông cáo báo chí được công ty ấn hành cũng như các bản báo cáo trên truyền thông gần đây (thậm chí trong ngày) về tập đoàn.

Bạn có thể tưởng tượng được không khi một người chủ sử dụng lao động hỏi mình: “Bạn biết gì về công ty của chúng tôi ?” và câu trả lời của bạn tương tự như sau:

À, tôi biết công ty của ông được Steven Gibbs thành lập năm 1977 ở Boston, Massachusetts, và giám đốc điều hành của công ty hiện nay là Karen Solomon. Công ty của ông khởi nghiệp bằng việc chỉ sản xuất máy truyền hình và truyền thanh, nhưng hiện nay, công ty đứng ở vị trí số 702 trong bản danh sách Fortune 1000 và đã triển khai dòng sản phẩm của mình sang một lĩnh vực rộng lớn hơn rất nhiều về sản phẩm điện tử bao gồm việc giới thiệu một thiết bị điện thoại không dây vào tháng tới. Tôi biết rằng theo tạp chí Forbes, công ty của ông đã được bầu chọn là một trong 20 công ty hàng đầu mà mọi người mong muốn vào làm việc, tất cả những yếu tố trên làm tôi rất hãnh diện khi trở thành thành viên của công ty của ông.

81

Phỏng vấn không hề đáng sợ

Chỉ cần nghiên cứu trước một ít về công ty, bạn sẽ nắm được mọi dữ kiện như thế này! Bạn sẽ giống như đã nghiên cứu cả đêm. Không chỉ điều này sẽ làm cho người chủ sử dụng lao động sung sướng vì bạn biết nhiều về công ty của ông ta hay bà ta, mà nó còn thể hiện được nhiều điều về bạn. Một người với nhiều thông tin lận lưng như vậy sẽ không chỉ cho thấy đã chuẩn bị khá tốt, mà còn cho thấy sự thông minh, kiên trì, siêng năng, luôn tiên phong, và có sức thuyết phục

−

đó chỉ là gọi tên một số ít các phẩm chất mà thôi. Hãy nói cho tôi biết ông chủ nào lại không muốn một nhân viên như thế!

Ngay từ đầu, việc tìm hiểu về công ty sẽ làm giảm mức độ lo lắng của bạn bởi vì bạn đã biết rõ đối thủ mà bạn phải đối phó.

CHƯƠNG 5

HOÀN THÀNH BƯỚC CHUẨN BỊ CHIẾN LƯỢC

Tôi tìm kiếm giải pháp. Tôi phấn đấu, nỗ lực không ngừng. Và tôi toàn tâm, toàn trí theo đuổi công việc.

Vincent Van Gogh

Tôi chắc chắn rằng đến thời điểm này thì bạn đã sẵn sàng hành trang để lên đường cho cuộc phỏng vấn tiếp theo. Thật tuyệt! Lòng nhiệt tình cũng là một nhân tố đóng góp vào thành công của bạn tại buổi phỏng vấn, nhưng trước khi lên đường, có một số chi tiết nhỏ (nhưng lại rất quan trọng) mà bạn nên lưu ý – đây là những chi tiết phụ có thể giúp bạn cảm thấy hoàn toàn sẵn sàng và tự tin bước vào cuộc phỏng vấn với tư thế của người chiến thắng.

1.

Bạn cần phải tập hợp thông tin về một số người xác nhận cho bạn và thư tiến cử.