"Biết thân như bọt nước

Như ảo ảnh sa mạc

Bẻ tên hoa của ma

Thoát tầm mắt tử thần"

(IV-Phẩm Hoa, Pháp Cú 46)

Tích Pháp Cú: Một Tỳ kheo sau khi xin Phật đề tài thiền quán thì vị đó vào rừng để tu. Nhưng tu lâu mà không có kết quả nên ông quyết định quay về thành Xá Vệ để xin Phật một đề tài khác. Ông đi qua cánh rừng có con suối và thác nước.

Lúc đó đã thấm mệt nên ông đi xuống suối rửa chân tay và ngồi nghỉ trên tảng đá. Ở giữa con suối ông nhìn lên thác nước thấy bọt tung trắng xóa tiếng động ầm ầm. Ông nhìn ngắm thác nước thấy đời này như bọt nước. Con người chúng ta sinh ra, ganh đua đoạt lợi, thất bại thành công, rồi tất cả đều sẽ chết và tan biến mất vào hư vô. Ông thấy cuộc đời như những bọt nước kia xuất hiện trắng xóa trôi theo dòng nước rồi tan biến. Ông thấy đời là vô nghĩa và nhập định lúc nào không hay.

Phật ở thành Xá Vệ biết truyện đó và cũng biết phép quán của Tỳ kheo nọ bị một lỗi sai hệ trọng. Phật bèn dùng Tha Tâm Thông (tâm truyền tâm) gửi đến Tỳ kheo bài kệ để chỉnh lại phép quán đó:

"Biết thân như bọt nước

Như ảo ảnh sa mạc

Bẻ tên hoa của ma

Thoát tầm mắt tử thần"

(IV-Phẩm Hoa, Pháp Cú 46)

Bài học kinh nghiệm:

Bài học 1: Thân ta vô thường ngắn ngủi

Bài Pháp Cú Phật dạy: "Biết thân ta như bọt nước. Thân ta như ảo ảnh sa mạc thì người đó đã bẻ tên hoa của ma và thoát lưỡi hái tử thần". Pháp Cú này có một số hình ảnh ví von rất hay và thơ mộng.

Hình ảnh bọt nước tung trắng xóa ầm ầm nhưng vài giây sau đã tan biến. Thân ta cũng vậy. Thân ta cũng xuất hiện trên đời này ồn ào, ầm ầm rồi cũng tan biến. Chỉ khác là thời gian tồn tại của thân khoảng dưới 100 năm lâu hơn bọt nước.

"Ảo ảnh sa mạc" là trên sa mạc có kẻ khát nước trầm trọng thì hệ thần kinh bị ức chế. Tâm họ tự hiện ra những ảo ảnh hồ nước, cây xanh giữa sa mạc. Kẻ đó vội vã chạy đến thì ảo ảnh biến mất và họ chết giữa sa mạc vì kiệt sức. "Ảo ảnh sa mạc" hư ảo không có thật và thân ta cũng hư ảo không có thật. Ảo ảnh chỉ tồn tại thời gian ngắn rồi biến mất thì thân ta cũng tồn tại một thời gian rồi biến mất.

"Tên hoa của ma" là tích khi Đức Phật ngồi thiền đêm thứ 49 dưới gốc Bồ Đề. Trước giây phút đắc đạo thì đạo quân Ma Vương hiện ra bắn tên ầm ầm vào Phật. Trong định Phật thấy rõ cảnh đó nhưng người bình thản đón nhận. Các mũi tên ma bay đến trước mặt Phật thì hóa thành các bông hoa rơi xuống. "Bẻ tên hoa của ma" là Phật ám chỉ thành tựu đạo pháp.

"Thoát tầm mắt tử thần". Ai thấy thân ta như bọt nước, thân ta như ảo ảnh sa mạc thì sẽ không sợ chết nữa. Chỉ có ai yêu mến tấm thân, quý trọng tấm thân, cung phụng tấm thân, hầu hạ tấm thân thì kẻ đó mới sợ chết. Kẻ không sợ chết, bình an tự tại với cái chết sẽ thoát tầm mắt tử thần.

Bài học 2: Quán đời là hư ảo là sai lầm hệ trọng

Ta thấy Tỳ kheo ngồi giữa dòng suối nhìn lên thác nước cuộn đổ ầm ầm thì thấy đời này như bọt nước vô nghĩa. Vậy Tỳ kheo sai ở đâu?

Tỳ kheo sai ở điểm tối quan trọng là thấy "Đời như bọt nước" tức thấy "Thế gian này vô thường, hư ảo, vô nghĩa". Phật lập tức truyền tâm chỉnh lại thành: "Thân này như bọt nước, thân này là hư ảo vô nghĩa". Vậy "Quán thân vô thường" mà Phật dạy khác "Quán thế gian vô thường" ở điểm gì? Sao Phật bảo đó là sai lầm hệ trọng?

Tôi xin lấy ví dụ để bạn dễ hình dung: Hittle giết 6 triệu người Do Thái trong tổng số 14 triệu người Do Thái trên toàn Thế giới. PolPot giết 3 triệu người Campuchia trong tổng số 8 triệu người dân nước họ. Vì sao 2 Đại ác nhân này ác đến vậy?

Đó là vì Đại ác nhân thấy mạng người như cỏ rác. Để phục vụ tham vọng cá nhân chúng sẵn sàng giết hại hàng triệu con người mà không hề động tâm. Vì mạng người đối với chúng rẻ rúng và vô nghĩa. Đó chính là "Quán thế gian này như cỏ rác hư ảo. Còn Quán bản thân họ thật là vĩ đại".

Phật lập tức chỉnh lại giúp Tỳ kheo quán đúng chánh pháp: "Thân này là vô thường, sinh, già, bệnh, chết, rồi tan biến. Thân này bản chất là tứ đại, thịt, xương, cơ, máu, mủ, ruột, phủ, tạng... tạo thành". Thân này tồn tại lâu cũng chỉ 100 năm. Còn Thế gian này là có thật. Luân hồi là vô tận. Chúng sinh là vô lượng vô biên. Thời gian tồn tại của Thế gian hàng triệu hàng tỷ năm và vô tận. Đó mới là quán đúng. Đó mới là chân lý chánh pháp.

Vậy ai coi Thế gian là hư ảo, chúng sinh như cỏ rác là sai với chân lý Phật dạy. Kẻ đó chính là Đại Ác Ma giết hại hàng triệu mạng người mà không động tâm.

Đạo lý Vô thường mà Phật dạy chính là "Quán thân ta vô thường". Cụ thể, Kinh Thân Hành Niệm Phật dạy quán vô thường như sau: Quán thân này sinh, già, bệnh, chết. Quán thân này là tứ đại: Đất, nước, gió, lửa hợp thành. Quán thân này là bất tịnh tạo bởi: thịt, xương, gân, cơ, máu, mủ, ruột, phủ, tạng, tim, gan, phổi, não bộ, ruột già, ruột non và những đồ tiêu tiểu xú uế. Cuối cùng là quán tử thi thấy thân chết rồi sẽ tan biến vào hư vô.

Đó chính là phép Quán thân ta Vô thường, hư ảo, như bọt nước, như ảo ảnh. Từ đó hành giả "bẻ gãy tên hoa của ma, thoát tầm mắt tử thần". Chứ không phải quán Thế gian này vô thường, hư ảo, như bọt nước, như ảo ảnh sa mạc... Quán vậy sẽ biến kẻ đó thành Đại Ác Ma vì đi ngược với Chánh pháp Phật dạy.

Qua Pháp cú và truyện tích ta thấy: "Sự khác nhau giữa Đức Phật và Đại Ác Ma là Phật thì thấy thân ta vô thường, hư ảo và thân ta như cỏ rác. Còn Đại Ác Ma thì thấy Thế gian là vô thường hư ảo và chúng sinh như cỏ rác". Đúng là sai 1 ly đi cả Vũ trụ.